«داب‌اسمش‌» بازان

کاربران ایرانی هم در چشم برهم زدنی، بسان 50 میلیون کاربر دیگر در جهان «داب‌اسمش»زده شدند. مثل تبی که مسری باشد. مانند ده‌ها نرم‌افزار و اپلیکیشنی که ایرانیان را هم روی موج خود سوار کرد. اما شیوع داب‌اسمش در ایران نشانه چیست؟ داب‌اسمش یک سرویس میزبانی ویدئو است که تحت سیستم عامل‌های آی‌اواس و اندروید ساخته شده و به کاربران اجازه می‌دهد صدای دیگران و تصویر خود را با یکدیگر تلفیق کنند. این اپ به کاربرانش این امکان را می‌دهد روی یک کلیپ صوتی مربوط به فیلم، ویدئوهای مشهور، کلیپ‌های صوتی یا تصویری، موسیقی، نقل قول و امثال آن به اصطلاح «لب» بزنند یا چیزی شبیه دوبله، فیلمی کوتاه از خود بگیرند و آن را منتشر کنند. گفته می‌شود، این نرم‌افزار، توسط سه برنامه‌نویس آلمانی طراحی شده و نخستین بار در 14 نوامبر سال 2014 منتشر شده است. محبوبیت داب‌اسمش در سال ۲۰۱۴ تا آنجا پیش رفت که بر اساس ارزیابی‌ها، رتبه نخست دریافت نرم‌افزار در کشور آلمان را کسب کرد و اندکی بعد، در ۲۹ کشور جهان نیز حائز این رتبه شد؛ به طوری که در ژانویه سال ۲۰۱۵، بیش از ۵۰ میلیون بار در ۱۹۲ کشور جهان دانلود شده است. شاید بتوان گفت سادگی و راحتی کار با این اپ و نیز هیجان و لذتی که از ساخت و انتشار ویدئو برای کاربر ایجاد می‌کند، دلیل محبوبیت آن است، به‌گونه‌ای که مطابق با گزارش بی‌بی‌سی، بیش از صدها هزار فیلم مربوط به این اپ توسط کودکان در اینستاگرام بارگذاری شده است. این روزها که حدود یک سال از طراحی این اپلیکیشن سپری شده، نسخه‌های ایرانی آن چندین هزار دنبال‌کننده دارد. برای مثال صفحه «ایران داب‌اسمش» را که امکان دانلود نسخه وطنی این نرم‌افزار را به کاربران می‌دهد، 396 هزار نفر دنبال می‌کنند. شاید قاعده بر این باشد که داب‌اسمش تنها در میان نوجوانان و جوانان ایرانی محبوبیت کسب کرده باشد اما تب گرویدن به فاقله داب‌اسمش‌بازان چنان فراگیر شده که پیر و جوان نمی‌شناسد و در ویدئوهایی که در صفحات اینستاگرام ایرانیان بارگذاری می‌شود، جلوه‌هایی از نقش‌آفرینی افراد مسن‌تر نیز مشاهده می‌شود. استفاده از این سرگرمی در ایران هزینه‌ای برای کاربران نداشته و از قضا این اپلیکیشن هنوز از فیلترینگ یا دخالت‌های دولتی مصون مانده است. بنابراین شاید یکی از رازهای محبوبیت این نرم‌افزار نزد ایرانیان، آزادی حاکم در آن باشد. البته شاید گرایش روزافزون مردم ایران به این سرگرمی که نشانه آن بارگذاری صدها ویدئو در شبکه‌های اجتماعی است، به مذاق برخی ناظران خوش نیاید و آن را مصداق جوزدگی کاربران قلمداد کنند. اما صاحب‌نظران حوزه ارتباطات عبارت «جوزدگی» را برای این میل و گرایش برنمی‌تابند و معتقدند مردم ایران صرفاً به خیل کاربران جهانی تکنولوژی‌های نوپدید پیوسته‌اند. البته نگرانی‌هایی از جهت خدشه‌دار شدن حریم خصوصی مطرح می‌شود که در مقطع کنونی، قضاوت یا پیش‌بینی در مورد آینده این اپلیکیشن و نیز پیامدهای اجتماعی آن اندکی دشوار می‌نمایاند. البته این نکته زیرکانه‌ای است که طراحان این اپ از آن غفلت نورزیده‌اند؛ به‌گونه‌ای که این اپ برخلاف شبکه‌های اجتماعی، امکانی مستقیم به‌منظور اشتراک‌گذاری فیلم‌ها به کاربر نمی‌دهد و اختیار و مسوولیت فیلم ساخته‌شده را از طریق ذخیره ویدئو در تلفن همراه او به شخص کاربر می‌سپارد. بنابراین با این تکنیک زیرکانه، به مسائلی نظیر کپی‌رایت خدشه‌ای وارد نمی‌کند، با این حال کارشناسان حقوقی همچنان در سردرگمی از نقض کپی‌رایت در داب‌اسمش به سر می‌برند.