تاریخ انتشار:
چرا اقتصاد در نماز جمعه کمرنگ است؟
خطبه‌های اقتصادی
نماز جمعه یکی از مهم‌ترین نهادهای تاریخ انقلاب اسلامی بوده است که علاوه بر تاثیر فراوان در بسط و گسترش اندیشه‌های انقلاب اسلامی و همچنین تحکیم نظام جمهوری اسلامی، همواره جایگاهی خاص در ساختار سیاسی، اجتماعی و البته اقتصادی کشور داشته است. با این وجود نباید نادیده گرفت که موضوعاتی که در تریبون‌های نماز جمعه به آن پرداخته شده است بیشتر رنگ و بوی سیاسی و اجتماعی داشته است و مسائل اقتصادی جایگاه ویژه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه نداشته است.
نماز جمعه یکی از مهم‌ترین نهادهای تاریخ انقلاب اسلامی بوده است که علاوه بر تاثیر فراوان در بسط و گسترش اندیشه‌های انقلاب اسلامی و همچنین تحکیم نظام جمهوری اسلامی، همواره جایگاهی خاص در ساختار سیاسی، اجتماعی و البته اقتصادی کشور داشته است. با این وجود نباید نادیده گرفت که موضوعاتی که در تریبون‌های نماز جمعه به آن پرداخته شده است بیشتر رنگ و بوی سیاسی و اجتماعی داشته است و مسائل اقتصادی جایگاه ویژه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه نداشته است. با تمام اینها، اکنون این رویداد هفتگی که در سراسر کشور برگزار می‌شود یکی از مهم‌ترین تریبون‌های نظام جمهوری اسلامی است که هر آنچه در ظهر جمعه تهران مطرح می‌شود، در سیاست‌های کلی نظام و مسوولان امر، جایگاه ویژه‌ای دارد. نخستین نماز جمعه تهران پس از انقلاب اسلامی، با فرمان امام خمینی (ره) در ۵ مرداد ۱۳۵۸ به امامت آیت‌الله طالقانی در دانشگاه تهران اقامه شد. در دهه اول انقلاب نماز جمعه با شور و حال بسیار خوب و جمعیت زیادی برگزار می‌شد، اما با گذشت چندین سال از برپایی نماز جمعه در سطح کشور مساله کم بودن مباحث اقتصادی و عدم شور و حال گذشته در نمازهای جمعه به خوبی حس می‌شود. به طوری
که امام‌جمعه موقت تهران آیت‌الله امامی‌کاشانی می‌گوید: نمازهای جمعه شور و حال دوران گذشته را ندارد (جام جم، ۳۰ شهریور ۹۲). یا در جایی دیگر ایشان می‌گوید: مسائل اخلاقی و سیاسی خطیب در جهت برگزاری نماز جمعه موثر است. امامت جمعه آیت‌الله طالقانی شش هفته بیشتر طول نکشید و در ۱۹ شهریور دارفانی را وداع گفت. بعد از فوت ایشان، ۱۳ خطیب دیگر عهده‌دار خطبه‌های نماز جمعه تهران شدند که به طور اجمالی به آنها اشاره می‌شود.
آیت‌الله حسینعلی منتظری
در آن حال و هوای انقلابی آیت‌الله منتظری به علت مشارکت در مجلس خبرگان قانون اساسی در تهران زندگی می‌کرد و گزینه مناسبی برای عهده‌دار شدن این مسوولیت بود. به همین علت امام خمینی (ره) او را به امامت جمعه تهران منصوب کردند. ۲۱ شهریورماه ۱۳۵۸ تاریخ انتصاب آیت‌الله منتظری توسط امام خمینی (ره) برای امامت جمعه بود. آیت‌الله حسینعلی منتظری برای مدت چهار ماه امامت جمعه تهران را بر عهده داشت و بعد از آن از مقام خود استعفا داد و به قم رفت.
آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای
مقام معظم رهبری هم زمانی جزو خطیبان موقت جمعه تهران بوده است. ایشان در ۲۴ دی‌ماه ۱۳۵۸ با حکم حضرت امام خمینی (ره) به امامت جمعه تهران منصوب شدند. در حکم امام خمینی (ره) به آیت‌الله خامنه‌ای نوشته شده بود: «جنابعالی را که بحمدالله به حسن سابقه موصوف و در علم و عمل شایسته هستید به امامت جمعه تهران منصوب می‌کنم.» آیت‌الله خامنه‌ای اولین خطبه را در تاریخ ۲۸ دی ۵۸، چهار روز پس از صدور حکم امام، در دانشگاه تهران ایراد کردند. آیت‌الله خامنه‌ای از دی‌ماه ۱۳۵۸ تاکنون، بیش از ۳۰ سال است که در مواقع مختلف در نماز جمعه حاضر می‌شوند و نطق‌های تاثیرگذاری ایراد می‌کنند. آیت‌الله سید علی خامنه‌ای در اولین خطبه خود در نماز جمعه تهران با اشاره به آیت‌الله طالقانی بیان داشت که این مسند مرحوم طالقانی است، آن انسان زجرکشیده و کوشش‌کرده و پایمردی‌کرده‌ای که در آخرین لحظات زندگی‌اش، در آخرین نفس‌هایش هم، راه دیرین خود را گم نکرد.
