تاریخ انتشار:
آزادراه تهران - شمال در دوره وزارت آخوندی بهره‌برداری می‌شود؟
یک پیچ دیگر برای آزادراه
طرح آزادراه تهران - شمال در حدود ۳۶ سال قبل کلید خورد تا گشایشی در مسیر پرترافیک شمال ایران باز کند، اما پس از گذشت چند سال خود به کلاف سردرگمی در این منطقه تبدیل شد.
طرح آزادراه تهران-شمال در حدود 36 سال قبل کلید خورد تا گشایشی در مسیر پرترافیک شمال ایران باز کند، اما پس از گذشت چند سال خود به کلاف سردرگمی در این منطقه تبدیل شد. کارشناسان فرانسوی‌ها در سال 1356، طرح مطالعات ساخت آزادراهی موسوم به تهران- شمال در جهت رفع گره ترافیکی جاده شمال ایران را به پایان رساندند و سرانجام کلنگ احداث این آزادراه با انعقاد قراردادی میان وزارت راه و ترابری با بنیاد مستضعفان در سال 1375 بر زمین خورد؛ پروژه‌ای که قرار بود با 150 میلیارد تومان طی هفت سال ساخته شود. پس از گذشت 17 سال از عملیات اجرایی آن با صرف بیش از هزار میلیارد تومان و جا‌به‌جایی هشت وزیر راه در راس مدیریت کلان حمل‌ونقل کشور تنها یک قطعه بالغ بر 22 کیلومتر از این پروژه 121کیلومتری به سرانجام رسیده است.
با وجود اینکه وزرای راه در دولت دهم هر یک با جنجال‌آفرینی مدعی بودند تا این پروژه را طی دوره وزارت‌شان به پایان برسانند و وعده‌های گوناگونی در این زمینه دادند حتی پای چینی‌ها نیز در این دوره در آزادراه تهران- شمال با انصراف دو بانک فرانسوی از ادامه همکاری با ایران در این پروژه باز شد. با وجود این حمید بهبهانی وزیر راه و ترابری وقت که لقب پدر راه ایران را یدک می‌کشید ادعا کرده بود ورود پیمانکار چینی طلسم نیمه‌تمامی این پروژه را می‌شکند و این آزادراه را به بهره‌برداری می‌رساند. پیش از این نیز بهبهانی در مراسم معارفه خود از این آزادراه به عنوان «خنس‌ترین» پروژه این وزارتخانه یاد کرد که به پاشنه آشیل وزارت راه و ترابری تبدیل شده است. با وجود جار و جنجالی که این وزیر محمود احمدی‌نژاد راه انداخت اما این پروژه نیمه‌کاره باقی ماند.
پس از بهبهانی نیز علی نیکزاد بر مسند راه و شهرسازی قرار گرفت و تنها کار جالب توجهی که انجام داد با تزریق منابع اعتباری و تهدید بنیاد مستضعفان مبنی بر کنار گذاشتن از پروژه در صورت کم‌کاری، یک قطعه از این آزادراه را به سرانجام رساند. بر این اساس این قطعه که 22 کیلومتر است و قطعه آخر آزادراه تهران-شمال است و مرزن‌آباد را به چالوس متصل می‌کند، تکمیل شد و از بهار امسال زیر بار ترافیک رفت.
وعده بی‌پشتوانه ممنوع
اما برای 99 کیلومتر باقی‌مانده از این آزادراه 121کیلومتری سکان‌دار وزارت راه و شهرسازی دولت جدید به تازگی در اولین بازدید خود از روند اجرای این پروژه اعلام کرده است هرگونه وعده برای اتمام آزادراه تهران-شمال بی‌پشتوانه است.
عباس آخوندی پیش از این در مراسم معارفه خود اظهار امیدواری کرد تا آزادراه تهران-شمال را طی زمان وزارتش طی چهار سال به پایان برساند؛ اما پس از اولین بازدید خود از این پروژه تاکید کرده است که پیمانکاران زمان اتمام این پروژه را به حل مسائل مالی و حقوقی آن منوط کرده‌اند و هر گونه وعده‌ای در این زمینه بی‌پشتوانه و غیر‌فنی است.
