ویروس بازار پوشاک

کافی است در ویترین یک مغازه رد پایی از فروش لباس‌های ترکیه‌ای به چشم بخورد. همین یک مورد موجب می‌شود که بسیاری از رهگذرانی که قصد خرید هم ندارند، وارد مغازه شوند و چند قلم از اجناس آن مغازه را قیمت کنند. در این میان نام برندهای معروف دنیا هم بر سردر بعضی از فروشگاه‌ها به چشم می‌خورد. لباس‌هایی با برندهای معروف و قیمت‌های گران.
اما اخیراً از سوی مرکز امور اصناف و بازرگانان نیز اعلام شده که ۲۴۰ برند تقلبی پوشاک خارجی در ایران شناسایی شده است. در حالی که تنها ۲۵‌برند خارجی تاکنون در بخش پوشاک ثبت شده‌اند و مدارک ۳۴ برند دیگر در دست بررسی است. با توجه به این آمار، به‌راحتی می‌توان رد پای قاچاق را در بخش پوشاک دید. البته این آمار مربوط به برندهاست. بسیاری از واحدهای صنفی پوشاک نسبت به واردات غیررسمی که عمدتاً از کشورهای چین، امارات و ترکیه است و دارای برند معروفی نیستند، مبادرت می‌ورزند. از این‌رو آخرین آمار منتشرشده از سوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، حاکی از صدرنشینی پوشاک در جدول قاچاق است. هرچند بر اساس همین برآوردهای صورت‌گرفته، شاهد کاهش 10 میلیارددلاری قاچاق در تمامی کالاها هستیم. البته اخیراً نیز رئیس کل گمرک ایران از افزایش واردات رسمی خبر داده است. وی این افزایش واردات را ناشی از منطقی شدن تعرفه‌های این کالا می‌داند.
کارشناسان صنعت نساجی معتقدند، ارزش بازار پوشاک کشور حدود 12 میلیارد دلار برآورد شده که حدود سه میلیارد دلار آن در اختیار رقبای خارجی است. البته این رقم با احتساب قاچاق در این بخش است و در خوش‌بینانه‌ترین حالت یعنی در شرایط رونق، می‌توان شاهد تحقق این آمار بود. در حالی که در حال حاضر به دلیل رکود حاکم بر کشور شاهد کاهش قدرت خرید مردم هستیم. از سویی در ایران 1500 واحد صنعتی پوشاک فعالیت دارند که توانسته‌اند برای حدود 30 هزار نفر در این بخش اشتغال ایجاد کنند. این واحدها معادل 340 هزار تن در سال ظرفیت تولید دارند. حدود 20 تا 30 هزار واحد صنفی پوشاک نیز در کشور فعال هستند که در این بخش نیز شاهد اشتغال‌زایی 250 هزار نفری هستیم. از میان این تعداد واحد تولیدی پوشاک، 15 واحد قابلیت تبدیل به برند تجاری را دارند. تولیدات برخی از آنها به خارج از کشور نیز صادر می‌شود. بنا به گفته کارشناسان، برخی از پوشاکی که به صورت غیررسمی به ایران می‌آیند، در واقع هویتی ایرانی دارند. به این معنی که در ایران تولید می‌شوند اما عرضه آنها در خارج از کشور صورت می‌گیرد.
پوشاک یکی از پرمصرف‌ترین کالاهای دنیاست. برخی از کارشناسان معتقدند پوشاک، پس از غذا و مسکن، مهم‌ترین نیاز مردم به شمار می‌رود. همچنین این کالا در زنجیره تولید صنایع نساجی، بالاترین ارزش افزوده را دارد. بالاترین سرانه مصرف پوشاک در دنیا از آن استرالیایی‌هاست. سرانه مصرف پوشاک در این کشور معادل 1050 دلار است. پس از آن کشور ژاپن قرار دارد که سرانه مصرف پوشاک آن معادل 831 دلار است. کانادا با سرانه مصرف 814 دلار، آمریکا با سرانه مصرف 686 دلار و اتحادیه اروپا با سرانه مصرف 663 دلار، پس از استرالیا و ژاپن بیشترین مصرف پوشاک را دارند.
همچنین میانگین مصرف جهانی پوشاک، حدود 153 دلار در سال است. اما میانگین مصرف در ایران از میانگین مصرف جهانی نیز کمتر است و این مساله نیز به همان قدرت خرید مردم برمی‌گردد. بنابراین به نظر می‌رسد ظرفیت لازم برای ارتقای این صنعت در ایران وجود دارد. از سویی ارزش بازار پوشاک دنیا حدود 1500 میلیارد دلار در سال است که بر اساس برنامه‌ریزی‌هایی که صورت گرفته، قرار است ارزش آن در سال 2025 به دو میلیارد دلار برسد.