تحریم‌های مالی

مشاهده مداخله روسیه در بحران‌های شرق اوکراین یک موضوع است و جمع‌آوری توان لازم برای مقابله با آن موضوعی دیگر. اروپا به‌طور تلویحی اعلام کرد فهرست شهروندان روسی مشمول منع مسافرت و ضبط دارایی‌ها را گسترش می‌دهد. در مقابل، آمریکا که ضربه کمتری را از تحریم‌ها دریافت می‌کند قاطعیت بیشتری از خود نشان داده است. ایالات متحده در سه دور قبلی اقدامات خود مقامات ارشد کرملین، یکی از طرفداران حاکمیت طبقه خاص، و یکی از بانک‌های مورد علاقه ولادیمیر پوتین را مورد هدف قرار داد. این کشور اکنون آماده می‌شود تا شمار بیشتری از متحدان رئیس‌جمهور روسیه را در فهرست قرار دهد. گزارش شده که ایگور سچین مدیر عامل و رئیس هیات مدیره شرکت بزرگ دولتی نفتی به نام روز نفت ممکن است به سرنوشت گنادی تیم‌چکف دچار شود که قبلاً تحریم شدن را برای خود «افتخار» می‌دانست هرچند او اعتراف کرد شرکت تجارتی نفتی او دچار مشکل شده است چرا که بانک‌ها «ترسیده‌اند».
تحریم‌های محدودی که به اجرا درآمده‌اند روند تجارت را در روسیه تحت تاثیر قرار داده‌اند. یکی از مقامات خزانه‌داری می‌گوید در چند ماه اخیر سال جاری سرمایه‌های خروجی از کشور از کل سرمایه‌های خروجی سال 2013 بیشتر بوده است و ارزش سهام، اوراق قرضه و روبل پایین آمد. اکنون کاخ سفید تحریم بخش‌های بزرگ‌تری مانند خدمات مالی و انرژی را مطرح کرده است. امور مالی آشکارترین راه برای شروع کار است چرا که دلار تسلط خود را در سطح جهان حفظ کرده است، آمریکا نقش مهمی در تهاتر‌های بانکی فرامرزی و تراکنش‌های کارت‌های اعتباری دارد، و رهبری رعایت مقررات پولشویی در سطح جهان بر عهده این کشور است. این عوامل باعث می‌شود اقدامات یکجانبه آمریکا در عمل چند‌جانبه شود. خوان زاراتی مشاور سابق امنیت ملی و نویسنده کتاب «جنگ خزانه» می‌گوید: «روسیه از نظر مالی بسیار آسیب‌پذیر است. پوتین این موضوع را به خوبی می‌داند و به همین دلیل در سال‌های اخیر بسیار تلاش کرد تا در بانکداری و تجارت جهانی اتکای کشورش به دلار را کمتر کند.»
بانک روسیا تنها بانکی که تاکنون تحریم شده از خدمات ویزا و مسترکارت محروم است و مجبور شد عملیات ارزی خود را متوقف کند. حقوقدانان امور تحریم فکر می‌کنند این بانک فقط به این دلیل انتخاب شد تا روسیه درک کند در صورت تحریم نظام بانکی خسارات تا چه اندازه گسترده خواهند بود. بانک‌های بزرگ‌تر که به دلار و بانک‌های کارگزار خارجی وابستگی زیادی دارند در صورت تحریم تحت فشارهای شدید قرار خواهند گرفت.
