تاریخ انتشار:
ساختار گمرک چقدر کارآمد است؟
نیاز به تغییر
۸۳ میلیارد دلار تجارت غیرنفتی اقتصاد ایران در آخرین کارنامه سالانه تجارت این کشور نشان می‌دهد که نهادی مانند گمرک در اقتصاد این کشور چقدر اهمیت دارد. اما آیا انتظار از این نهاد تنها کنترل واردات و صادرات است؟ با توجه به تغییرات شکل‌گرفته در عرصه تجارت ساختار این نهاد چه تغییراتی باید کند تا بتواند پاسخگوی انتظارات ارباب‌رجوع خود باشد؟
83 میلیارد دلار تجارت غیرنفتی اقتصاد ایران در آخرین کارنامه سالانه تجارت این کشور نشان می‌دهد که نهادی مانند گمرک در اقتصاد این کشور چقدر اهمیت دارد. اما آیا انتظار از این نهاد تنها کنترل واردات و صادرات است؟ با توجه به تغییرات شکل‌گرفته در عرصه تجارت ساختار این نهاد چه تغییراتی باید کند تا بتواند پاسخگوی انتظارات ارباب‌رجوع خود باشد؟ چقدر ساختار گمرک ایران واقعاً کارآمد است؟ شاید نگاه‌ها به گمرک ایران دیگر تنها صرفاً یک نهاد کنترل‌کننده محصولات ورودی و خروجی کشور نباشد. وقتی استاندارد یک محصول تجاری مورد سوال باشد، وقتی شفافیت در نحوه ورود و خروج کالا مورد ابهام باشد، وقتی فعالان اقتصادی کشور از تعلل امور تجاری گلایه داشته باشند و وقتی تکنولوژی‌های روز دنیا در اختیار تاجران برای تجارت بهتر نباشد یکی از نهادهای مورد نقد گمرک است که شاید سهمی (چه کم و چه زیاد) در همه این مسائل داشته باشد. به همین دلیل گمرکی در اقتصاد ایران مورد نیاز است که مخصوص مقطع فعلی است. با این حال از نگاه برخی کارشناسان، با مراجعه به ساختار تشکیلاتی گمرک مشاهده می‌شود که همچنان نظام گمرکی در کشور با مشکلات و نارسایی‌های مختلف ساختاری
و تشکیلاتی مواجه است. تغییرات زودهنگام قوانین و تعرفه‌های گمرکی، طولانی بودن زمان انجام تشریفات گمرکی کالاها، تعداد زیاد واحدهای گمرکی و عدم تجهیز گمرکات به دستگاه‌های کنترلی از جمله موانع ساختاری گمرک ایران بوده که در سال‌های اخیر برای رفع هر کدام از آنها اقداماتی شده است، اقداماتی که تنها به گمرک ایران مربوط نبوده و بعضاً در برخی از آنها نهادهای اقتصادی دیگر هم حضور داشتند. هر چند میزان تغییرات قوانین تجاری در دولت یازدهم نسبت به دولت سابق کاهش یافته اما هنوز هم وضعیت به گونه‌ای است که مقامات گمرکی از این تغییرات گلایه می‌کنند. با این حال مدت‌زمان تشریفات گمرکی مساله‌ای است که به گواه سخنان مسوولان گمرک و فعالان اقتصادی کشور در سال‌های اخیر یکی از اولویت‌های برنامه‌های گمرک ایران بوده و به نظر می‌رسد موفقیت‌هایی هم در آن به دست آمده است. مساله‌ای که در مورد تجهیز گمرکات هم وجود داشته اما مسوولان گمرک معتقدند هرگز در این بخش نمی‌توان به نقطه پایانی رسید. با این حال در مورد تعداد واحدهای گمرکی به نظر می‌رسد هنوز تغییر چشمگیری رخ نداده است. در عین حال، شاید نقطه مشترک همه این تغییرات و خواسته‌ها شکل گرفتن
گمرک مدرنی است که مانند گذشته انجام کارهایش زمان‌بر نباشد، تعداد واحدهای گمرکی‌اش قابل توجه نباشد، مجهز باشد و در مقابل نیاز است که برای انجام بهتر امور این گمرک، سیاستگذاران با تغییرات تعرفه‌ای و قوانین تجاری این نهاد را سردرگم نکنند. اما آیا ساختار جدید گمرک که مسوولان این نهاد امروز از آن سخن می‌گویند مهیای چنین گمرک مدرنی است؟ مشکلات ساختاری دیگر گمرک که مدرن شدن آن را دچار تاخیر می‌کند، چیست و برای حل آنها چه می‌توان کرد؟ آیا ضعف و خلأ قوانین وجود دارد یا گمرک از ازدیاد قوانین مزاحم رنج می‌کشد؟
دیدگاه تان را بنویسید