مسیر اروپا به سوی جدایی
تراژدی بی‌پایان پناهندگان
تصاویر و کلمات آشنا هستند. در گذشته صدراعظم آلمان می‌گفت «عمیقاً متاسف» است امروز «وحشت‌زده» است. در آن زمان رئیس کمیسیون اروپا می‌گفت هرگز در‌گذشتگان را فراموش نمی‌کند و لازم است تغییراتی به وجود آید. امروز او ادعا می‌کند «وضعیت کنونی گزینه مناسبی نیست». در آن زمان وزرای کشور اروپا از یک رویداد وحشتناک صحبت می‌کردند، امروز آن را فاجعه مطلق می‌خوانند. فاصله بین آن زمان و اکنون 19 ماه است و تاکنون هزاران نفر در مدیترانه غرق شده‌اند. آنگاه شامگاه سوم اکتبر 2013 فرا رسید. قایقی که از شهر مصراته لیبی حرکت کرده بود دچار آتش‌سوزی شد. این حریق در نزدیکی جزیره ایتالیایی لامپدوسا اتفاق افتاد. 500 نفر در این قایق بزرگ بودند که عمدتاً اهل سومالی یا اریتره بودند. حتی یک‌سوم آنها زنده نماندند. به گفته پاپ فرانسیس تابوت‌های آنان در فرودگاه لامپدوسا نشانه «شرم» برای اروپا بود. در جلسه‌ای که پس از این فاجعه در لوکزامبورگ برگزار شد وزرای کشور از «ندای بیداری» صحبت کردند و بلافاصله یک کارگروه تشکیل دادند. کمیسیون داخلی اروپا اعلام کرد لامپدوسا تصویری نامطلوب از اتحادیه اروپاست. در برلین، دولت آلمان اظهار کرد با وجود فاجعه
انسانی با چنین عظمتی، لازم است سیاست‌های پناهندگی کنونی مورد بازبینی قرار گیرند. اندکی پس از آن، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان در اجلاس سران اتحادیه اروپا در بروکسل شرکت کرد. در آن اجلاس وعده داده شد برای اجتناب از فجایع مشابه «اقداماتی قاطع» انجام گیرد.
اما چه اتفاقی افتاد؟ فاجعه بار دیگر تکرار شد. چندین بار و هر چند گاه ظرف چند روز در ماه آوریل 400 نفر که از آفریقا به اروپا سفر می‌کردند در مدیترانه غرق شدند. به دنبال آن یک کشتی با 2800 مسافر واژگون شد و فقط 28 نفر زنده ماندند. در هفته گذشته وزرای کشور و امور خارجه دولت‌های عضو اتحادیه اروپا در لوکزامبورگ گرد هم آمدند. اما دیگر کارگروه تشکیل ندادند. رئیس شورای اروپا جلسه‌ای تشکیل داد که در پنجشنبه برگزار شد. در برلین، وزیر خارجه آلمان وعده داد با توجه به رویدادهای اخیر اتحادیه اروپا نمی‌تواند به سادگی به روند عادی کسب و کار گذشته بازگردد. اظهارات و تصاویر مشابه گذشته بودند و اگر فردی تصور کند «انگار گذشته‌ای وجود نداشته است» نمی‌توان او را ملامت کرد.
داستان غمبار مهاجران ابعاد مختلفی از جمله جنگ، قحطی، فقر، قاچاق بی‌رحمانه انسان و بسته بودن مرزها را در برمی‌گیرد. نمی‌توان به سادگی تعیین کرد چه کسی مسوول مرگ هزاران نفر است یا هر کس چه بخشی از تقصیر را به گردن دارد. اما همه تحقیقات به پایتخت‌های اروپایی منتهی می‌شوند. عوامل بسیاری دخیل هستند. مردم به شدت محتاج هستند اما سیاستمداران به جای اهمیت دادن به آن جلوی اقدامات موثر را می‌گیرند یا بدتر از آن به معاملات سیاسی مشغول‌اند. مرزها بیش از هر زمان دیگر بسته‌تر شده‌اند و حتی بهترین پیشنهاد با بهترین نیت‌ها کنار گذاشته شدند. گاهی اوقات چنین احساس می‌شود که در دولت‌های اروپایی صرفاً پذیرفته‌اند که فاجعه لامپدوسا بار دیگر تکرار خواهد شد.