چرا پروژه آزادراه تهران-شمال با وجود اهمیت آن در کاهش بار ترافیک جاده شمالی کشور به کلاف سردرگمی تبدیل شده است. این مساله را علاوه بر مشکلات اعتباری و فاینانس این پروژه با بانک‌های فرانسوی و چینی که وقفه‌های متعدد در روند اجرای این پروژه ایجاد کرد به طوری که از سال 1376 تا سال 1382 عملیات اجرایی این پروژه متوقف شد و از سال 1385 تا 1390 نیز همچنان این مشکلات در تامین فاینانس خارجی وجود داشت می‌توان در اختلافات وزارت راه با بنیاد مستضعفان نیز جست‌وجو کرد. شاید ساخت پروژه آزادراه تهران-شمال در مقایسه با پروژه عظیمی چون آزادراه خرم‌آباد-پل زال که ۱۴ تونل دوقلو به طول ۲۵ کیلومتر (که طولانی‌ترین آنها دارای طول تقریبی پنج کیلومتر است) در آن احداث شده است و مطالعات ساخت آن در دولت اصلاحات آغاز شد و با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در سال 1389 به پایان رسید، کار چندانی سختی نباشد. به زعم کارشناسان فن ساخت آزادراه تهران-شمال از پیچیدگی فنی خاصی برخوردار نیست، در زمانی مسائل زیست‌محیطی باعث شد در روند اجرای این پروژه وقفه ایجاد شود و بعد از آن نیز تامین منابع اعتباری و بالا گرفتن اختلافات میان بنیاد مستضعفان و وزارت راه بر سر تامین منابع این پروژه و مشکلات در تملک اراضی باعث شد در هر دوره شاهد وقفه‌های گاه طولانی‌مدت در روند ساخت این آزادراه باشیم.
طلاق بنیاد مستضعفان از وزارت راه و شهرسازی محقق می‌شود؟
در طی بازدید اخیر وزیر راه و شهرسازی که نمایندگان بنیاد مستضعفان نیز حضور داشتند به این مساله اشاره شد که حتی عیسی کلانتری وزیر کشاورزی دولت سازندگی که عباس آخوندی را در این سفر همراهی می‌کرد به خبرنگاران گفته است رابطه بنیاد مستضعفان و وزارت راه و شهرسازی باید در این پروژه باز‌تعریف شود و در صورت لزوم این دو خویشاوند باید از یکدیگر طلاق بگیرند.
این اظهار نظر جالب توجه عیسی کلانتری باعث واکنش صادقیان نماینده تام‌الاختیار بنیاد مستضعفان شد و اعلام کرد: اگر وزارت راه و شهرسازی مانند دوران آقای نیکزاد منابع مالی مورد نیاز را به پروژه تزریق کند، قطعات یک، دو و سه آزادراه در کمترین زمان ممکن ساخته می‌شود و به بهره‌برداری می‌رسد. وی گفت: تاکنون بیش از ۸۰۰ میلیارد تومان از منابع مالی بنیاد صرف آزادراه تهران-شمال شده است. اگر وزارت راه تمایلی به ادامه مشارکت ندارد، این مبلغ را به ما پرداخت کند. این در حالی است که در حاشیه این بازدید نیز احمد صادقی معاون وزیر راه و شهرسازی گفته است در سال‌های گذشته وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مستضعفان در تخصیص اعتبارات لازم به آزادراه تهران-شمال جفا کرده‌اند. به گفته مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور عملکرد دو سال گذشته در اتمام قطعه چهار آزادراه تهران-شمال و عملیات اجرایی در قطعه یک نشان می‌دهد که اگر از ابتدای قرارداد آزادراه تاکنون این چنین کار شده بود باید شاهد تردد در این آزادراه بودیم. بر این اساس صادقی اعلام کرده هم اکنون 120 میلیارد تومان مانده بدهی‌های معوق بانکی به تازگی پرداخت شده است. همچنین فاینانس و تبدیل شاخص ارزی قرارداد از دلار به یوان پیگیری شده و در مراحل نهایی قرار دارد.
