بررسی ضرورت توسعه حمل‌ونقل هوایی و هواپیماسازی
چرا ایران می‌خواهد هواپیماساز شود؟
پیشرفت و شکوفایی اقتصاد کشورهای پیشرفته مرهون توجه آنها به مقوله ارتباطات و حمل‌ونقل است.
سیدجواد حسینی‌عزآبادی/مدیر بازرگانی بندر خشک پیشگامان یزد و کارشناس حوزه حمل‌ونقل
پیشرفت و شکوفایی اقتصاد کشورهای پیشرفته مرهون توجه آنها به مقوله ارتباطات و حمل‌ونقل است. حتی اگر به سیر تکامل کشورهای پیشرفته نگاه شود، مثلاً در جنگ‌های غرب وحشی قاره آمریکا همه این اتفاق‌ها بر سر راه و احداث راه بوده؛ زمانی که می‌خواستند قطار بیاورند و سرخپوستان اجازه این کار را نمی‌دادند، از جمله دوره‌های تاریخی با‌اهمیت راه است. گویی همیشه نزاع بر سر راه‌ها بوده است. با این حال، همه کشورهای پیشرفته زمانی پیشرفت کردند که تمرکز خود را بر توسعه ارتباطات و حمل‌ونقل خود گذاشتند. چرا که توسعه در این بخش باعث توسعه بخش‌های اقتصاد، فرهنگ و دیگر بخش‌ها می‌شود. یعنی تنها بخش اقتصادی تحت تاثیر توسعه حمل‌ونقل قرار نمی‌گیرد. حمل‌ونقل به عنوان قلب جریان توسعه اقتصادی کشورهاست که آثار اقتصادی آن را می‌توان در تمام بخش‌ها مشاهده کرد. علاوه بر آثار اقتصادی، نباید آثار اجتماعی و فرهنگی آن از قبیل آموزشی، فرهنگی، بهداشتی، سیاحتی و زیارتی را از نظر دور داشت. در ایران نیز، صنعت حمل‌ونقل طی دوران مختلف با فراز و فرودهایی همراه بوده و هدف اصلی آن تلاش برای فردایی بهتر و جایگاهی مطلوب بوده است و با توجه به جایگاه سوق‌الجیشی
ایران در منطقه، بهبود سیستم حمل‌ونقل در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جایگاه ویژه‌ای دارد.
جایگاه و اهمیت حمل‌ونقل هوایی
اما در بخش حمل‌ونقل، حوزه حمل‌ونقل هوایی جایگاه ویژه‌ای دارد. یکی از ابزارهایی که کشورهای توسعه‌یافته برای تقویت بنیه اقتصادی و اجتماعی خود از آن استفاده می‌کنند صنعت حمل و نقل هوایی است. همچنین در بخش ایجاد اشتغال، زنجیره مشاغلی که توسط حمل‌ونقل هوایی ایجاد می‌شود اهمیت و جایگاه این صنعت را دوچندان می‌کند. همه کشورهای توسعه‌یافته از صنعت هوایی پویایی برخوردار هستند و ما نیز باید به این پتانسیل کشور خود توجه کنیم. حمل‌ونقل هوایی با جابه‌جایی بیش از سه میلیارد مسافر از طریق 30 میلیون پرواز در سطح جهان در سال گذشته، به عنوان سریع‌ترین و ایمن‌ترین شکل حمل‌ونقل در دنیا معرفی شده است. لیکن سرعت در حمل‌ونقل هوایی باعث شده این روزها این شکل جابه‌جایی جایگاه ویژه‌ای پیدا کند. با این حال، متاسفانه صنعت حمل‌ونقل هوایی کشور در میان 12 کشور اطراف ایران در منطقه دارای رتبه یازدهم است. این در حالی است که در سال اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل، تکیه بر مبحث انتقال دانش و تولید در داخل می‌تواند ضمن تامین نیازهای داخل و توسعه اقتصادی، زمینه صادرات به کشورهای منطقه
را فراهم کرده و ایران را به هاب هوایی منطقه تبدیل کند.
