تاریخ انتشار:
بزرگان اتوبوس‌ساز، ارابه مرگ ایرانیان شده‌اند؟
لعنت به کی؟
فقط جاده‌ها معنی جدایی نمی‌دهند، ارابه‌های مرگ زیاد شده‌اند! یک روز توپولف جان صدها نفر را می‌گیرد، روز دیگر پژو ۴۰۵ خود به خود می‌سوزد و سرنشینانش را می‌سوزاند. یک روز کمر‌بند ایمنی پراید مثل طناب دار عمل می‌کند و خفگی را به مسافران هدیه می‌دهد، روز دیگر اتوبوسی که مجهز به ایمنی‌های اروپایی است زنده‌زنده سرنشینانش را کباب می‌کند.
مهتاب معارفی: ما میریم تهران، برای عروسی خواهر کوچیکترم، ما به تهران نمی‌رسیم، همگی می‌میریم!
مهمان: سلام استاد، تبریک، رسم جدیده، استقبال از مهمانان عروسی با لباس عزا؟
ماهو: مگه آگهی رو نخوندید؟
مهمان دیگر: صفحه دلچسبی نیست که مرتب نگاهش کنیم!
خانم بزرگ: لعنت به جاده‌ها، اگر معنی‌شون جُداییه!
(بخش‌هایی از دیالوگ فیلم مسافران، ساخته بهرام بیضایی)
فقط جاده‌ها معنی جدایی نمی‌دهند، ارابه‌های مرگ زیاد شده‌اند! یک روز توپولف جان صدها نفر را می‌گیرد، روز دیگر پژو 405 خود به خود می‌سوزد و سرنشینانش را می‌سوزاند. یک روز کمر‌بند ایمنی پراید مثل طناب دار عمل می‌کند و خفگی را به مسافران هدیه می‌دهد، روز دیگر اتوبوسی که مجهز به ایمنی‌های اروپایی است زنده‌زنده سرنشینانش را کباب می‌کند.
بازخوانی حادثه
دوشنبه 19شهریور، ساعت 11شب. یک دستگاه اتوبوس اسکانیا که از اصفهان به سمت تهران در حرکت بود پس از
مجتمع توریستی مهتاب و در نقطه‌ای که دارای شیب زیادی به سمت تهران است، به دلیل ترکیدن لاستیک جلو کنترل خود را از دست داده و پس از انحراف و برخورد با گاردریل وسط اتوبان، وارد مسیر مخالف می‌شود. این اتوبوس با اسکانیای دیگر که از تهران به سمت اردکان یزد در حرکت بود، برخورد کرده و هر دو خودرو دچار آتش‌سوزی می‌شوند تا در این حادثه 44 نفر کشته و 39 نفر نیز مجروح شوند.
علت حادثه
فرمانده پلیس راه ترکیدگی لاستیک و نقص در سیستم برق را علت اولیه تصادف مرگبار و آتش گرفتن دو اتوبوس اسکانیا در اتوبان تهران-قم دانسته و گفته است شرکت عقاب‌افشان به عنوان نماینده شرکت اسکانیا به مراجع قضایی معرفی می‌شود چرا که چندی قبل اتوبوس اسکانیای دیگری در استان خوزستان با یک دستگاه کامیون برخورد کرد و دچار آتش‌سوزی شد که در آن حادثه بیش از 14مسافر جان خود را از دست دادند.1
ارابه مرگ چند کیلومتری تهران؟
همین نزدیکی تهران اطراق کرده‌اند.50 هکتار زمین دارند با قشونی نزدیک به 1200نفر. اتوبوس می‌سازند در هفت مدل! از سوئد دستور می‌گیرند، ایرانی‌اش می‌کنند و می‌فرستند توی جاده‌ها. اسکانیایی که «عقاب‌افشان» تولید می‌کند 44درصد بازار ایران را به اختیار خود در‌آورده. از «رانیران»، که ولوو را تولید می‌کند هم جلو زده و 17درصد کل محصولات کارخانه مادر را در ایران به تولید می‌رساند. کارشناسان حمل و نقل می‌گویند با توجه به حجم بالای تولیدات اسکانیا در ایران بسیار طبیعی است از نظر آماری تعداد حوادث متعلق به این شرکت هم بالا باشد. از نظر این کارشناسان مهم‌ترین علت وقوع حادثه آزاد‌راه تهران- قم فرهنگ پایین رانندگی در ایران است که سالانه جان تعداد زیادی از مسافران را می‌گیرد.
