تاریخ انتشار:
هجرت شیخوخیت از راست به چپ
مناقشه بر سر پایگاه اجتماعی اصلاح‌طلبان
روزهای آغازین هفته گذشته با سالگرد انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و حلول ماه مبارک رمضان مصادف بود. در ۷تیرماه سال ۱۳۶۰ چند روزی بعد از رای عدم‌کفایت سیاسی مجلس شورای اسلامی به ابوالحسن بنی‌صدر و امضای حکم برکناری او از ریاست جمهوری توسط امام خمینی(ره)، دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی در سرچشمه تهران هدف حمله تروریستی اعضای سازمان مجاهدین خلق(منافقین) قرار گرفت.
روزهای آغازین هفته گذشته با سالگرد انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و حلول ماه مبارک رمضان مصادف بود. در 7 تیرماه سال 1360 چند روزی بعد از رای عدم‌کفایت سیاسی مجلس شورای اسلامی به ابوالحسن بنی‌صدر و امضای حکم برکناری او از ریاست جمهوری توسط امام خمینی (ره)، دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی در سرچشمه تهران هدف حمله تروریستی اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) قرار گرفت. در این واقعه 75 نفر از جمله آیت‌الله سیدمحمد حسینی‌بهشتی دبیر کل وقت حزب به شهادت رسیدند. در آن جلسه که برای بررسی وضعیت اقتصادی و انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری برپا شده بود شهید بهشتی سخنان خود را این گونه شروع می‌کند: ما بار دیگر نباید اجازه دهیم استعمارگران برای ما مهره‌سازی کنند و سرنوشت مردم ما را به بازی بگیرند. تلاش کنیم کسانی که متعهد به مکتب هستند و سرنوشت مردم را به بازی نمی‌گیرند انتخاب شوند. اما انفجار بمب امان نمی‌دهد و مراسم را با خون و شهادت به پایان می‌رساند. بزرگداشت آیت‌الله بهشتی و بازخوانی اندیشه‌های او به خصوص در مورد ضرورت کار تشکیلاتی و حزبی می‌تواند برای شرایط فعلی سودمند و راهگشا باشد. به همین منظور مراسم بزرگداشت متعددی
برای شهدای هفتم تیر برگزار شد و در یکی از آنها محمدرضا عارف رئیس بنیاد امید ایرانیان با گرامیداشت یاد شهدای هفتم تیر به بیان برخی ویژگی‌های شهید بهشتی از جمله اعتقاد به نظم سیستماتیک، فعالیت تشکیلاتی و حزبی و آزادی بیان و سعه‌صدر در شنیدن نظرات مختلف پرداخت و افزود: شهید بهشتی حتی با کسانی که معاند بودند، باز هم وظیفه هدایتی خود را با خلق نیکو انجام می‌داد برقراری جامعه عدالت‌محور، مستقل و آزاد در چارچوب اسلام رحمانی آرمان مقدس او بود و تلاش کرد با رفتار و اندیشه سلیم و عمیق، اسلام رحمانی را معرفی و ارزش‌های آن را در جامعه پیاده کند. شروع ماه میهمانی خدا نیز پیام‌های شادباش احزاب، تشکل‌ها و شخصیت‌های سیاسی را به دنبال داشته است. در بیانیه جامعه روحانیت مبارز که با امضای محمدعلی موحدی‌کرمانی قائم‌مقام دبیر کل منتشر شده با تبریک حلول ماه رمضان به همه مسلمانان و آرزوی شفا، عافیت و سلامت آیت‌الله مهدوی‌کنی، از اختلاف، بددلی، خودخواهی و گروه‌گرایی به عنوان آفاتی که تباه‌کننده باورهای مقدس و اصیل‌اند یاد شده و توجه به نیازمندان، صلح و رحم، محبت، غفر و خیرخواهی برای رسیدن به حیات طیبه مورد تاکید قرار گرفته
است.