جایگاه حمل‌ونقل هوایی در ایران
درباره جایگاه حمل‌ونقل هوایی در ایران ابتدا باید اشاره کنم که ما اکنون در کشور بر حمل‌ونقل ریلی تاکید داریم و این تاکید با وجود زیانده بودن حمل‌ونقل ریلی و ضعف شدید در زیرساخت آن است. این در حالی است که ما می‌توانیم به جای توسعه بخش حمل‌ونقل ریلی، حمل‌ونقل هوایی را در اولویت اول خود قرار دهیم. در واقع ما می‌توانیم حمل‌ونقل بار توسط ریل خود را در اولویت بگذاریم و اجازه دهیم که حمل‌ونقل بار توسط این بخش انجام شود و با توسعه زیرساخت‌های بخش حمل هوایی بیشترین حجم از جابه‌جایی مسافران ما از طریق هوایی انجام شود. باید یادآوری کنم هم‌اکنون از نظر حمل‌ونقل بار کشور امارات در جایگاه اول منطقه قرار دارد و این به دلیل آن است که این کشور خلأ ایران را پوشش می‌دهد. هم‌اکنون این کشور بار را به کشورهای آسیای میانه منتقل می‌کند؛ اقدامی که ما از طریق ریلی هم نمی‌توانیم انجام دهیم، در صورتی که ما موقعیت لجستیک و سوق‌الجیشی داریم و موقعیت استراتژیک ما در اتصال کشورهای آسیای میانه به دریا حائز اهمیت است، اما امارات این خلأ ما را با حمل‌ونقل هوایی خود جبران کرده و
پوشش داده است. اینجاست که حمل‌ونقل هوایی نقش پیدا می‌کند و سرعت عمل خودش را نشان می‌دهد.
اهمیت هواپیماسازی در ایران
در مورد اهمیت هواپیماسازی در ایران و چرایی پرداختن به این صنعت در ایران باید اشاره کرد که فعلاً ما در منطقه خاورمیانه چیزی به عنوان دانش و محل آموزش ساخت هواپیما نداریم. اما ایران با عقد قرارداد جدید با ایتالیا به دنبال آن است که از طریق این قرارداد، انتقال دانش برای ساخت هواپیما صورت بگیرد. در این قرارداد قرار است که هواپیماهای کم‌سرنشینی تولید شوند که می‌توانند تجربه مناسبی برای ایران جهت ساخت هواپیماهای بزرگ‌تر باشد. چرا که اگر ما مثلاً اکنون بخواهیم هواپیمای بوئینگ تولید کنیم انتقال دانش برای ما میسر نخواهد بود، بنابراین باید به سمت ساخت هواپیماهای سبک‌تر برویم، هواپیماهای که جنبه آموزشی در آنها بیشتر نمود پیدا می‌کند. این هواپیماها از دو تا 11 نفره هستند و اکنون شرکت ایتالیایی که قرارداد انتقال دانش با ایرانی‌ها را منعقد کرده است پرفروش‌ترین شرکت این حوزه در دنیا محسوب می‌شود و بعد از این شرکت، برندهای آمریکایی قرار دارند. برای نشان دادن اهمیت این قرارداد هم می‌توان به حضور دو وزیر صنعت، معدن و تجارت و وزیر راه و شهرسازی ایران در زمان عقد
قرارداد با ایتالیایی‌ها اشاره کرد که قرار است با اجرایی شدن این قرارداد، انتقال دانش و تولید بیش از صد فروند هواپیمای سبک در کشور صورت بگیرد.
