یک تیر و چند نشان رئیس‌جمهور

هم این بار روحانی غیرمنتظره به دیدار روحانیون در قم رفت و هم بار پیش غیرمنتظره سفرش به قم کنسل شد. سفری که قرار آن در فروردین ماه گذاشته شده بود و یک هفته مانده کنسل شد. مشخص نبود دلیل چیست. اما برخی از منابع خبری گفته بودند دلیل لغو سفر روحانی نارضایتی علما از عملکرد اقتصادی دولت بوده است. آن زمان حدود شش ماه از عمر دولت گذشته و از میان همه وعده‌های روحانی به مردم کمتر وعده‌ای عملیاتی شده بود. روحانی به قم نرفت. اما بعد از آن وزرای کابینه یکی پس از دیگری مسیر تهران به قم را بارها طی کردند و هر کدام در سفر خود به قم در دیدار با علما گزارش‌هایی را ارائه کردند. دولت یازدهم در تلاش بود روابط تهران - قم در این دولت به سرنوشت روابط دولت قبل و روحانیون دچار نشود. وزرا مدام به فراخور شرایط به دیدار علما می‌رفتند. دیدارها برنامه‌ریزی شده بود. مثلاً آن زمان که تورم کنترل شد و روی عدد معقول‌تری ایستاد نوبخت و آخوندی به قم رفتند و آن زمان که ظریف از مذاکرات هسته‌ای بازگشت یکسره راهی قم شد و آن زمان که اوضاع اقتصاد به جهاتی خوب بود و به جهاتی بسیار بد، طیب‌نیا مسافر قم شد؛ یعنی یک ماه پیش که طیب‌نیا برای بار دوم به قم رفت. همزمان با این سفر تورم اوضاع خوبی داشت و از رقمی که روحانی وعده آن را به مردم داده بود هم کمتر بود. اما از طرفی نفت اوضاع بسامانی نداشت و کاهش هر دلار آن کسری بودجه را هشدار می‌داد. یارانه‌ها در این شرایط بیش از همیشه کمرشکن بود و دولت بیشتر از همه اوقات در فشار میان تبعات اقتصادی پرداخت یارانه و تبعات اجتماعی عدم پرداخت آن گیر کرده بود. همدلی علما با دولت در این میان حداقل دستاوردی بود که می‌شد حاصل کرد و گویا حاصل شد. چون آنچه از دیدار طیب‌نیا با علمای قم در رسانه‌ها منتشر شد همه رضایت علما از دولت بود و برخوردهای همدلانه با دولتی که به لحاظ اقتصادی میراث‌دار مشکلات عدیده از دولت قبل بود. آنچه از جریان این دیدارها هم به رسانه‌ها منتقل شده اظهاراتی است از علمای قم که مهر تایید بر اقدامات دولت زده‌اند.
اما همه آنچه در این دیدارها گفته شد مدح دولت نبود. گاهی برخی مانند آیت‌الله صافی‌گلپایگانی نقدی جدی هم وارد کردند. «چرا درباره مشکلاتی که پیش آوردند کسی عمل جدی انجام نمی‌دهد؟ چرا درباره ولخرجی‌هایی که شده و این همه مشکل را برای مردم درست کردند صحبت نمی‌شود؟ کشورهای دیگر درباره امور اقتصادی خود چگونه عمل می‌کنند؟ و سریع و قاطع جلوی اخلال را می‌گیرند. آن چیزی که الان مهم است و وظیفه شماست، اینکه باید با تلاش و مجاهدت موانع شکوفایی اقتصاد برطرف گردد و نگرانی‌های مردم از بین برود.»
درست یک ماه بعد از سفر طیب‌نیا به قم و دیدارهایی که نتیجه‌بخش به نظر می‌رسید روحانی عازم قم شد. دیدار غیرمنتظره روحانی از دو بعد بررسی شد؛ یکی سفری با نیات اقتصادی آن هم درست بعد از سفر به ظاهر مطلوب وزیر اقتصاد و دیگری سفری با نیت گفت‌وگو برای مسائل هسته‌ای درست در آستانه نهایی شدن مذاکرات.
اما هرچه بود باید موضوعی مهم در پیش می‌بود که روحانی را ناگهانی به قم برد. شاید هم ترکیبی از مسائل اقتصادی و سیاسی و حتی اجتماعی او را به قم کشاند.
قرار است سال آینده تکلیف مذاکرات هسته‌ای یکسره شود. امیدهای زیادی به مثبت بودن روند مذاکرات بسته شده و اقتصاد 94 هم بی‌تاثیر از روند مذاکرات نخواهد بود. شاید سفر روحانی سفری بوده برای تشریح دقیق موضوعات هسته‌ای؛ تاثیری که می‌تواند نتایج مثبت و منفی آن برای اقتصاد و اجتماع داشته باشد.