نظمِ ناظم مدعی

در پی احیای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، تنظیم ساختار سازمانی و ایجاد معاونت‌های سازمان در دستور کار قرار گرفته است. چارت جدید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی با تغییراتی نسبت به قبل منتشر شد و سازمان برنامه در فراخوانی از صاحب‌‌نظران خواسته بود در خصوص این ساختار جدید نظر دهند. با بررسی چارت پیشنهادی جدید، تغییراتی در این سازمان ایجاد شده که سوالات بسیاری را در ذهن کارشناسان ایجاد کرده است.

یکی از این تغییرات اضافه شدن معاونت نوسازی و تحول اداری ، به چارت سازمان مدیریت است، علاوه بر این صندوق توسعه ملی، سازمان هدفمندی یارانه‌ها و مرکز آموزش و پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری نیز با تغییر جایگاه، به اجزای چارت سازمانی جدید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور اضافه شده است.

صندوق توسعه ملی که تا پیش از این زیر نظر مستقیم هیات امنای خود و به ریاست رئیس‌جمهور فعالیت می‌کرد، حالا با این تغییر، تبدیل به یکی از اجزای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی شده است. سازمان هدفمندی یارانه‌ها که از ابتدا در وزارت اقتصاد تشکیل‌ شده بود، سال گذشته و با دستور حسن روحانی به مجموعه معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور واگذار شده بود. اکنون این سازمان نیز زیر نظر سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تازه احیاشده، مدیریت خواهد شد. مرکز آموزش و پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری نیز نهاد دیگری است که به گفته برخی کارشناسان همان موسسه نیاوران است. این موسسه که در شکل فعالیت جدید خود به اتاق فکر اقتصادی رئیس‌جمهور بدل شده بود با قرائت جدید در چارت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی قرار گرفته است. به عقیده برخی کارشناسان موسسه نیاوران در موقعیت فعلی خود که همان اتاق فکر اقتصادی رئیس‌جمهور است، از کارایی بالایی برخوردار بود و این تغییر بدون برخورداری از وضوح، مشخص نیست به چه دلیل صورت گرفته است. در واقع به نظر می‌رسد یا باید موسسه نیاوران به کلی به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی نقل‌ مکان کند یا موسسه جدیدی در قالب مرکز آموزش و پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری ایجاد شود. به هر ترتیب به عقیده بسیاری از کارشناسان با این تغییرات در چارت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، هم استقلال صندوق توسعه ملی با خطر مواجه شده است و هم با اضافه شدن موسسه جدید در قالب مرکز آموزش و پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری، سردرگمی در سیستم مدیریت تصمیم‌گیری برنامه‌های توسعه کشور تشدید شده است.

این سردرگمی را می‌توان در وضعیت برنامه‌ریزی توسعه دولت نیز دید. به هر ترتیب به عقیده بسیاری از کارشناسان دولت در زمینه برنامه‌های توسعه، با تردید مواجه شده است و ناواضح در حرکت است. این مساله از این جهت اهمیت پیدا می‌کند که در آستانه تنظیم برنامه ششم توسعه کشور هستیم. در این شرایط و با توجه به اینکه محمدباقر نوبخت به سازمان تازه احیا‌شده رفته، در برنامه‌ها، چارت و مقدمه توجیهی منتشر‌شده، خبری از بیان راهبرد توسعه مورد‌ حمایت دولت نیست حتی در اظهارات نوبخت نیز نمی‌توان چنین چیزی را مشاهده کرد. از نظر بسیاری سازمان برنامه، نظم‌دهنده دولت است و تجربه هشت سال گذشته نیز موید همین موضوع است.

بنابراین سوالات زیادی هنوز نامشخص مانده است. از جمله راهبرد توسعه دولت یازدهم چیست؟ دولت یازدهم در آستانه تنظیم برنامه ششم توسعه چگونه مسائل را رصد می‌کند؟ ساختار جدید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تا چه اندازه متناسب با نیازهای اکنون توسعه کشور چیده شده است؟ نقش دولت نزد دولت‌نشینان در فرآیند توسعه چگونه است؟ باید دید محمدباقر نوبخت در تفسیر این چارت جدید چه واکنشی به مسائل فوق خواهد داشت؟