نگرانی از ورود دستگاه‌ها

آیا قرار است روبات‌ها شغل ما را بگیرند؟ به نظر می‌رسد پاسخ این سوال برای کسانی که صندوق‌دار پیتزافروشی هستند، مثبت باشد. در اواخر ماه می پیتزاهات اعلام کرد تا پایان سال روباتی به نام پپر (Pepper) کار گرفتن سفارش‌ها و پرداخت‌ها را در برخی از رستوران‌های آسیایی این شرکت بر عهده می‌گیرد تا به مشتریان تجربه‌ای جالب و بدون دردسر ارائه دهد.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند این تنها کارگران رستوران‌ها نیستند که در معرض خطر قرار دارند. یک مقاله پرطرفدار از کارل فری و مایکل آزبورن از دانشگاه آکسفورد به این نتیجه می‌رسد که 47 درصد آمریکایی‌ها در مشاغلی هستند که به احتمال زیاد در دو دهه آینده خودکارسازی خواهند شد. اما مقاله‌ای تازه‌تر از مرکز پژوهش‌های اقتصادی اروپا تصویری روشن‌تر ارائه می‌دهد. پژوهش اول از متخصصان نظرسنجی کرد و پرسید شانس خودکار شدن برای برخی مشاغل خاص تا چه اندازه است. آنگاه نسبت کارگران آمریکایی در آن مشاغل اندازه‌گیری شد. اما پژوهش اخیر عقیده دارد آن روش کارآمد نیست. با بررسی داده‌های دقیق‌تر، پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که بسیاری از مشاغل حاوی بسته‌ای از وظایف هستند که فقط برخی از آنها را دستگاه‌ها می‌توانند انجام دهند. به عنوان مثال کارمندان بخش دفترگردانی، حسابداری و حسابرسی را در نظر بگیرید: پژوهش اول بیان می‌کند احتمال آنکه رایانه‌ها در دو دهه آینده جای این افراد را بگیرند 98 درصد است. اما مطالعه جدید نشان می‌دهد سه‌چهارم از این مشاغل مستلزم کار گروهی یا تعامل رودررو است. وظیفه‌ای که روبات‌ها قادر به انجام آن نیستند. آنها همین تحلیل را درباره دیگر مشاغل به کار بردند و متوجه شدند فقط 9 درصد (نه 47 درصد) از آنها در معرض خطر خودکارسازی قرار دارند. با وجود این ملاحظاتی وجود دارد: کارفرمایان می‌توانند مشاغل را تجدید ساختار کنند تا وظایفی را که ساده‌تر خودکارسازی می‌شوند، تفکیک کنند. اگر این کار دشوار باشد، احتمال دیگر آن است که آنها از تعامل انسانی که هم‌‌اکنون در بسیاری از مشاغل وجود دارد، صرف‌نظر کنند. در گذشته لبخند و گفت‌وگوی کوتاه دوستانه بخشی جدایی‌ناپذیر از فرآیند خرید در بقالی‌ها بود تا زمانی که صندوق‌های خودکار رایج شدند. حتی اگر احتمال 9درصدی خودکارسازی مشاغل درست باشد، به آن معناست که میلیون‌ها نفر کار خود را از دست می‌دهند. درصد خطر از دست رفتن شغل برای بخش فقیر جمعیتی 26 است چرا که بخش بزرگی از این قشر مشاغلی دارند که بیشتر در معرض خودکارسازی قرار می‌گیرند.
با این حال نویسندگان مقاله به بیان دلایلی می‌پردازند که نشان می‌دهد نباید درباره بیکاری ناشی از حضور روبات‌ها نگران بود. هر دو مطالعه به آنچه از نظر فنی امکان‌پذیر است، نگریسته‌اند. اگر نیروی کار ارزان باشد، تجارت‌ها دلیلی برای سرمایه‌گذاری در دستگاه‌های فانتزی نخواهند داشت. به عنوان مثال شرکت خودروسازی نیسان در ژاپن بیشتر از دستگاه استفاده می‌کند تا در هند که سطح دستمزدها پایین است. حضور روبات‌ها در صورتی نگران‌کننده خواهد بود که ساخت آنها مقرون به صرفه باشد.
حتی اگر موج خودکارسازی نیروی کار را در خود فرو برد، باز هم نرخ کلی اشتغال کاهش نمی‌یابد. نوآوری به کاهش قیمت‌ها می‌انجامد و در نتیجه درآمدها را به طور غیرمستقیم تحریک می‌کند و تقاضا برای مشاغل جدید در جاهای دیگر بالا می‌رود. این همان چیزی است که با سرعت‌های مختلف در گذشته اتفاق افتاد. هنگامی که دستگاه‌های خودپرداز بانکی معرفی شدند شمار صندوق‌دارها در آمریکا بالا رفت. چرا که خودپردازها هزینه‌ها را کاهش دادند و بانک‌ها توانستند شعبه‌های جدید افتتاح کنند. این در حالی اتفاق افتاد که اکثر کارکنان نگران بیکاری گسترده حاصل از فناوری بودند. حتی اگر این بار اوضاع متفاوت باشد، حداقل فرآیند گذار کند خواهد بود. به عنوان مثال گروه مشاورتی بوستون پیش‌بینی می‌کند که در سال 2035 فقط 25 درصد اتومبیل‌ها ویژگی خودران داشته باشند. اگر قرار است روبات‌ها مشاغل ما را بگیرند، حداقل ما باید بتوانیم شاهد آمدن آنها باشیم.
منبع: اکونومیست