فریدون معینی، عضو کمیته فنی فدراسیون فوتبال از تفاوت آموزش مربیگری در ایران و اروپا می‌گوید
تفاوتی بین آموزش در فوتبال ایران و اروپا نیست
«مربیان ایرانی دانش ندارند.» این جمله‌ای است که خیلی از علاقه‌مندان فوتبال در ایران نه‌تنها به زبان می‌آورند بلکه به آن ایمان دارند.
«مربیان ایرانی دانش ندارند.» این جمله‌ای است که خیلی از علاقه‌مندان فوتبال در ایران نه‌تنها به زبان می‌آورند بلکه به آن ایمان دارند. آنها همیشه طرفدار آمدن مربیان خارجی به ایران هستند و می‌گویند مربیان ایرانی در تمرین دادن ضعیف هستند. برای روشن شدن همین مساله که چه تفاوتی بین مربیان ایرانی و اروپایی وجود دارد و اینکه نحوه آموزش در این دو قاره چگونه است، پای صحبت‌های فریدون معینی، مدرس قدیمی فوتبال در قاره آسیا نشستیم. معینی که عضو کمیته فنی فدراسیون است، دستی هم در آموزش دارد و با مرتضی محصص کلاس‌های زیادی را در ایران برگزار کرده است. او اعتقاد دارد آموزش در فوتبال ایران و اروپا یکسان است. البته در این مصاحبه از فریدون معینی خواستیم هفت‌خوان مربی شدن در فوتبال ایران را هم به ما بگوید. هفت‌خوانی که از قرار معلوم خیلی هم سخت نیست و با کمی استعداد و وقت گذاشتن می‌شود به مدارک بالای AFC رسید.
آقای معینی اگر یک فرد علاقه‌مند به فوتبال بخواهد به کلاس‌های مربیگری برود و مربی شود، چه باید بکند؟ آیا این امکان برای همه وجود دارد؟
بله، علاقه‌مندان می‌توانند به هیات فوتبال شهر یا استان‌شان مراجعه کنند و برای این‌گونه کلاس‌ها ثبت‌نام کنند.
یعنی محدودیتی برای افراد وجود ندارد؛ مثلاً اینکه سابقه بازی فوتبال داشته باشند یا خیر؟
نه، به هیچ عنوان. البته آشنا بودن با فوتبال و شرایط و وضعیتش صد در صد در مسیر پیشرفت در زمینه مربیگری موثر است اما این‌گونه نیست که زمینه آموزش به افراد غیر‌شاغل در دنیای فوتبال وجود نداشته باشد.
روند پیشرفت در کلاس‌های مربیگری چگونه است؟ اولین کلاسی که باید در آن شرکت کرد، چیست؟
کسانی که هیچ سابقه‌ای در فوتبال ندارند باید از کلاس‌های D شروع کنند. این کلاس‌ها برای آمادگی و آشنا کردن آنها با مربیگری در فوتبال است و حدود یک هفته طول می‌کشد.
ثبت‌نام در این کلاس‌ها شرایط خاصی می‌خواهد؟
بله، یکسری شرایط کلی دیگر. مثل داشتن حداقل دیپلم. یا داشتن سن بین ۲۱ تا ۳۵ سال و البته آمادگی جسمانی به مقدار لازم.
اگر کسی مدرک دانشگاهی داشته باشد اولویت خاصی دارد یا خیر؟
اگر مدرکش در حیطه فوتبال و ورزش باشد حتماً برایش مثمر ثمر خواهد بود و راحت‌تر می‌تواند به مدارج بالاتر برسد.
بعد از گذراندن این مرحله چه باید کرد؟
بعد اگر شما موفق به کسب مدرک D شدید به کلاس‌های C معرفی می‌شوید.
بین کلاس‌های D و C فاصله خاصی وجود دارد؟
اگر مدرس شما از وضعیت پیشرفت‌تان راضی باشد و در واقع توصیه‌تان کند، می‌توانید در کمتر از شش‌ماه سر کلاس‌های مربیگری C بنشینید.
فرق کلاس‌های این دو رده چیست؟
این دوره، توسط مدرسان تایید‌شده از AFC و طی آموزش دوهفته‌ای برگزار می‌شود و شرکت‌کنندگان در این کلاس پس از قبولی و گذراندن دو سال از زمان اخذ این مدرک می‌توانند برای ارتقا در کلاس‌های بالاتر شرکت کنند. البته کسانی که در این دوره نمرات قابل توجهی را اخذ کنند و به عبارتی از سوی مدرس توصیه‌شده برای ارتقا به دوره‌های بالاتر معرفی شوند می‌توانند با سپری کردن تنها یک سال پس از دریافت این لایسنس در کلاس‌های B شرکت کنند.