انتظار برای سوت پایان آزادراه تهران-شمال در دولت یازدهم
اما اینکه روند ساخت آزادراه تهران-شمال پس از 17 سال که از عملیات اجرایی آن می‌گذرد و جنجالی‌ترین پروژه عمرانی کشور در دولت یازدهم تسریع بخشیده می‌شود و به پایان می‌رسد وزیر راه و شهرسازی در پاسخ به این پرسش نیز با تاکید بر اینکه بدون حل و فصل مسائل مالی و حقوقی این پروژه سرعت بخشیدن به عملیات اجرایی یک اقدام لحظه‌ای است، گفته است که بر اساس گزارش نهایی موضوع را با رئیس‌جمهور مطرح می‌کنم و تصمیم جدی نسبت به مسائل پایه، حقوقی و مالی پروژه با هماهنگی همه اطراف درگیر در این پروژه اتخاذ خواهیم کرد.
حتی بر اساس گفته آخوندی پیمانکار چینی همچنان وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مستضعفان را همراهی خواهد کرد تا این پروژه به پایان برسد. وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه به نظر می‌رسد پیمانکار چینی که در این پروژه کار می‌کند توانایی انجام کار را دارد، گفته است بر اساس گزارش‌هایی که در این سفر گرفتم و گزارش‌هایی که خود آنها دادند به اعتقاد من پیمانکار توانایی انجام کار را دارد و تا این لحظه کسی به من نگفته که این پیمانکار نمی‌تواند این پروژه را به سرانجام برساند بنابراین می‌توانیم در نظر بگیریم که اگر مشکلات مالی و حقوقی پروژه حل شود این پروژه تکمیل خواهد شد. به هر شکل در طی این بازدید بر اساس گزارش‌های ارائه شده اعلام شد که قطعه اول آزادراه تهران - شمال که تهران را به شهرستانک متصل می‌کند 46 درصد پیشرفت فیزیکی دارد که به گفته مسوولان مربوطه اتمام این فاز منوط به دریافت مابقی هزینه پیش‌بینی‌شده است که در صورت تامین دریافت اعتبار مورد نیاز این قطعه طی 18 ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد.این قطعه از آزادراه که توسط پیمانکار چینی در قالب فاینانس در حال ساخت است از تهران تا شهرستانک 23 کیلومتر طول دارد و تونل‌های آن 89 درصد پیشرفت فیزیکی دارند. پل‌های قطعه یک آزادراه تهران- شمال نیز در حال ساخت هستند. باید منتظر ماند تا پس از پایان مطالعات فنی و کارشناسی دولت تدبیر و امید چه زمانی برای اتمام این پروژه اعلام خواهد کرد. آیا دولت یازدهم پایان راه آزادراه تهران-شمال خواهد بود.
با وجود اینکه وزرای راه در دولت دهم هر یک با جنجال‌آفرینی مدعی بودند تا این پروژه را طی دوره وزارت‌شان به پایان برسانند و وعده‌های گوناگونی در این زمینه دادند حتی پای چینی‌ها نیز در این دوره در آزادراه تهران- شمال با انصراف دو بانک فرانسوی از ادامه همکاری با ایران در این پروژه باز شد. با وجود این حمید بهبهانی وزیر راه و ترابری وقت که لقب پدر راه ایران را یدک می‌کشید ادعا کرده بود ورود پیمانکار چینی طلسم نیمه‌تمامی این پروژه را می‌شکند و این آزادراه را به بهره‌برداری می‌رساند. پیش از این نیز بهبهانی در مراسم معارفه خود از این آزادراه به عنوان «خنس‌ترین» پروژه این وزارتخانه یاد کرد که به پاشنه آشیل وزارت راه و ترابری تبدیل شده است. با وجود جار و جنجالی که این وزیر محمود احمدی‌نژاد راه انداخت اما این پروژه نیمه‌کاره باقی ماند.