امضای این قرارداد در حالی است که خلأ وجود هواپیما در بخش‌های اورژانس هوایی، آموزش خلبان و جابه‌جایی ضروری مسافر و نیرو به شدت احساس می‌شود. ما اکنون قرار است 118 هواپیما ایرباس مسافربری از کشور فرانسه بخریم که حدود شش هزار نفر پرسنل پروازی برای پرواز آنها نیاز است. این گروه از خلبان گرفته تا کمک خلبان باید در جایی آموزش ببیند. اما اکنون اصلی‌ترین زیرساخت‌های آموزشی که هواپیماست برای آموزش‌های خلبانی فراهم نیست و اگر بخواهیم هواپیما بخریم پس از ثبت سفارش در کارخانه و صرف زمان زیادی برای تولید آن، باید حمل‌ونقل آن انجام شود و حقوق و عوارض گمرکی به آن تعلق می‌گیرد که ما این هواپیما را بخریم که شاید همه این موارد هزینه آموزش خلبانی را چند برابر می‌کند. اما هواپیماهای جدیدی که قرار است ساخته شوند، هواپیماهای سبک آموزشی هستند که البته این برای هواپیماهای دو‌نفره است و هواپیماهای شش نفر به بالا دیگر هواپیمای مسافربری هستند که برای ایرتاکسی کاربرد دارند. در حال حاضر در کشور ما در بحث ایرتاکسی خلئی وجود دارد که برای پوشش این خلأ، ما تنها نباید هواپیماهای بزرگی چون ایرباس را بخریم، بلکه باید به فکر تولید هواپیماهای
کوچک هم باشیم. در حال حاضر ما هواپیما در کشور کم داریم که این ایرتاکسی‌ها می‌تواند برخی از گره‌ها را باز کنند یا با ساخت این هواپیماها اورژانس هوایی کشور را تقویت کنیم.
زیرساخت‌های مورد نیاز
اما در مورد اجرایی شدن این پروژه باید به زیرساخت‌های آن هم اشاره کرد. درباره مقوله فرودگاهی و فرودگاه‌هایی که برای این پروازها نیاز است باید یادآور شوم که این هواپیماها با توجه به اینکه هواپیماهای سبکی هستند به کمترین زیرساخت هوایی نیاز دارند. قرار است با اجرایی شدن قرارداد با ایتالیایی‌ها از لحاظ انتقال دانش بحث تعمیر و نگهداری هواپیماها هم مدنظر قرار بگیرد. این مقوله از این نظر اهمیت دارد که توجه کنیم اکنون 300 فروند هواپیمای کوچک در کشور وجود دارد که از این میان 100 فروند آن متعلق به همان شرکت ایتالیایی قرارداد منعقد‌کرده با ایران است. با توجه به وجود این میزان هواپیمای کوچک در ایران به نظر می‌رسد پس از انتقال دانش به ایران، کار تعمیرات هواپیما هم می‌تواند در داخل کشور ما انجام شود و به واسطه همین انتقال دانش، دانش تعمیر نیز به ما در سرویس دادن کمک خواهد کرد و حتی در مراحل بعدی می‌توانیم قطعات هواپیماهای بزرگ را تولید کنیم. همین موضوع انتقال دانش عاملی است که شاید این تجربه را از تجربه‌های دیگر ساخت هواپیما در کشور متمایز می‌کند؛ تجربه‌هایی که
تاکنون در نهایت به ساخت 100 درصدی در داخل کشور منجر نشده است. در این مورد باید یادآور شوم انگار ما دور تسلسلی باطل را تاکنون طی کردیم و می‌خواهیم دوباره چرخ را اختراع کنیم. تاکنون ما دانش هواپیماسازی را نداشتیم اما با آزمون و خطاهای زیاد قصد داشتیم تا به تجهیزی برسیم که در نهایت شاید به مونتاژ ختم شود. با این حال در همکاری جدید با ایتالیایی‌ها هدف اصلی انتقال دانش است. دانشی که تاکنون در ایران وجود نداشته است. همچنین قرار است در کنار این تولید هواپیما یک دانشکده علوم و فنون هوایی در ایران تاسیس شود و کسانی فارغ‌التحصیل شوند که کار آنها در تمامی زمینه‌های علوم و فنون هوایی است. حتی در این قرارداد دیده‌شده که یک مدل مشترک هم با ایتالیا طراحی و به بازار منطقه عرضه شود تا با این کار حاصل این مشارکت‌ها بیشتر نمود پیدا کند. تولید در داخل و صادرات به منطقه چیزی که به اقتصاد برون‌زا و درون‌گرا که همان تعریف اقتصاد مقاومتی است منتهی خواهد شد. در نهایت امید است با اجرایی شدن این قرارداد در این صنعت هم مثل سایر صنایع به علم روز دنیا نزدیک شویم.
دیدگاه تان را بنویسید