بیانیه اسکانیا
هجمه‌ها علیه شرکت سازنده اتوبوس ادامه می‌یابد. عقاب‌افشان ابتدا بیانیه‌ای صادر می‌کند مبنی بر اینکه این شرکت هیچ‌گونه پیشداوری در مورد مسوولیت اشخاص حقیقی و حقوقی در بروز این حادثه ناگوار نمی‌کند. این شرکت از پیگیری مجدانه پلیس راهور، سازمان ملی استاندارد و وزارتخانه‌های مربوطه، خود را به همکاری کامل با ارگان‌های ذی‌ربط جهت روشن شدن ابعاد این حادثه ناگوار متعهد می‌داند. عقاب‌افشان در بخش دیگری از بیانیه خود بر استاندارد بودن تمامی محصولات تولیدی خود پافشاری کرده، هیچ‌گونه پیشداوری در مورد مسوولیت اشخاص حقیقی و حقوقی در بروز این حادثه ناگوار نمی‌کند و خود را ملزم به پیگیری امور در چارچوب کمیته بررسی این حادثه می‌داند.2 اما این آخر داستان نیست. آب‌ها که از آسیاب می‌افتد و فضا قدری آرام می‌شود، نماینده شرکت اسکانیا در ایران به مواردی که متهم شده است، پاسخ می‌دهد. این شرکت در جوابیه‌ای به یکی از خبرگزاری‌های کشور می‌نویسد: «اتوبوس‌های ساخت این شرکت تمامی الزامات 51گانه استاندارد ایران را دارند و علاوه بر این تحت نظارت شرکت مادر (اسکانیا) تولید و عرضه می‌شوند. سیستم برق اتوبوس‌های اسکانیا نیز منطبق بر الزامات استاندارد ایران است و در آنها به هیچ وجه از قطعات بی‌کیفیت چینی و غیرچینی استفاده نمی‌شود. تمامی کابل‌های مخصوص استفاده در خودرو از تولیدکنندگان سرشناس ایرانی تامین می‌شود و دارای استانداردهای الزامی است. بوردهای الکترونیکی نیز ساخت شرکت بوش و یا زیمنس آلمان هستند که کیفیت آنها برای همگان مشخص است. سایر قطعات استفاده‌شده در اتاق اتوبوس از تامین‌کنندگان سرشناس ایرانی و اروپایی خریداری می‌شود و به هیچ وجه از قطعات کم‌کیفیت چینی استفاده نمی‌شود. شاسی و قوای محرکه (موتور، گیربکس، محورها، جعبه فرمان، سیستم ترمز و ...) به صورت قطعات منفصله از شرکت اسکانیا تامین می‌شود و کلیه لوازم و قطعات آن دارای تاییدیه برای استفاده در اتحادیه اروپا هستند. پروفیل به کار رفته در سازه اتاق اتوبوس از نوع فولاد 2-ST37 مخصوص استفاده صنعتی است که تولیدکننده ایرانی آن تمامی معیارها و ضوابط استاندارد را رعایت می‌کند. علاوه بر این، در هیچ استاندارد بین‌المللی ذکر نشده که در برخورد از روبه‌روی دو اتوبوس که هر یک حداقل 18تن وزن و 100کیلومتر بر ساعت سرعت داشته‌اند، باید سالم بمانند و آسیبی به سازه اتاق وارد نیاید. با محاسبه ساده فیزیکی می‌توان انرژی حاصل از شدت این برخورد را محاسبه کرد و نگاه واقع‌بینانه‌ای به استحکام سازه داشت. جایگاه باتری در اغلب اتوبوس‌های جهان در جلو و زیر محل راننده قرار دارد. در اتوبوس‌های تولید این شرکت نیز جعبه باتری با پروفیل‌های فوق ساخته شده و با ورق‌های ضخیم از بقیه اتاق جدا می‌شود. بررسی مقاومت جعبه باتری در تصادفات مختلف نشان داده که طراحی از هیچ نقصی در مورد استحکام برخوردار نیست و الزامات استاندارد را رعایت می‌کند. از مجموع هفت هزار اتوبوس تولیدشده در این شرکت تنها دو مورد منجر به آتش‌سوزی شده است که در مورد حادثه اول این شرکت توسط کارشناسان رسمی محترم دادگستری مقصر شناخته نشده است. البته حکم نهایی توسط قاضی محترم هنوز صادر نشده است که در صورت صدور رای نهایی اطلاع‌رسانی شفاف صورت خواهد گرفت.»3
مرثیه‌ای برای زنده سوختن
کار از مرثیه‌سرایی برای آنها که در اتوبوس زنده‌زنده سوختند و بوی گوشت کباب‌شده‌شان آزاد‌راه تهران- قم را گرفته بود، گذشته است. آنچه مانده ده‌ها خانواده عزادار است که باید سال‌ها در غم درگذشت عزیزان‌شان بغض درگلویشان بترکد و مدام از خود بپرسند: خدایا این چه مصیبتی بود که بر سر ما آوردی. حادثه اخیر سه مقصر اصلی داشت: فرهنگ نظارت ضعیف از سوی پلیس، نقص فنی اتوبوس و رانندگی ناشیانه. خانواده قربانیان این حادثه وحشتناک که حق دارند دلایل وقوع این تصادف را بدانند تاکنون چه پاسخ‌هایی از مدیران کشور شنیده‌اند؟ خودروسازان می‌گویند هیچ تضمینی وجود ندارد که دو خودرو با سرعت 120کیلومتر به طور همزمان با هم برخورد کنند و خون از دماغ کسی هم به راه نیفتد. پلیس هم به مانند عمده حوادثی که در کشور به راه می‌افتد انگشت اتهام خود را به سوی وزارت راه و خودروسازان نشانه می‌گیرد و نقص فنی خودرو و فرهنگ پایین رانندگی را از علل این حادثه معرفی می‌کند.