آیت‌الله عبدالکریم موسوی‌اردبیلی
آیت‌الله موسوی‌اردبیلی برای نخستین بار در ۲۴ بهمن ۱۳۵۹ نماز جمعه را اقامه کرد. او در فاصله سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۸ بیش از ۹۰ بار مسوول برگزاری نماز جمعه شد و خطبه‌های نماز جمعه را ایراد کرد. او از ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۸ رئیس شورای عالی قضایی و عالی‌ترین مقام قضایی ایران بود. آیت‌الله موسوی‌اردبیلی اکنون ریاست دانشگاه مفید را بر عهده دارد. در رابطه با کناره‌گیری آیت‌الله موسوی‌اردبیلی از نماز جمعه، هاشمی‌رفسنجانی در خاطرات مربوط به ۵ آبان سال ۱۳۶۸ خود می‌نویسد که موسوی‌اردبیلی به او گفته است، دیگر قصد ندارد برای نماز جمعه به تهران بیاید و به این ترتیب دوران نماز جمعه به امامت موسوی‌اردبیلی به پایان می‌رسد.
آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی
آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی شخص توسعه‌گرایی بود که پس از پایان جنگ تحمیلی با عراق برای اولین بار در نماز جمعه تهران از ضرورت رشد و توسعه اقتصادی سخن گفت و به نقد چپگرایی روی آورد. او که در دوران جنگ در خطبه‌های نماز جمعه از عدالت اجتماعی دفاع می‌کرد بعد از جنگ در خطبه‌های نماز جمعه سیاست‌های اقتصادی دولت موسوی را مورد انتقاد قرار می‌داد. حتی در هفتم آذرماه ۱۳۶۹ در نماز جمعه به نقد اندیشه سوسیالیستی پرداخت و گفت: یکی از چیزهایی که در جامعه ما انحراف بوده و هنوز هم هست و متاسفانه هنوز هم اصلاح نشده این است که در این مملکت هر جا نقطه خوش آب و هوا و منظره خوبی وجود داشت طاغوت‌ها و رفاه‌طلب‌ها و آنهایی که کاری به اسلام نداشتند مال آنها بود و جاهای غیرمناسب همیشه مال مسلمان‌ها بود. شمال شهر و مناطق لب دریا مال آنها بود. مناظر خوب، مراتع و جنگل‌ها و کوهستان‌ها را آنها تصرف می‌کردند. آدمی که مسلمان است یک چنین فرهنگی دارد و ما تلاش کردیم که این چیزها را به هم بزنیم ولی هنوز نشده است. یک
فرهنگی وجود دارد که آدم‌های متدین و مقدس حزب اللهی زندگی‌شان برابر است با جاهای بدمنظره و بی‌زینت و نامناسب. اصلاً باید مانور تحمل باشد نه تحمل فوق حساب. آن زیبایی‌هایی که هست خب الان اینجوری نیست و قبول کنید که در بعضی مساجد که آدم می‌رود وقتی که اجتماع هست بوی عرق پاها انسان را آزار می‌دهد... ما دستور شرعی داریم شما باید عطر به خودتان بزنید، باید سرتان را شانه کنید، ریش‌‌تان را شانه کنید... خیال می‌کنند که این ضد اسلامی است و بعضی‌ها هم نگاه می‌کنند و می‌گویند این قرتی است (مجله بیان، شماره ۷، آذر ۱۳۶۹، ص ۲۲). او بیش از ۴۰۰ بار عهده‌دار اقامه نماز جمعه بوده است. در ۵ بهمن سال 1363، آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در خاطرات خود می‌نویسد: برای اقامه نماز جمعه به دانشگاه رفتم. در خطبه دوم درباره مترو و فاضلاب تهران توضیح دادم و فواید فراوان این دو طرح را گفتم؛ بعضی‌ها با اجرای این طرح‌ها مخالفت دارند و به‌خصوص علیه مترو به عنوان یک وسیله نقلیه لوکس و طاغوتی تبلیغ می‌کنند.