خبرنگاران نشریه اشپیگل با استفاده از گزارش‌های برلین و بروکسل و تحلیل مصاحبه‌ها و نوشته‌های دیپلمات‌ها و نمایندگان دولت‌ها توانستند برنامه زمانی پیشرفت‌های سیاسی از زمان فاجعه لامپدوسا در سال 2013 تا تازه‌ترین رویدادها را بازسازی کنند.
پنج روز پس از فاجعه 18 اکتبر 2013 لامپدوسا، وزرای کشور و دادگستری اتحادیه اروپا «نیروی اقدام مدیترانه» تشکیل دادند. رهبری این سازمان بر عهده مالم اشتروم دانشمند علوم سیاسی سوئدی قرار گرفت که از سال 2010 کمیسیونر امور داخلی اتحادیه اروپا بود. او کتاب‌هایی را در مورد مهاجرت و سیاست اروپا به نگارش در آورده است. او موظف شد تا مدیریت بحران پناهندگان را برای اتحادیه اروپا بر عهده گیرد.
به نظر می‌رسد مالم اشتروم برای تغییر کلی نظام پناهندگی مصمم باشد. کمیسیون اروپا با همکاری سازمان‌های دیپلماتیک روی یکسری اصلاحات کار می‌کنند که به زودی به دولت‌های عضو ابلاغ می‌شوند. نویسندگان یک گزارش داخلی اعلام کردند یکی از دلایل اصلی که مردم برای رسیدن به اروپا جان خود را به خطر می‌اندازند آن است که برای دریافت پناهندگی از اتحادیه اروپا کانال‌های قانونی بسیار اندک هستند.
بروکسل پیشنهاد داد دولت‌های عضو روادیدهای انسان‌دوستانه صادر کنند. مراکز صدور روادید را در کشورهای غیر عضو راه‌اندازی کنند و مسیر انسان‌دوستانه‌ای را برای ورود به اتحادیه اروپا باز کنند. همچنین کمیسیون اروپا خواستار آن شد مسیرهای مهاجرت حرفه‌ای بیشتری به اروپا باز شود. با وجود تاثیر حادثه لامپدوسا بر افکار عمومی احتمال رسیدن به راه‌حل بیشتر است. این بسته پیشنهادی از طرف مالم اشتروم به دولت‌های عضو داده شد تا آن را ارزیابی کنند.
پاسخ آلمان منفی است. این کشور از کمیسیون به خاطر کار جدی تشکر کرد اما تقریباً کلیه پیشنهادها برای ورود قانونی به اروپا را رد کرد. در میان‌مدت مراکز صدور روادید و الگوهای جایگزین برای مهاجرت حرفه‌ای غیرممکن به نظر می‌رسد. به عقیده دولت آلمان مشخص نیست پیشنهادهای کمیسیون اروپا چگونه می‌تواند به مدیریت جریان پناهندگان کمک کند. امروز وزیر کشور آلمان می‌گوید که در آن زمان کمیسیون اتحادیه اروپا برای موضوع سیاست پناهندگی کاری انجام نداد اما در پاییز 2013 این دولت آلمان بود که کارها را متوقف کرد. پس از مخالفت آلمان، نظریه معرفی روش‌های قانونی برای ورود به اتحادیه اروپا ناپدید شد. اکنون نیروی اقدام مدیترانه روش‌های دیگری را به بحث گذاشته است. این سازمان مقابله با قاچاقچیان انسان و پایش دقیق‌تر مرزها را توصیه می‌کند.