یک تصادف دیگر
در آخرین لحظات تنظیم این گزارش، از بروجرد هم خبر رسید چهارشنبه گذشته بر اثر واژگون شدن یک دستگاه اتوبوس مسافربری ولوو در محور ارتباطی اراک - بروجرد، 16 نفر کشته و 21 نفر مجروح شدند.4
با این اوصاف به نظر می‌رسد هر کدام از برندهای جهانی محصول‌شان را وارد ایران کنند به ارابه‌های مرگ تبدیل خواهند شد.
مدبر: اگه خودت ماشین داشتی دلت می‌خواست چه‌جوری بود؟ چه رنگی؟
کیان: رنگ ماشین چه اهمیتی داره؟
مدبر: دلت نمی‌خواست رنگش قرمز بود! ها؟ چطوره لگن خودمونو بفروشیم یه پیکان قرمز‌رنگ بخریم ها؟
کیان: فرقش چیه؟
مدبر:ها فرقش در کسی یه که پُشت فرمون نشسته!
کیان: من که نمی‌فهمم!
مدبر: از کی تا حالا حرف منو نمی‌فهمی‌ها؟ هیچی، فعلاً من هیچی نمیگم!
(دیالوگ فیلم شاید وقتی دیگر، ساخته بهرام بیضایی)
منابع:
1- خبرگزاری مهر
2- خبرگزاری ایسنا
3- همان
4- سایت مشرق
مهمان: سلام استاد، تبریک، رسم جدیده، استقبال از مهمانان عروسی با لباس عزا؟
ماهو: مگه آگهی رو نخوندید؟
مهمان دیگر: صفحه دلچسبی نیست که مرتب نگاهش کنیم!
خانم بزرگ: لعنت به جاده‌ها، اگر معنی‌شون جُداییه!
(بخش‌هایی از دیالوگ فیلم مسافران، ساخته بهرام بیضایی)
فقط جاده‌ها معنی جدایی نمی‌دهند، ارابه‌های مرگ زیاد شده‌اند! یک روز توپولف جان صدها نفر را می‌گیرد، روز دیگر پژو 405 خود به خود می‌سوزد و سرنشینانش را می‌سوزاند. یک روز کمر‌بند ایمنی پراید مثل طناب دار عمل می‌کند و خفگی را به مسافران هدیه می‌دهد، روز دیگر اتوبوسی که مجهز به ایمنی‌های اروپایی است زنده‌زنده سرنشینانش را کباب می‌کند.