آیت‌الله محمد امامی‌کاشانی
ایشان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بودند اما در سال 13۹۱ به درخواست خود از این مجمع کناره‌گیری کردند. در روزهایی که آیت‌الله خامنه‌ای به علت ترور منافقین، توان حضور در نماز جمعه را نداشتند، و از طرفی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی به علت مشغله فراوان نمی‌توانست هر هفته در نماز جمعه حضور پیدا کند، ضرورت وجود ائمه جمعه موقت در تهران بیش از پیش برای مسوولان نظام جمهوری اسلامی احساس می‌شد. از این جهت آیت‌الله محمد امامی‌کاشانی عهده‌دار این سمت شد. او نخستین بار در ۸ آبان ۱۳۶۰ در تهران اقامه نماز جمعه را عهده‌دار شد. آیت‌الله امامی‌کاشانی بعد از آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی دومین امام‌جمعه‌ای است که بیشترین حضور را در جایگاه امامت جمعه داشته است. ایشان در نماز جمعه تهران در تاریخ ۱۸/۸/۱۳۸۶ در خطبه‌های نماز جمعه می‌گویند:... قرآن کریم سه وصف در یک قریه خوب، شهر خوب، کشور خوب آورده است. وصف اول امنیت است (آمنه)، وصف دوم آرامش دل‌هاست (مطمئنه) و وصف سوم فعالیت اقتصادی است... فعالیت‌های اقتصادی زیربنا
دارد که جامعه، جامعه پاکیزه‌ای باشد... حال به قول طلبه‌ها شما به من نقضی نکنید و بگویید که کشورهایی مثل آمریکا که این امنیت را دارند، فعالیت اقتصادی را دارند، یا آن اطمینان را دارند. چنین نیست! شما آمار را ببینید، شما مسائل جامعه بشری را در مغرب‌زمین ببینید، خودکشی‌ها، متلاشی شدن خانواده‌ها را در غرب ببینید. فساد دنیای غرب را پر کرده است. حالا اینکه اسلحه به دست دارند، با استثمار و استعمار کشورهای ضعیف پول پیدا می‌کنند و در کشورشان خرج می‌کنند و یک فعالیت‌های تکنولوژی وسیعی هم دارند این رزقی است که از خاورمیانه می‌دزدند و می‌برند. این به معنای «آمنه» و «مطمئنه» نیست... یا ایشان در تاریخ ۱۸/۵/۱۳۸۷ در خطبه‌های نماز جمعه می‌گویند:... طرح‌هایی برای مسائل اقتصادی تاکنون ارائه شده است. اقتصاد کشور ما واقعاً مریض است ولی باید با فکر و تدبیر به این اقتصاد رسید. حدیثی در این باره برای مجلس و دولت، قوه قضائیه، مجمع تشخیص مصلحت نظام عرض می‌کنم: «الولایه تدبیر الأمور» ولایت این است که امور کشور را درست تدبیر کنند.
آیت‌الله محمدمهدی ربانی‌املشی
آیت‌الله محمدمهدی ربانی‌املشی برای نخستین بار در ۲۰ آذرماه سال ۱۳۶۰ امامت جمعه تهران را بر عهده گرفت. او کمترین حضور را به عنوان امام‌جمعه در تهران داشت و در ۱۷ تیر سال ۱۳۶۴ فوت شد. اما در دیگر حوزه‌ها و مسوولیت‌ها همواره فعال بود. او در مجلس خبرگان قانون اساسی حضور داشت و مدتی هم عضو شورای نگهبان بود. ربانی‌املشی در دوره دوم مجلس شورای اسلامی به عنوان نایب‌رئیس فعالیت می‌کرد.
آیت‌الله محمد یزدی
آیت‌الله محمد یزدی در بهمن‌ماه ۱۳۶۰ در جایگاه نماز جمعه تهران قرار گرفت. اوج حضور آیت‌الله محمد یزدی در جایگاه نماز جمعه تهران مربوط به سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۸ است که او مسوولیت ریاست قوه قضائیه را بر عهده داشت و به خاطر حضور در تهران بیشتر می‌توانست در این سنگر حضور پیدا کند. او عضو شورای نگهبان، نماینده استان تهران در مجلس خبرگان رهبری، دبیر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه است.
آیت‌الله محمدرضا مهدوی‌کنی
آیت‌الله محمدرضا مهدوی‌کنی در ۲۰ اسفندماه ۱۳۶۱ برای نخستین بار در جایگاه امامت جمعه تهران قرار گرفت. او ریاست مجلس خبرگان رهبری از سال ۱۳۸۹ و دبیر کلی جامعه روحانیت مبارز را بر عهده دارد. آیت‌الله مهدوی‌کنی در دوره‌ای به عنوان وزیر کشور در دولت‌های رجایی و باهنر مسوولیت داشته است. او پس از شرکت در مراسم سالگرد درگذشت امام خمینی (ره) در تاریخ ۱۴ خرداد سال 13۹۳ در پی حمله قلبی به کما رفته است.