مناقشه بر سر پایگاه اجتماعی و فکری اصلاح‌طلبان
پایگاه فکری و اجتماعی اصلاح‌طلبان از موضوعات داغ هفته گذشته بود که بعد از اظهارات سیدمحمد خاتمی مبنی بر عدم تمایلش به بازگشت به عرصه سیاسی و در اختیار گرفتن قدرت در دستور کار طیفی از اصولگرایان قرار گرفت. مبنای فرض اصولگرایان این بود که اصلاح‌طلبان فاقد پایگاه اجتماعی هستند لذا سخنان خاتمی نوعی فرافکنی و فرار به جلو محسوب می‌شود. ابتدا حمیدرضا مقدم‌فر معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه پاسداران و فعال سیاسی اصولگرا در مصاحبه با فارس بر تضعیف پایگاه اجتماعی اصلاح‌طلبان تاکید کرد و با متهم کردن اصلاح‌طلبان به همسویی با عناصر ضد‌انقلاب افزود: خاتمی نه اینکه نخواهد، بلکه با علم بر از دست رفتن پایگاه اجتماعی مردمی خود و هم‌کیشانش، می‌داند که هیچ‌گاه بازگشت به قدرت برای وی میسر نخواهد شد. بعد از رئیس سابق خبرگزاری فارس، بعضی از سیاست‌ورزان اصولگرا نیز به بیان اظهاراتی مشابه پرداختند. آقایان کوهکن، نجابت و کوثری از نمایندگان مجلس، پایگاه اجتماعی اصلاح‌طلبان را از دست داده دیده و گفتند پایگاه فکری و تئوریک این جریان هم به خارج از کشور متکی است. حمیدرضا ترقی عضو حزب موتلفه نیز اصلاح‌طلبان را متهم کرد که برای رسیدن به قدرت
از هر ابزاری استفاده می‌کنند. این در حالی است که مرتضی مبلغ عضو مجمع مشورتی اصلاح‌طلبان، برنامه اصلاحی این جریان سیاسی را نه قدرت‌محور که متکی بر جامعه و اجتماع‌محور می‌داند. با وجود این رئیس سازمان بسیج دانشجویی و دبیر اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل نیز تحلیل‌هایی بر سیاق دیگر شخصیت‌های سیاسی اصولگرا ارائه کرده‌اند. اما فعالان اصلاح‌طلب با رد تحلیل‌های اتهام‌گونه، رقیب را دل‌مشغول اختلاف‌افکنی، تلاش برای تضعیف پایگاه اجتماعی دولت و انتقام‌گیری از یاران امام خمینی(ره) می‌دانند. در این راستا حسین انصاری‌راد در گفت‌وگو با ایسنا نسبت‌های داده‌شده به اصلاح‌طلبان را مصداق افترا و تهمت دانست که قابل تعقیب قضایی است. همچنین سیدمحمود میرلوحی از مسوولان وزارت کشور در دولت اصلاحات هم با تکفیری توصیف کردن این گونه سخنان گفت: به نظر می‌رسد جریانی که در زمان انقلاب همراه امام خمینی(ره) نبود امروز سعی می‌کند از اصلاح‌طلبان و یاران امام خمینی انتقام بگیرد و در پایان شکست‌خوردگان انتخابات پیشین را به پیگیری استراتژی ایجاد بحران در کشور متهم کرد. احمد شیرزاد فعال سیاسی اصلاح‌طلب هم با انتقاد شدید از این گونه
سخنان می‌گوید: معنی ندارد کسی خود را عین نظام بپندارد حتی اگر نماینده مجلس باشد. او معتقد است طیفی از جریان اصولگرا به جای جبران اشتباهات گذشته به اتهام‌افکنی متوسل شده است. بدون تردید رقابت سیاسی از ارکان مردمسالاری است و بنابراین رقبا باید به نقد برنامه‌ها و عملکرد یکدیگر برخاسته و برنامه‌های خود را به عنوان بدیل به شهروندان به عنوان داور نهایی ارائه کنند. بنابراین سخن گفتن از پایگاه اجتماعی هر جریان و حزب سیاسی بدون مراجعه به آرای عمومی صرفاً در حد گمانه‌زنی است اما قدر مسلم این است که اگر اتهام‌افکنی جای نقد را بگیرد و نهادینه شود فضای سیاسی را آلوده، غیر‌شفاف و مسموم می‌کند و بدین‌سان زمینه برای نقش‌آفرینی گروه‌های بدون نام و نشان که همیشه به دنبال شکار ماهی از آب گل‌آلود هستند آماده می‌شود و در این صورت همه تشکل‌های سیاسی شناخته‌شده، شهروندان و نظام سیاسی زیان می‌بینند.
هجرت شیخوخیت از راست به چپ
ریشسفیدی یا شیخوخیت ساز و کاری است برای حل و فصل اختلاف در سطح خانواده، قبیله و اجتماع که در جوامع از دیرباز رواج داشته و تاکنون نیز تداوم یافته است. نهادهای اجتماعی معمولاً تا وقتی دارای کارکرد باشند پابرجا می‌مانند. در ایران و در حوزه احزاب هم این مکانیسم رواج داشته اما ظاهراً در حال حاضر چرخش‌هایی را تجربه می‌کند. سایت نامه نیوز گزارش می‌دهد که با وجود عدم کارکرد شیخوخیت در میان اصولگرایان طی سال‌های گذشته، اصلاح‌طلبان استفاده از این راه‌حل را در دستور کار قرار داده‌اند. نامه‌نیوز به بازخوانی چند تجربه ناکام اصولگرایان (فعالیت ناطق‌نوری برای معرفی کاندیدای واحد در سال 1384، سرکشی برخی گروه‌های نوظهور اصولگرا در برابر وساطت و میانجیگری آیات مهدوی‌کنی و یزدی و تلاش‌های نافرجام مرحوم عسگراولادی برای ایجاد ائتلاف انتخاباتی در سنوات گذشته) در این رابطه پرداخته و با اشاره به انتخابات گذشته و نقش‌آفرینی موثر هاشمی‌رفسنجانی و خاتمی برای ایجاد اجماع در تحول‌خواهان و معرفی کاندیدای واحد، تحرک و تصمیم اصلاح‌طلبان برای استفاده از ظرفیت این راهکار را مورد توجه قرار داده و می‌نویسد اصولگرایان پایان عصر شیخوخیت در
این جریان را با رفتار سیاسی خود اعلام کردند و در مقابل عصر ریشسفیدی در جریان اصلاح‌طلبی آغاز شده است.