بازخوانی حادثه
دوشنبه 19شهریور، ساعت 11شب. یک دستگاه اتوبوس اسکانیا که از اصفهان به سمت تهران در حرکت بود پس از
مجتمع توریستی مهتاب و در نقطه‌ای که دارای شیب زیادی به سمت تهران است، به دلیل ترکیدن لاستیک جلو کنترل خود را از دست داده و پس از انحراف و برخورد با گاردریل وسط اتوبان، وارد مسیر مخالف می‌شود. این اتوبوس با اسکانیای دیگر که از تهران به سمت اردکان یزد در حرکت بود، برخورد کرده و هر دو خودرو دچار آتش‌سوزی می‌شوند تا در این حادثه 44 نفر کشته و 39 نفر نیز مجروح شوند.علت حادثه
فرمانده پلیس راه ترکیدگی لاستیک و نقص در سیستم برق را علت اولیه تصادف مرگبار و آتش گرفتن دو اتوبوس اسکانیا در اتوبان تهران-قم دانسته و گفته است شرکت عقاب‌افشان به عنوان نماینده شرکت اسکانیا به مراجع قضایی معرفی می‌شود چرا که چندی قبل اتوبوس اسکانیای دیگری در استان خوزستان با یک دستگاه کامیون برخورد کرد و دچار آتش‌سوزی شد که در آن حادثه بیش از 14مسافر جان خود را از دست دادند.1
ارابه مرگ چند کیلومتری تهران؟
همین نزدیکی تهران اطراق کرده‌اند.50 هکتار زمین دارند با قشونی نزدیک به 1200نفر. اتوبوس می‌سازند در هفت مدل! از سوئد دستور می‌گیرند، ایرانی‌اش می‌کنند و می‌فرستند توی جاده‌ها. اسکانیایی که «عقاب‌افشان» تولید می‌کند 44درصد بازار ایران را به اختیار خود در‌آورده. از «رانیران»، که ولوو را تولید می‌کند هم جلو زده و 17درصد کل محصولات کارخانه مادر را در ایران به تولید می‌رساند. کارشناسان حمل و نقل می‌گویند با توجه به حجم بالای تولیدات اسکانیا در ایران بسیار طبیعی است از نظر آماری تعداد حوادث متعلق به این شرکت هم بالا باشد. از نظر این کارشناسان مهم‌ترین علت وقوع حادثه آزاد‌راه تهران- قم فرهنگ پایین رانندگی در ایران است که سالانه جان تعداد زیادی از مسافران را می‌گیرد.
بیانیه اسکانیا
هجمه‌ها علیه شرکت سازنده اتوبوس ادامه می‌یابد. عقاب‌افشان ابتدا بیانیه‌ای صادر می‌کند مبنی بر اینکه این شرکت هیچ‌گونه پیشداوری در مورد مسوولیت اشخاص حقیقی و حقوقی در بروز این حادثه ناگوار نمی‌کند. این شرکت از پیگیری مجدانه پلیس راهور، سازمان ملی استاندارد و وزارتخانه‌های مربوطه، خود را به همکاری کامل با ارگان‌های ذی‌ربط جهت روشن شدن ابعاد این حادثه ناگوار متعهد می‌داند. عقاب‌افشان در بخش دیگری از بیانیه خود بر استاندارد بودن تمامی محصولات تولیدی خود پافشاری کرده، هیچ‌گونه پیشداوری در مورد مسوولیت اشخاص حقیقی و حقوقی در بروز این حادثه ناگوار نمی‌کند و خود را ملزم به پیگیری امور در چارچوب کمیته بررسی این حادثه می‌داند.2 اما این آخر داستان نیست. آب‌ها که از آسیاب می‌افتد و فضا قدری آرام می‌شود، نماینده شرکت اسکانیا در ایران به مواردی که متهم شده است، پاسخ می‌دهد. این شرکت در جوابیه‌ای به یکی از خبرگزاری‌های کشور می‌نویسد: «اتوبوس‌های ساخت این شرکت تمامی الزامات 51گانه استاندارد ایران را دارند و علاوه بر این تحت نظارت شرکت مادر (اسکانیا) تولید و عرضه می‌شوند. سیستم برق اتوبوس‌های اسکانیا نیز منطبق بر الزامات استاندارد ایران است و در آنها به هیچ وجه از قطعات بی‌کیفیت چینی و غیرچینی استفاده نمی‌شود. تمامی کابل‌های مخصوص استفاده در خودرو از تولیدکنندگان سرشناس ایرانی تامین می‌شود و دارای استانداردهای الزامی است. بوردهای الکترونیکی نیز ساخت شرکت بوش و یا زیمنس آلمان هستند که کیفیت آنها برای همگان مشخص است. سایر قطعات استفاده‌شده در اتاق اتوبوس از تامین‌کنندگان سرشناس ایرانی و اروپایی خریداری