آیت‌الله احمد جنتی
آیت‌الله جنتی در ۱۴ فروردین ۱۳۷۱ برای نخستین بار در جایگاه امامت جمعه تهران قرار گرفت. در روزهایی که آیت‌الله جنتی همچنان به فعالیت خود در شورای نگهبان ادامه می‌دادند؛ ایشان از سوی امام خمینی (ره) به عنوان فقیه شورای نگهبان منصوب شدند. آیت‌الله جنتی که همچنان به عنوان امام‌جمعه تهران فعالیت دارند در طول مدت فعالیت خود در جایگاه نماز جمعه، بیش از ۲۰۰ بار نماز جمعه را اقامه کرده است. آیت‌الله جنتی از دوره اول شورای نگهبان در سال ۱۳۵۹ به عنوان عضو فقهای این نهاد منصوب شد و از سال ۱۳۷۱ دبیری این شورا را بر عهده دارد.
آیت‌الله سیدحسن طاهری‌خرم‌آبادی
آیت‌الله طاهری‌خرم‌آبادی مدت کوتاهی را نیز در سنگر امامت جمعه تهران حضور پیدا کرد. او نمایندگی حضرت امام خمینی (ره) در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال ۱۳۶۰ بوده است. آیت‌الله خرم‌آبادی عضویت در مجلس خبرگان رهبری و عضویت در هیات‌رئیسه آن را در کارنامه کاری خود دارد. سیدحسن طاهری ۱۶ شهریور ۱۳۹۲ فوت کرد.
آیت‌الله سیداحمد خاتمی
آیت‌الله سیداحمد خاتمی در سال ۱۳۸۴ از سوی مقام معظم رهبری به عنوان امام‌جمعه موقت تهران منصوب شدند. آیت‌الله خاتمی پس از کناره‌گیری آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی از خطبه‌های نماز جمعه، حضور اصلی در نماز جمعه روز قدس و نماز عید قربان را پیدا کرده است. او در ۹ اسفند ۱۳۹۲ در خطبه‌های نماز جمعه تهران با تاکید بر استقلال اقتصادی گفت از ابتدای انقلاب گام‌های بلندی برداشته شده است اما باید گام‌های بلندتری برداریم تا به استقلال اقتصادی برسیم و ابلاغ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی گامی در این راستا بوده است. او در وصف اقتصاد مقاومتی می‌گوید: اقتصاد مقاومتی اقتصادی است که ما در مصاف با دشمنان بتوانیم مقابله کنیم. این اقتصاد باید چهار ویژگی داشته باشد. اول آنکه متکی به دانش و فناوری بومی باشد. دوم آنکه هدایت‌بنیان است. سوم آنکه درون‌زا باشد و چهارم آنکه برون‌گرا باشد.
آیت‌الله کاظم صدیقی
آیت‌الله کاظم صدیقی به عنوان یک خطیب اخلاقی در تهران شناخته می‌شوند. ایشان پیشتر به عنوان استاد اخلاق به حساب می‌آمدند. او رئیس دادگاه انتظامی قضات، و مدرس اخلاق حوزه علمیه قم است. ایشان امام جماعت مسجد اعظم اُزگُل است. او از سال ۱۳۸۸ به بعد به علت موضع‌گیری‌هایی که در خطبه‌های نماز جمعه داشته است، بیشتر به عنوان چهره سیاسی شناخته شده است و البته هر از چند گاهی هم خطبه‌هایش در نماز جمعه جنجالی می‌شود.
آیت‌الله محمدعلی موحدی‌کرمانی
آیت‌الله محمدعلی موحدی‌کرمانی در اواخر سال ۱۳۹۱ با حکم مقام معظم رهبری به عنوان امام‌جمعه موقت تهران منصوب شد. او همچنین در دوره اول مجلس از کرمان و در دوره‌های دوم تا پنجم مجلس شورای اسلامی، از سوی مردم تهران به نمایندگی در مجلس مشغول فعالیت بوده است. او تا سال ۱۳۸۴ دارای سمت نمایندگی رهبری در سپاه پاسداران بوده است. آیت‌الله موحدی‌کرمانی از موسسان جامعه روحانیت مبارز تهران به شمار می‌رود که از ابتدا تاکنون به‌عنوان یکی از اعضای شورای مرکزی فعالیت داشته است. ریاست کمیسیون امور داخلی مجلس و ریاست کمیسیون امور دفاعی مجلس و نیز نایب رئیسی مجلس شورای اسلامی از جمله مسوولیت‌های او در مجلس بوده است. آیت‌الله موحدی‌کرمانی در شهریور ۱۳۹۲ در خطبه‌های نماز جمعه تهران گفته بود دولت نه عصای موسی دارد و نه ید بیضا اما الحمدلله این دولت کلید دارد و باید کلید خود را به کار اندازد و مشکل سرسام‌آور گرانی را حل کند.
دیدگاه تان را بنویسید