مدرسان این دوره آموزش‌ها و کلاس‌های خود را بنا بر یک فایل تایید‌شده از سوی کنفدراسیون فوتبال آسیا که توسط کمیته آموزش فدراسیون فوتبال ایران ترجمه و فارسی شده است، انجام می‌دهند. این فایل شامل چهار بخش است که در بخش نخست برنامه‌های کلاس در آن قرار داده شده. همچنین در طول این دوره مدرسان موظف به گرفتن سه امتحان کوچینگ از کارآموزان هستند.
بخش دوم این فایل شامل دروس تئوری است که به مباحث پایه‌ای فوتبال می‌پردازد. گرم کردن، حرفه مربیگری، مربی کیست؟، اصول و آموزش مربیگری، عوامل بنیادی موثر در آموزش فوتبال، برنامه‌ریزی تمرین، فرآیند مربیگری، ارتباط موثر مربی، انگیزش، سازماندهی تمرین، مهارت، تکنیک، نیازهای فوتبال، آموزش و یادگیری، مربی، تمرینات موثر، اصول هفت‌گانه یادگیری، برنامه تمرینی گروه‌های سنی، مبانی ساخت تیم، تاکتیک‌ها و استراتژی‌های پایه، سه لحظه مهم در فوتبال، ویژگی‌های فوتبال کودکان، بازی‌خوانی، جلسه تمرین در ارتباط با یک شکل خاص، روش‌های مربیگری، عوامل اثرگذار در اجرا، صدمات رایج در فوتبال و تغذیه و رژیم غذایی برای فوتبالیست‌ها سر‌فصل‌های این بخش هستند.
بخش سوم مباحثی با موضوعات آناتومی و فیزیولوژی را مورد بررسی قرار می‌دهد که حرکات پایه، ساختار و عملکرد عضلات، استخوان‌ها، مفاصل و سیستم قلبی تنفسی از سر‌فصل‌های این بخش هستند.
بخش آخر و چهارم این فایل نیز به بررسی دروس عملی باز‌می‌گردد که شامل تمریناتی است که در هر جلسه عملی به مرور تمریناتش پرداخته می‌شود. گرم کردن، دریبلینگ، پاس و حمایت، کنترل توپ، حرکت و دویدن با توپ، درگیری و تکل کردن، شوت به دروازه، سر زدن، دروازه‌بانی، دفاع، بازی دفاعی در زمین‌های کوچک، اصول مقدماتی حمله در زمین‌های کوچک و سازماندهی تیمی در بازی ۶×6 از مباحثی است که در جلسات عملی به آن پرداخته می‌شود.
حالا آیا واقعاً مربیانی که مدرک C دارند دو سال در باشگاه‌ها فعالیت می‌کنند و بعد سر کلاس‌های B می‌نشینند؟
بله، باید حتماً گواهی بیاورند. نمی‌شود بدون تجربه عملیاتی در کلاس‌های B شرکت کرد.
از قرار معلوم در انگلیس این دو سال حتماً باید در آکادمی یک تیم لیگی باشد. درست است؟
ببینید آموزش مربیگری در فوتبال در همه دنیا شبیه به هم است. اگر در جایی مانند انگلیس این آموزش‌ها متفاوت است، می‌شود گزارشش را به کمیته آموزش فدراسیون فوتبال داد تا در کنفدراسیون آسیا مطرح شود و طرحش در فوتبال ایران و آسیا هم پیاده شود.
فاصله بین کلاس‌های A و B چقدر است؟
برای حضور در کلاس‌های A باید حداقل یک سال بعد از گرفتن مدرک B اقدام کرد.
به طور کلی کلاس‌های مربیگری در ایران اعتبار جهانی دارد، یا حتی در آسیا معتبر است؟
بله، هیچ فرقی بین مدرکی که در ایران داده می‌شود یا مثلاً در ژاپن، وجود ندارد. همه را AFC صادر می‌کند. حتی مدرکی که AFC صادر می‌کند هم فرقی با مدارک سایر کنفدراسیون‌ها ندارد. یعنی آفریقا، آسیا، اروپا و آمریکا همه در یک سطح هستند و نوع آموزش‌هایشان یکی است. حتی در همه کلاس‌ها مدرسان خارجی هم شرکت می‌کنند تا آموزش‌ها به یک شکل در‌بیاید. به همین علت اعتبار مدارک‌شان هم فرقی با یکدیگر ندارد.
قبول دارید این دیدگاه شما را خیلی‌ها در ایران قبول ندارند؟ خیلی‌ها می‌گویند دانش مربیان ایرانی و مثلاً اروپایی متفاوت است.
نه، من این مساله را قبول ندارم. همه که نمی‌توانند فرگوسن و مورینیو بشوند. ما عادت داریم مربیان‌مان را با چهره‌های بین‌المللی فوتبال قیاس کنیم. آنها استثنائات فوتبال هستند. قرار نیست همه مانند آنها فوتبالیست‌ها را کوچ کنند.