می‌شود و به هیچ وجه از قطعات کم‌کیفیت چینی استفاده نمی‌شود. شاسی و قوای محرکه (موتور، گیربکس، محورها، جعبه فرمان، سیستم ترمز و ...) به صورت قطعات منفصله از شرکت اسکانیا تامین می‌شود و کلیه لوازم و قطعات آن دارای تاییدیه برای استفاده در اتحادیه اروپا هستند. پروفیل به کار رفته در سازه اتاق اتوبوس از نوع فولاد 2-ST37 مخصوص استفاده صنعتی است که تولیدکننده ایرانی آن تمامی معیارها و ضوابط استاندارد را رعایت می‌کند. علاوه بر این، در هیچ استاندارد بین‌المللی ذکر نشده که در برخورد از روبه‌روی دو اتوبوس که هر یک حداقل 18تن وزن و 100کیلومتر بر ساعت سرعت داشته‌اند، باید سالم بمانند و آسیبی به سازه اتاق وارد نیاید. با محاسبه ساده فیزیکی می‌توان انرژی حاصل از شدت این برخورد را محاسبه کرد و نگاه واقع‌بینانه‌ای به استحکام سازه داشت. جایگاه باتری در اغلب اتوبوس‌های جهان در جلو و زیر محل راننده قرار دارد. در اتوبوس‌های تولید این شرکت نیز جعبه باتری با پروفیل‌های فوق ساخته شده و با ورق‌های ضخیم از بقیه اتاق جدا می‌شود. بررسی مقاومت جعبه باتری در تصادفات مختلف نشان داده که طراحی از هیچ نقصی در مورد استحکام برخوردار نیست و الزامات استاندارد را رعایت می‌کند. از مجموع هفت هزار اتوبوس تولیدشده در این شرکت تنها دو مورد منجر به آتش‌سوزی شده است که در مورد حادثه اول این شرکت توسط کارشناسان رسمی محترم دادگستری مقصر شناخته نشده است. البته حکم نهایی توسط قاضی محترم هنوز صادر نشده است که در صورت صدور رای نهایی اطلاع‌رسانی شفاف صورت خواهد گرفت.»3
مرثیه‌ای برای زنده سوختن
کار از مرثیه‌سرایی برای آنها که در اتوبوس زنده‌زنده سوختند و بوی گوشت کباب‌شده‌شان آزاد‌راه تهران- قم را گرفته بود، گذشته است. آنچه مانده ده‌ها خانواده عزادار است که باید سال‌ها در غم درگذشت عزیزان‌شان بغض درگلویشان بترکد و مدام از خود بپرسند: خدایا این چه مصیبتی بود که بر سر ما آوردی. حادثه اخیر سه مقصر اصلی داشت: فرهنگ نظارت ضعیف از سوی پلیس، نقص فنی اتوبوس و رانندگی ناشیانه. خانواده قربانیان این حادثه وحشتناک که حق دارند دلایل وقوع این تصادف را بدانند تاکنون چه پاسخ‌هایی از مدیران کشور شنیده‌اند؟ خودروسازان می‌گویند هیچ تضمینی وجود ندارد که دو خودرو با سرعت 120کیلومتر به طور همزمان با هم برخورد کنند و خون از دماغ کسی هم به راه نیفتد. پلیس هم به مانند عمده حوادثی که در کشور به راه می‌افتد انگشت اتهام خود را به سوی وزارت راه و خودروسازان نشانه می‌گیرد و نقص فنی خودرو و فرهنگ پایین رانندگی را از علل این حادثه معرفی می‌کند.
یک تصادف دیگر
در آخرین لحظات تنظیم این گزارش، از بروجرد هم خبر رسید چهارشنبه گذشته بر اثر واژگون شدن یک دستگاه اتوبوس مسافربری ولوو در محور ارتباطی اراک - بروجرد، 16 نفر کشته و 21 نفر مجروح شدند.4
با این اوصاف به نظر می‌رسد هر کدام از برندهای جهانی محصول‌شان را وارد ایران کنند به ارابه‌های مرگ تبدیل خواهند شد.
مدبر: اگه خودت ماشین داشتی دلت می‌خواست چه‌جوری بود؟ چه رنگی؟
کیان: رنگ ماشین چه اهمیتی داره؟
مدبر: دلت نمی‌خواست رنگش قرمز بود! ها؟ چطوره لگن خودمونو بفروشیم یه پیکان قرمز‌رنگ بخریم ها؟
کیان: فرقش چیه؟
مدبر:ها فرقش در کسی یه که پُشت فرمون نشسته!
کیان: من که نمی‌فهمم!
مدبر: از کی تا حالا حرف منو نمی‌فهمی‌ها؟ هیچی، فعلاً من هیچی نمیگم!
(دیالوگ فیلم شاید وقتی دیگر، ساخته بهرام بیضایی)
منابع:
1- خبرگزاری مهر
2- خبرگزاری ایسنا
3- همان
4- سایت مشرق
دیدگاه تان را بنویسید