پس از بهبهانی نیز علی نیکزاد بر مسند راه و شهرسازی قرار گرفت و تنها کار جالب توجهی که انجام داد با تزریق منابع اعتباری و تهدید بنیاد مستضعفان مبنی بر کنار گذاشتن از پروژه در صورت کم‌کاری، یک قطعه از این آزادراه را به سرانجام رساند. بر این اساس این قطعه که 22 کیلومتر است و قطعه آخر آزادراه تهران-شمال است و مرزن‌آباد را به چالوس متصل می‌کند، تکمیل شد و از بهار امسال زیر بار ترافیک رفت.
وعده بی‌پشتوانه ممنوع
اما برای 99 کیلومتر باقی‌مانده از این آزادراه 121کیلومتری سکان‌دار وزارت راه و شهرسازی دولت جدید به تازگی در اولین بازدید خود از روند اجرای این پروژه اعلام کرده است هرگونه وعده برای اتمام آزادراه تهران-شمال بی‌پشتوانه است.
عباس آخوندی پیش از این در مراسم معارفه خود اظهار امیدواری کرد تا آزادراه تهران-شمال را طی زمان وزارتش طی چهار سال به پایان برساند؛ اما پس از اولین بازدید خود از این پروژه تاکید کرده است که پیمانکاران زمان اتمام این پروژه را به حل مسائل مالی و حقوقی آن منوط کرده‌اند و هر گونه وعده‌ای در این زمینه بی‌پشتوانه و غیر‌فنی است.
چرا پروژه آزادراه تهران-شمال با وجود اهمیت آن در کاهش بار ترافیک جاده شمالی کشور به کلاف سردرگمی تبدیل شده است. این مساله را علاوه بر مشکلات اعتباری و فاینانس این پروژه با بانک‌های فرانسوی و چینی که وقفه‌های متعدد در روند اجرای این پروژه ایجاد کرد به طوری که از سال 1376 تا سال 1382 عملیات اجرایی این پروژه متوقف شد و از سال 1385 تا 1390 نیز همچنان این مشکلات در تامین فاینانس خارجی وجود داشت می‌توان در اختلافات وزارت راه با بنیاد مستضعفان نیز جست‌وجو کرد. شاید ساخت پروژه آزادراه تهران-شمال در مقایسه با پروژه عظیمی چون آزادراه خرم‌آباد-پل زال که ۱۴ تونل دوقلو به طول ۲۵ کیلومتر (که طولانی‌ترین آنها دارای طول تقریبی پنج کیلومتر است) در آن احداث شده است و مطالعات ساخت آن در دولت اصلاحات آغاز شد و با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در سال 1389 به پایان رسید، کار چندانی سختی نباشد. به زعم کارشناسان فن ساخت آزادراه تهران-شمال از پیچیدگی فنی خاصی برخوردار نیست، در زمانی مسائل زیست‌محیطی باعث شد در روند اجرای این پروژه وقفه ایجاد شود و بعد از آن نیز تامین منابع اعتباری و بالا گرفتن اختلافات میان بنیاد مستضعفان و وزارت راه بر سر تامین منابع این پروژه و مشکلات در تملک اراضی باعث شد در هر دوره شاهد وقفه‌های گاه طولانی‌مدت در روند ساخت این آزادراه باشیم.
طلاق بنیاد مستضعفان از وزارت راه و شهرسازی محقق می‌شود؟
در طی بازدید اخیر وزیر راه و شهرسازی که نمایندگان بنیاد مستضعفان نیز حضور داشتند به این مساله اشاره شد که حتی عیسی کلانتری وزیر کشاورزی دولت سازندگی که عباس آخوندی را در این سفر همراهی می‌کرد به خبرنگاران گفته است رابطه بنیاد مستضعفان و وزارت راه و شهرسازی باید در این پروژه باز‌تعریف شود و در صورت لزوم این دو خویشاوند باید از یکدیگر طلاق بگیرند.