خب چه می‌شود که در فوتبال اروپا این‌گونه مربیان تربیت می‌شوند ولی در فوتبال ایران خیر؟ بالاخره یک جای کار اشکال دارد دیگر. مثلاً شاید کیفیت آموزش ما پایین است.
من باز هم تاکید می‌کنم، فوتبال ما مربیان خوب و با‌دانشی دارد اما خب به هر حال زیرساخت‌ها و سطح آموزشی متفاوت است. در همه جای دنیا این مساله شایع است. بگذارید برای‌تان مثالی بزنم. آیا کیفیت آموزشی یک مدرسه معمولی با یک مدرسه طراز اول مانند البرز و رازی یکی است؟ آیا خروجی آنها تفاوتی ندارد؟ حتماً دارد. سطح آموزشی آنها به‌واسطه مسائل بسیاری بالاتر است. اما این‌گونه نیست که مربیان ما چیزی از فوتبال ندانند و دانش آن را نداشته باشند. مراکز آموزشی قوی‌تر خروجی‌های بهتری دارند اما مدارس معمولی هم دانش را به دانش‌آموزان منتقل می‌کنند.
با این حال اگر شما بخواهید دلیل تفاوت مربیان ایرانی و طراز اول اروپا را بررسی کنید، از چه عاملی به عنوان دلیل اصلی نام می‌برید؟
عامل نتیجه‌گرایی. بدون شک این معضلی که در فوتبال ایران وجود دارد جلوی پیشرفت مربیان را می‌گیرد. یعنی اصلاً نمی‌گذارد از دانش‌شان استفاده شود. آنها می‌دانند اگر دو هفته نتیجه نگیرند اخراج می‌شوند و همین می‌شود که بیشتر به حواشی فکر می‌کنند تا استفاده از دانشی که در کلاس‌های مربیگری به دست آورده‌اند.
به همین علت مربیانی که قبلاً فوتبالیست بودند در فوتبال ایران راحت‌تر نتیجه می‌گیرند؟
منظورتان را متوجه نمی‌شوم. به کدام علت؟
همین که با حواشی آشنا هستند و راحت‌تر وضعیت را می‌فهمند و خود را با شرایط وفق می‌دهند.
بله، از این نظر مربیانی که قبلاً در فوتبال شاغل بوده‌اند کار راحت‌تری دارند. شرایط را می‌دانند و بهتر می‌توانند پیشرفت کنند. عملاً در گرفتن مدرک هم موفق‌تر هستند. در جهان هم این‌گونه مربیان موفق هستند. مانند کرایف که خب خلاقیت و ایده‌های زیادی داشت.
البته در آن‌سو هستند مربیانی که سابقه بازی زیادی هم نداشته‌اند اما در دنیای مربیگری غوغا کرده‌اند.
بله، دقیقاً. مانند آریگو ساچی در ایتالیا یا رافائل بنیتس در اسپانیا. آنها فوتبالیست‌های طراز اولی نبودند اما در دنیای مربیگری بسیار موفق ظاهر شدند.
با این همه به نظر می‌رسد نتیجه گرفتن در فوتبال تنها به دانش بر‌نمی‌گردد، مسائل دیگری هم در آن دخیل هستند.
این روزها فوتبال خیلی مفهوم گسترده‌ای شده. یک مربی باید رهبر و مدیر خوبی باشد. باید بتواند در بازیکنانش انگیزه ایجاد کند. خیلی فاکتورهای زیادی را باید بداند و در شخصیتش داشته باشد.
در فوتبال انگلستان بیشتر از آنکه از کلمه Coach برای مربیان‌شان استفاده کنند، از کلمه Manager بهره می‌برند. همان‌طور که می‌دانید مفهوم این دو کلمه متفاوت است. یکی به معنای مربی است و دیگری بیشتر معنای مدیریت می‌دهد. این کار انگلیسی‌ها دلیل خاصی دارد؟
به نظر من بیشتر یک تفاوت لفظی است. یعنی عناوین تغییر کرده اما مفهوم همان است.
اما وقتی در مسائل اداره باشگاه‌های انگلیسی ریز می‌شویم تفاوت‌های زیادی را مشاهده می‌کنیم. انگار واقعاً آنجا مربیان بیشتر مدیر هستند تا یک تمرین‌دهنده. خیلی از مسائل دست آنهاست در باشگاه و یک جورهایی نقش سرپرست تیم را هم دارند.
بله، فوتبال انگلیس اختیارات فراوانی در اختیار مربیان قرار می‌دهد. آنها از پایه طوری مربیان را آموزش می‌دهند که مدیر به بار بیاورند. انگلیسی‌ها مدرکی به نام FA دارند که به طور کلی جدای مدارک کنفدراسیون قاره اروپاست.
دیدگاه تان را بنویسید