این نوع تحریم‌ها از دهه 1990 به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفته‌اند و طرفداران آنها همیشه به موفقیت‌های این گونه تحریم اشاره می‌کنند. انسداد دارایی‌های کره شمالی در سال 2005 در یک بانک در ماکائو باعث شد پیونگ‌یانگ دوباره به میز مذاکره بازگردد. هدف قرار دادن بانک‌ها و بنگاه‌های ایران به همراه تحریم نفتی این کشور باعث شد موضع تهران در برنامه هسته‌ای‌اش ملایم‌تر شود. آقای زاراتی پیشنهاد می‌کند آن دسته از بانک‌های روسی که در فروش تسلیحات به سوریه و در تجارت با کره شمالی مشارکت دارند مورد هدف قرار گیرند. قانون پاتریوت به آمریکا اجازه می‌دهد اشخاص حقیقی و حقوقی و حتی طبقه کاملی از تراکنش‌ها را در زمره «اقدامات اصلی پولشویی» قرار دهد. امکان دیگر آن است که پول‌های کثیف روسی را که در کشورهای دیگر نگهداری می‌شود به اتهام فرار مالیاتی یا ارتباط با جنایت‌های سازمان‌یافته مورد بازرسی قرار داد. به گفته یک مقام رسمی «اگر آمریکا همان تلاشی که در بررسی پول‌های تروریست‌ها و قاچاقچیان مواد مخدر انجام می‌دهد در مورد این پول‌ها به کار گیرد مشکلات زیادی برای روسیه ایجاد خواهد شد».
این اقدامات را می‌توان با الزام به پایش حساب‌های بانکی و سرمایه‌گذاری‌های بخش املاک که با روسیه مرتبط هستند تشدید کرد. بانک‌های بین‌المللی به این موضوع اعتراض نخواهند کرد چرا که بسیاری از آنها قبلاً به اتهام کمک به پولشویی یا دور زدن تحریم‌ها جریمه‌های سنگینی پرداخته‌اند یا در جلسات کنگره مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. بانک‌هایی مانند جی‌پی مورگان ضرر زیادی متحمل می‌شوند. این بانک سال گذشته 51 میلیون دلار از کارمزد سرمایه‌گذاری‌های بانکی روسی درآمد کسب کرد. با وجود این، این بانک ابتدا انتقال پول را متوقف می‌کرد تا کوچک‌ترین نشانه‌ای از ارتباط با گروه‌های تحریم‌شده در آن نباشد.
خزانه‌داری از روی عمد میزان و نحوه ارتباط با تحریم‌ها را تعریف نمی‌کند تا اثر آن شدیدتر باشد. به گفته یک بنگاه حقوقی «اگر یک بانک یا شرکت ارتباط خود با شخصی را قطع کند دیگران هم از آن پیروی خواهند کرد». تحریم‌ها خسارات بسیار شدیدی به بار می‌آورند. تحریم روز نفت به بریتیش‌پترولیوم -‌ که مالک 20 درصد آن است- و اگزون‌موبیل- که در پروژه‌های بین‌المللی شریک آن است- ضرر زیادی وارد می‌کند. علاوه بر این، تحریم‌ها باعث تحریک اقدامات متقابل می‌شود. روسیه می‌تواند سرمایه‌گذاران خارجی را به اتهام نقض قوانین مالیاتی تحت تعقیب قرار دهد. می‌تواند از هکرهای خود بخواهد به بانک‌ها و صرافی‌های آمریکایی حمله کنند.
هیچ کس نمی‌تواند توان بالقوه روسیه در اجرای اقدامات شرورانه را زیر سوال برد. می‌توان به پیشنهاد سال 2008 این کشور به چین اشاره کرد که طبق آن دو کشور می‌توانستند بدهی بانک‌های فانی‌مای و فردی‌مک را نگه دارند تا بحران مالی تشدید شود و بسته نجات مالی به اجبار عرضه شود. البته آن پیشنهاد هیچ‌گاه عملی نشد. مشکل بالقوه دیگر آن است که رفع تحریم‌های مالی بسیار دشوار است. به عنوان نمونه می‌توان به توافق اولیه نوامبر گذشته با ایران اشاره کرد. مطابق آن قرار‌داد چهار میلیارد دلار از درآمدهای نفتی مسدود‌شده در بانک‌های خارجی طی چند مرحله آزاد می‌شود. اما آزاد‌سازی این پول به تاخیر افتاد چرا که بانک‌ها هنوز از نقض تحریم‌ها و محرومیت خود از مبادلات دلاری هراس دارند. هرچند در حال حاضر ناتوانی از رفع تحریم‌ها علیه روسیه در فهرست نگرانی‌های حامیان تحریم قرار نمی‌گیرد.