تحولات هفتگی احزاب
در هفته گذشته اخبار کثیری در مورد برنامه‌های تشکیلاتی و انتخاباتی احزاب منتشر شد. در اردوگاه اصلاح‌طلبان حق‌شناس سخنگوی حزب اعتماد ملی به خبرگزاری مهر گفته تشکل متبوعش در نظر دارد تا پایان تابستان دو همایش سراسری برگزار کند. همچنین محمدرضا راه‌چمنی دبیر کل حزب اصلاح‌طلب وحدت و همکاری ملی اواخر مهر یا اوایل آبان را زمان برگزاری کنگره سراسری این حزب اعلام کرده است. او در گفت‌وگو با تسنیم از دریافت مجوز روزنامه همکاری ملی که به عنوان ارگان مطبوعاتی حزب ایفای نقش می‌کند هم خبر داده و اظهار امیدواری کرده در آینده نزدیک انتشار این روزنامه آغاز شود. ابوالقاسم رئوفیان دبیر کل حزب ایران‌زمین از تشکل‌های عضو جبهه ایستادگی نزدیک به محسن رضایی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس به قصد این حزب برای اصلاح مشکلات موجود در بدنه خود و بهبود عملکرد از طریق ارتباط مستمر با شخصیت‌های ارشد سیاسی و مراجع عظام تقلید اشاره کرده است. در عین حال دبیر کل جمعیت جوانان انقلاب اسلامی با انتقاد از مدیریت محسن رضایی از احتمال جدا شدن این تشکل از جبهه ایستادگی خبر داده است. مهدی فتحی‌زاده دبیر کل حزب اصولگرای 72 تن هم با اشاره به فرصت پیش‌رو
برای ارزیابی و مطالعه عملکرد این حزب در ماه رمضان، فعال شدن دفاتر استانی برای شرکت گسترده در انتخابات مجلس آینده را از اولویت‌های تشکل تحت مدیریت خود برمی‌شمرد. محمد سالاری عضو شورای مرکزی حزب همبستگی ایران اسلامی هم به ایرنا می‌گوید این تشکل اصلاح‌طلب در نظر دارد دیدارهایی با آقایان هاشمی‌رفسنجانی، سیدمحمد خاتمی و سید‌حسن خمینی در ایام ماه رمضان ترتیب دهد. همچنین تدوین منشور انتخاباتی توسط حزب مردمی اصلاحات که در آن شاخص‌هایی نیز برای حمایت از کاندیداتوری افراد ذکر شده از دیگر اخبار حوزه احزاب است. محمد زارع‌فومنی دبیر کل این تشکل سیاسی تشکیل یک فراکسیون قوی در مجلس آینده را از رئوس اهداف انتخاباتی حزب مردمی اصلاحات می‌داند. انتقال ریاست دوره‌ای شورای هماهنگی جبهه اصلاحات به دبیر کل حزب مردمسالاری، احتمال دیدار اعضای جبهه اعتدال‌گرایان با رئیس‌جمهور پس از ماه رمضان، تشکیل جلسه شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز به ریاست آقای موحدی‌کرمانی و اعلام ارسال نامه فوق محرمانه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به رئیس‌جمهور توسط دبیر کل این تشکل از دیگر اخبار مربوط به تحولات احزاب در هفته گذشته بوده‌اند.
مخاطبان خاص کارگزاران
حسین مرعشی رادیکالیزه شدن جامعه سیاسی پس از دوم خرداد را علت افول حزب کارگزاران سازندگی در سنوات گذشته می‌داند اما معتقد است شرایط امروز مقتضای گسترش فعالیت حزبی است زیرا جوانان و جامعه مشتاق‌اند و فضای اعتدال هم حاکم شده نشان به آن نشان که برخی دوستان اصلاح‌طلب ما که با نایب‌رئیسی روحانی در مجلس پنجم مخالف بودند در انتخابات 92 به او روی آوردند. این فعال سیاسی همچنین با اشاره به ضعف احزاب و موانع متعدد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی گسترش تحزب به روزنامه شرق می‌گوید: اصلاح‌طلبان نتوانستند احزاب و مطبوعات را طوری تعریف کنند که مکمل نظام تلقی شوند. او سپس در بیان موانع فرهنگی به نقد ادعای سیاستمداران می‌پردازد که در مناسبت‌های مختلف به غیر حزبی بودن خود افتخار می‌کنند حال آنکه به باور مرعشی این حرف زننده و شبیه به آن است که یک فرد در اجتماع بگوید من خانواده ندارم. در چنین فضایی احزاب طبیعتاً نمی‌توانند نقش لازم را ایفا کنند.
دیدگاه تان را بنویسید