اتحادیه اروپا در گذشته از کشورهای همسایه برای کنترل مهاجرت کمک خواسته بود. پس از تصویب این سیاست در سوم اکتبر دولت‌های همسایه موظف شدند جلوی ورود پناهندگان به مرزهای اروپا را بگیرند. در یک مشارکت فعال با تونس، اتحادیه اروپا هزینه مالی کنترل شدید مرزها را به منظور کنترل مهاجرت می‌پردازد. حتی همکاری با دولت دیکتاتور اریتره نیز منتفی نمی‌شود.
11 اکتبر 2013
یک قایق دیگر بین مالتا و لامپدوسا واژگون می‌شود و 50 نفر از جمله 10 کودک می‌میرند.
18 اکتبر 2013
ایتالیا ماموریت نجات با عنوان «دریای ما» را آغاز می‌کند که هدف آن نجات پناهندگان از غرق شدن است. نیروی دریایی و گشت ساحلی در محدوده 43 هزار کیلومترمربعی مدیترانه با قایق، هلی‌کوپتر و هواپیما گشت می‌زنند.
19 نوامبر 2013
سازمان عملیات خارجی اروپا استفاده از نیروی نظامی برای مقابله با مهاجرت غیرقانونی را در دستور کار قرار می‌دهد و در دستورالعملی به دولت‌های عضو این سازمان یادآور می‌شود عملیات نظامی علیه قاچاقچیان می‌تواند نشانه بزرگی از اراده و یکپارچگی باشد. اما تردیدهایی وجود دارد. دیپلمات‌های اتحادیه اروپا نگران چالش‌های حقوقی بزرگ و تاثیرات منفی رسانه‌ای هستند. گزارش رسانه‌ها می‌تواند با موضوع ناوهای جنگی علیه مهاجران نوشته شود.
وزارت امور خارجه آلمان به شدت اقدام نظامی علیه قاچاقچیان را رد می‌کند. دلایل متفاوت هستند: با تعقیب قاچاقچیان در دریا فقط مقابله با نشانه‌های مشکل است. علاوه بر این معلوم نیست پس از دخالت نظامی چه بلایی بر سر پناهجویان می‌آید. به گفته آلمان، نیروی دریایی این کشور فقط باید به عنوان مثال با فراهم کردن بررسی گسترده شرایط خدمات پشتیبانی ارائه دهد. ملوانان این نیرو آموزش لازم برای مقابله با قاچاقچیان را ندیده‌اند.
همزمان بلغارستان ساخت حصاری از سیم خاردار را در مرزهای خود با ترکیه آغاز می‌کند. در بروکسل سران کارگروه پناهندگی و مهاجرات گرد هم می‌آیند. نمایندگان آلمان از وزارتخانه‌های کشور و امور خارجه هستند. به ادعای نماینده سازمان مهاجرت سیاست پناهندگی اروپا بیشتر بر بازدارندگی متمرکز است که خود به قاچاق بیشتر دامن می‌زند. در مقابل نمایندگان اتحادیه اروپا می‌‌گویند راه‌حل مشکل پناهندگی در خارج از اروپاست. به عقیده آنها کنار آمدن با آفریقا دشوار است. اتحادیه اروپا سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در آفریقا انجام داد اما آفریقا در مقابل کاری نمی‌کند.
27 آگوست 2014
مالم اشتروم با آنجلینو آلفانو وزیر کشور ایتالیا در مورد آینده طرح نجات در دریا صحبت می‌کند. تلاش رم برای مشارکت دادن اروپا در این طرح ناکام ماند. فقط اسلوونی با ارسال یک قایق گشتی به همسایه‌اش کمک کرد. آلمان با این طرح مخالفت کرد و آن را «اعطای یارانه به قاچاقچیان» نامید. همزمان دولت ایتالیا از کشتی‌های غیرنظامی برای نجات پناهجویان کمک خواست. وزارت دفاع اعلام کرد کشتی‌های غیرنظامی وظیفه دارند در محدوده خود به سیگنال‌های امداد پاسخ دهند. اما حقیقت آن است که شرکت‌های کشتیرانی از مناطق پرطرفدار پناهجویان دوری می‌کنند یا مکان خود را اطلاع نمی‌دهند.
