رشد نامطمئن

کلیدواژه «رشداقتصادی» این روزها به نقل محافل اقتصادی تبدیل شده است. آن هم پس از آنکه رئیس‌جمهور و مرکز آمار از نرخ رشد بهار سال 1395 رونمایی کردند. مرکز آمار سرانجام به گمانه‌زنی‌هایی که حول این شاخص در جریان بود، پایان داد و نرخ رشد فصل اول سال جاری را 4 /4 درصد اعلام کرد. گذشته از اظهار تردید برخی کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه اقتصاد به صحت و سقم این اعداد و ارقام، سوال اینجاست که آیا نرخ اعلام‌شده، پایدار خواهد ماند؟

به گواه ادعای کارشناسان و دولتمردان، بیکاری، اکنون به یکی از مسائل اساسی و البته نگران‌کننده اقتصاد ایران تبدیل شده و عدم توفیق در اشتغال‌زایی، علاوه بر چالش‌آفرینی در حوزه اقتصاد، به بحران‌های اجتماعی نیز دامن خواهد زد. حال آنکه سیاستگذاران خود به این باور رسیده‌اند که برای ایجاد فرصت‌های شغلی مورد نیاز برای خیل بیکاران، اقتصاد باید رشد کند؛ آن هم رشدی پایدار. البته اقتصاد ایران، رشد بدون اشتغال را هم تجربه کرده است. چنان که طی سال‌های 1385 تا 1389، میانگین رشد اقتصادی 4 /4 درصد بوده اما خالص اشتغال‌زایی تقریباً معادل صفر رقم خورده است. بنابراین دستیابی به رشد پایدار اشتغال‌زا اکنون به مثابه ضرورتی غیر‌قابل انکار است که اقتصاد ایران طی این سال‌ها، کمتر از آن بهره برده و اکنون بیش از هر زمانی تشنه آن است.

مسعود نیلی مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری در یکی از سخنرانی‌های خود با اشاره به آرای یکی از نظریه‌پردازان رشد، از اثر دو عامل سرمایه‌گذاری و بهره‌وری بر رشد اقتصادی سخن گفته و اینکه برآیند رشد بلندمدت بهره‌وری در ایران به‌طور تقریبی صفر است. همچنین از شواهد و گزارش‌های رسمی پیداست که طی ماه‌های گذشته، سرمایه‌گذاری خارجی یا داخلی ویژه یا قابل توجهی نیز صورت نگرفته است. حال این سوال مطرح می‌شود که آیا در اقتصاد نفت‌محوری که رشد بهره‌وری و سرمایه‌گذاری در آن ناچیز است، تحقق رشد اقتصادی مثبت، به منزله رشد پایدار و اشتغال‌زا خواهد بود؟ آیا در سال آینده نیز شاهد رشد اقتصادی مثبت خواهیم بود؟... .