فربه شدن بازار مالی ایران

آمارهای بازارمالی ایران در سال91 به شدت روند صعودی داشتند. افزایش 29‌درصدی نقدینگی، رشد 29‌درصدی سپرده‌های بانکی، افزایش 17‌درصدی بدهی غیردولتی‌ها به بانک‌ها، افزایش 158‌درصدی انتشار اوراق مشارکت و افزایش سهام معامله‌شده در بورس بخشی از نتایج گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت بازار مالی در سال 91 است. در کنار اینها، دو برابر شدن نرخ دلار شاید ملموس‌ترین تغییر در بازار مالی برای مردم در سال 91 بوده است. نرخ دلار آزاد در ابتدای سال 91 بیش از هزار و 877 تومان بود که تا پایان این سال به سه هزار و 577 تومان افزایش یافت. البته در این سال نرخ دلار در سیستم بانکی هیچ تغییری نکرد و همان 1226 تومان باقی ماند. در همین حال وضعیت سهام‌های معامله‌شده و ارزش این سهام‌ها در بورس نیز صعودی ثبت شده که از نگاه برخی، آن افزایش نرخ دلار به این افزایش شاخص‌ها در بورس بی‌ارتباط نبوده است. بر اساس این گزارش مرکز آمار ایران در سال 91 سهام معامله‌شده شرکت‌های مشمول در بورس اوراق بهادار تهران از نظر تعداد با 9 درصد افزایش نسبت به سال قبل از آن، به حدود 80 میلیارد سهم و از نظر مبلغ با 13 درصد افزایش به حدود 25 هزار میلیارد تومان رسید. همزمان با رشد معاملات در بورس، انتشار اوراق مشارکت نیز در سال 91 وضعیت قابل توجهی داشت. بر اساس این گزارش مبلغ اوراق مشارکت فروش‌رفته در سال 91 بیش از 12 هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به سال 90 بیش از 158 درصد افزایش یافت.

در همین حال بانک‌های کشور نیز از نظر جذب سپرده‌ها وضعیت خوبی داشتند. مانده سپرده‌های بخش غیردولتی در سیستم بانکی در سال 91 بیش از 427 هزار میلیارد تومان ثبت شده که این رقم نسبت به سال 90 بیش از 29 درصد رشد داشته است. این میزان در سال 90 بیش از 330 هزار میلیارد تومان ثبت شده بود. در همین حال بانک‌ها سپرده‌های بانکی بیشتری را نسبت به سال 90 جذب کردند، از سوی دیگر میزان بدهی به بانک‌ها نیز روندی صعودی داشتند.

طبق این گزارش مرکز آمار ایران مانده‌بدهی بخش غیردولتی به بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی بابت تسهیلات اعطایی بر حسب عقود اسلامی در پایان سال 91 به 406 هزار میلیارد تومان رسید که این رقم نسبت به این وضعیت در سال 90 بیش از 17 درصد رشد داشته است. در سال 90 میزان مانده‌بدهی بخش غیردولتی به بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی بیش از 345 هزار میلیارد تومان بود.

اما شاید بتوان یکی از علل رشد این شاخص‌ها را همزمانی با رشد نقدینگی در اقتصاد سال 91 ایران دانست. در حالی که در سال 89 مجموع نقدینگی (پول و شبه‌پول) به بیش از 294 هزار میلیارد تومان می‌رسید اما این رقم در سال 90 بیش از 21 درصد افزایش یافت و به 357 هزار میلیارد تومان رسید و سپس در سال 91 شدت افزایش آن بیشتر شد و با 29 درصد افزایش میزان مجموع نقدینگی 460 هزار میلیارد تومان ثبت شد. موضوع قابل توجه دیگر سهم 75‌درصدی شبه‌پول در اقتصاد ایران است که این بخش شامل سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و سرمایه‌گذاری بلند‌مدت‌ می‌شود. اما 25 درصد دیگر نقدینگی به صورت پول شامل اسکناس و سپرده‌های دیداری بوده است.

در کنار این شاخص‌های بازار مالی ایران، مرکز آمار ایران جزییاتی هم از وضعیت بازار بیمه منتشر کرده است. بر اساس این گزارش بیشترین میزان حق بیمه عاید‌‌شده در سال 91 در سه رشته شخص ثالث، درمان و بدنه اتومبیل بوده است. میزان حق بیمه عاید‌شده در رشته شخص ثالث 4/4 هزار میلیارد تومان، در رشته بیمه درمان 1/2 هزار میلیارد تومان و در رشته بدنه اتومبیل 720 میلیارد تومان بوده است. بر این اساس بیشترین میزان خسارت پرداختی در سال 91 نیز به ترتیب در رشته‌های شخص ثالث، درمان و بدنه اتومبیل بود. میزان خسارت پرداخت برای شخص ثالث چهار هزار میلیارد، برای بیمه درمان 3/2 هزار میلیارد و برای بدنه اتومبیل 530 میلیارد تومان گزارش شده است.