این اظهار نظر جالب توجه عیسی کلانتری باعث واکنش صادقیان نماینده تام‌الاختیار بنیاد مستضعفان شد و اعلام کرد: اگر وزارت راه و شهرسازی مانند دوران آقای نیکزاد منابع مالی مورد نیاز را به پروژه تزریق کند، قطعات یک، دو و سه آزادراه در کمترین زمان ممکن ساخته می‌شود و به بهره‌برداری می‌رسد. وی گفت: تاکنون بیش از ۸۰۰ میلیارد تومان از منابع مالی بنیاد صرف آزادراه تهران-شمال شده است. اگر وزارت راه تمایلی به ادامه مشارکت ندارد، این مبلغ را به ما پرداخت کند. این در حالی است که در حاشیه این بازدید نیز احمد صادقی معاون وزیر راه و شهرسازی گفته است در سال‌های گذشته وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مستضعفان در تخصیص اعتبارات لازم به آزادراه تهران-شمال جفا کرده‌اند. به گفته مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور عملکرد دو سال گذشته در اتمام قطعه چهار آزادراه تهران-شمال و عملیات اجرایی در قطعه یک نشان می‌دهد که اگر از ابتدای قرارداد آزادراه تاکنون این چنین کار شده بود باید شاهد تردد در این آزادراه بودیم. بر این اساس صادقی اعلام کرده هم اکنون 120 میلیارد تومان مانده بدهی‌های معوق بانکی به تازگی پرداخت شده است. همچنین فاینانس و تبدیل شاخص ارزی قرارداد از دلار به یوان پیگیری شده و در مراحل نهایی قرار دارد.
انتظار برای سوت پایان آزادراه تهران-شمال در دولت یازدهم
اما اینکه روند ساخت آزادراه تهران-شمال پس از 17 سال که از عملیات اجرایی آن می‌گذرد و جنجالی‌ترین پروژه عمرانی کشور در دولت یازدهم تسریع بخشیده می‌شود و به پایان می‌رسد وزیر راه و شهرسازی در پاسخ به این پرسش نیز با تاکید بر اینکه بدون حل و فصل مسائل مالی و حقوقی این پروژه سرعت بخشیدن به عملیات اجرایی یک اقدام لحظه‌ای است، گفته است که بر اساس گزارش نهایی موضوع را با رئیس‌جمهور مطرح می‌کنم و تصمیم جدی نسبت به مسائل پایه، حقوقی و مالی پروژه با هماهنگی همه اطراف درگیر در این پروژه اتخاذ خواهیم کرد.
حتی بر اساس گفته آخوندی پیمانکار چینی همچنان وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مستضعفان را همراهی خواهد کرد تا این پروژه به پایان برسد. وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه به نظر می‌رسد پیمانکار چینی که در این پروژه کار می‌کند توانایی انجام کار را دارد، گفته است بر اساس گزارش‌هایی که در این سفر گرفتم و گزارش‌هایی که خود آنها دادند به اعتقاد من پیمانکار توانایی انجام کار را دارد و تا این لحظه کسی به من نگفته که این پیمانکار نمی‌تواند این پروژه را به سرانجام برساند بنابراین می‌توانیم در نظر بگیریم که اگر مشکلات مالی و حقوقی پروژه حل شود این پروژه تکمیل خواهد شد. به هر شکل در طی این بازدید بر اساس گزارش‌های ارائه شده اعلام شد که قطعه اول آزادراه تهران - شمال که تهران را به شهرستانک متصل می‌کند 46 درصد پیشرفت فیزیکی دارد که به گفته مسوولان مربوطه اتمام این فاز منوط به دریافت مابقی هزینه پیش‌بینی‌شده است که در صورت تامین دریافت اعتبار مورد نیاز این قطعه طی 18 ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد.این قطعه از آزادراه که توسط پیمانکار چینی در قالب فاینانس در حال ساخت است از تهران تا شهرستانک 23 کیلومتر طول دارد و تونل‌های آن 89 درصد پیشرفت فیزیکی دارند. پل‌های قطعه یک آزادراه تهران- شمال نیز در حال ساخت هستند. باید منتظر ماند تا پس از پایان مطالعات فنی و کارشناسی دولت تدبیر و امید چه زمانی برای اتمام این پروژه اعلام خواهد کرد. آیا دولت یازدهم پایان راه آزادراه تهران-شمال خواهد بود.
دیدگاه تان را بنویسید