11 سپتامبر 2014
حدود 500 پناهجو در مسیر مصر به مالتا غرق می‌شوند و فقط 10 نفر نجات پیدا می‌کنند. نجات‌یافتگان ادعا می‌کنند قاچاقچیان به عمد کشتی را غرق کرده‌اند.
1 نوامبر 2014
رم طرح نجات دریا را متوقف می‌کند. به گفته مقامات، این طرح در سال 2014 جان حدود 166 هزار پناهنده را نجات داده است. کمیته راهبردی شورای مهاجرت، مرزها و پناهندگی در بروکسل پیش‌بینی می‌کند پناهندگان کمتری خطر سفر مهاجرت از دریای مدیترانه را بپذیرند اما این پیش‌بینی غلط است. فقط در دو ماه اول سال 2015 دو برابر تعداد سال قبل مهاجران به سمت ایتالیا سرازیر می‌شوند.
9 فوریه 2015
طبق برآوردها بیش از 330 نفر نزدیک ساحل ایتالیا می‌میرند. چهار قایق بادی با 400 سرنشین در دمای منجمدکننده و دریای پرآشوب از لیبی به سمت ایتالیا حرکت کرده‌اند.
12 مارس 2015
در ملاقات وزرای امور خارجه و دادگستری اروپا، ایتالیا خواستار آن می‌شود که اتحادیه نظرات خود را در مورد مهاجرت به طور بنیادی تغییر دهد. این دولت از کشورهای غیر عضو مانند مصر و تونس خواست در عملیات دستگیری مهاجران در سواحل لیبی مشارکت کنند.
19 آوریل 2015
در بدترین فاجعه پناهندگی حدود 800 نفر در ساحل لیبی در دریای مدیترانه غرق شدند. نخست‌وزیر ایتالیا درخواست می‌دهد اجلاس سران در مورد مرگ‌های دسته‌جمعی تشکیل شود. او خطاب به سران می‌گوید: پس از حمله به شارلی ابدو شما بلافاصله واکنش نشان دادید، ابراز همدردی کردید و به پاریس رفتید. اما وقتی صدها نفر جان خود را از دست می‌دهند هیچ اتفاقی نمی‌افتد.
23 آوریل 2015
سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بروکسل برای یک اجلاس ویژه جمع می‌شوند. آنها به خاطر سانحه اخیر ناراحت و پریشان هستند. آنها می‌دانند برای جلوگیری از وقوع حادثه‌ای مشابه در آینده باید اقدامات قاطع انجام دهند. بسیاری از اتفاقات، تصاویر و کلمات یادآور اجلاس سرانی است که پس از تراژدی اکتبر 2013 پناهندگان برگزار شده بود.
اما یک چیز تغییر کرده است. دیگر نمی‌توان همانند گذشته به سادگی از زیر بار مسوولیت شانه خالی کرد. مارتین شولتز رئیس پارلمان اروپا سرسخت‌ترین منتقد است. به گفته او «ما ده‌ها بار در پارلمان تقاضا کردیم امکان مهاجرت قانونی فراهم شود و هر بار نیز به خاطر مقاومت رهبران کشورهای عضو اتحادیه و وزرای کشور آنها با شکست مواجه شدیم». وینسنت کوچتل رئیس دفتر اروپایی امور مهاجران سازمان ملل درباره اجلاسی صحبت می‌کند که در روزهای گذشته برگزار شد: «در اروپا برای تدوین سیاست عادلانه پناهندگی کمبود نظرات و مفاهیم دیده نمی‌شود. اما فقدان اراده و شجاعت برای اجرای آنها به شدت احساس می‌شود.
منبع: اشپیگل‌آنلاین
دیدگاه تان را بنویسید