محله برو بیا

فرانسوی‌ها، ایتالیایی‌ها، انگلیسی‌ها، تایلندی‌ها و چینی‌ها به ایران آمدند، آلمانی‌ها، روس‌ها، بلژیکی‌ها و هلندی‌ها هم در راه هستند. سوت آغاز مذاکرات که زده شد همه کشورها با واسطه یا بی‌واسطه نمایندگان‌شان را به تهران فرستادند تا در مورد آینده روابط تجاری‌شان وارد گفت‌‌و‌گو شوند و از دور ماراتن نفسگیر اقتصادی ایران عقب نمانند. گویی همه می‌دانستند امکان به توافق رسیدن 1+5 با تیم تازه به قدرت‌ رسیده اجرایی ایران بسیار زیاد است و باید پیش از رقیبان دست به کار شوند و قافیه را به دیگران واگذار نکنند، هرچند که تا برچیده شدن تمامی اشکال تحریمی راه درازی در پیش باشد.

صف‌آرایی غول‌های اقتصاد جهانی در تهران

هفت ماه از مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری حسن روحانی سپری شده است و بازرگانان اروپایی و آسیایی در رقابتی تنگاتنگ خواهان پیشی گرفتن از یکدیگر برای سفر به تهران هستند. این هیات‌ها امیدوارند گشایش دیپلماتیک حاصل شده منجر به گشایش دوباره بازارهای پرسود ایران به روی آنها شود. بر همین اساس هم در توافقاتی نانوشته و پنهانی با برخی از همتایان ایرانی خود تلاش می‌کنند پیش از رقیبان خود به تهران بروند و جای پای خود را در پروژه‌هایی که برای چند سال از حضور سرمایه‌گذاران خارجی تهی شده بود، محکم کنند.

البته علاوه بر بازرگانان و صاحبان صنایع، ایران در روزهای اخیر مقصد بسیاری از هیات‌های دیپلماتیک و عالی‌رتبه خارجی نیز بوده است. پس از هیات پارلمانی اتحادیه اروپا و البته سفیر وزیر خارجه ایتالیا به تهران این بار نوبت ترک‌ها بود که به رهبری «رجب طیب اردوغان» نخست‌وزیر ترکیه، و در قامت هیاتی بلندمرتبه به ایران سفر کنند تا با پشت سر گذاشتن اختلافات سه سال اخیر خود با تهران به ویژه در مورد سوریه از شکل‌‌‌گیری مناسبات جدید و ه مکاری‌های مشترک با تهران سخن بگویند. علاوه بر این قرار است آلمانی‌ها نیز طی هفته جاری در راس یک هیات تجاری و صنعتی به تهران سفر کنند و با اعضای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران پیرامون راه‌های همکاری مشترک و گسترش مناسبات اقتصادی به گفت‌وگو بنشینند. روسای اتاق‌های بازرگانی بلژیک و نروژ و همچنین هیاتی از تجار تایلند به هدایت مدیر کل سازمان توسعه تجارت این کشور نیز در هفته نخست اسفند‌ماه وارد تهران می‌شوند. تلاش و تکاپوی هیات‌های خارجی برای سفر به تهران حکایت از تلاش همسان تجار و سیاستمداران اروپایی و آسیایی با مقامات ایرانی در تعلیق و توقف تحریم‌ها دارد آنچنان که نشریه آلمانی فرانکفورتر روندشاو در مقاله‌ای با عنوان «فرش قرمز روحانی برای سرمایه‌گذاران» می‌نویسد: سرمایه‌گذاران سراسر جهان در تلاش برای انجام معاملات پرسود در ایران بوده و هیات‌‌های اقتصادی کشورهای مختلف تقریباً هر روز و هر ساعت در تهران با مقامات ایران سرگرم دیدار و گفت‌وگو هستند و همه برای پایان سریع تحریم‌ها روزشماری می‌کنند. هرچند که به نظر می‌رسد فرانسوی‌ها بیش از همتایان اروپایی و آسیایی خود به دنبال سرمایه‌گذاری مجدد در ایران باشند چرا که اگرچه این دیپلمات‌های ایتالیایی بودند که بی‌محابا و بی‌توجه به تهدیدهای آمریکا به عنوان نخستین کشور اروپایی به تهران سفر کردند اما این هیات 104 نفره تجار فرانسوی بود که با گذر از تمامی خط قرمزهای مقامات آمریکایی و البته موضع‌‌گیری‌های نه‌چندان دوستانه ‌سیاستمداران دولت متبوع خود، نشان داد زور اقتصاد بر سیاست می‌چربد و در جایی که اقتصاد حرف اول را می‌زند سیاست مجالی برای نفس کشیدن ندارد.اگرچه سیاست مقامات سوئدی نیز در این میان ستودنی است که با چراغ خاموش و بی‌هیچ جنجال خبری و رسانه‌ای به تهران سفر کردند و از تمایل بانک‌ها و شرکت‌های بیمه صادراتی خود برای همکاری با ایران خبر دادند. در میان کشورهای آسیایی نیز علاوه بر تایلندی‌ها و چینی‌ها که تقریباً پای ثابت بساط تجارت ایرانی بوده‌اند، کره‌ای‌ها نیز (کره جنوبی) با کارت دعوتی که از سوی روحانی برای سرمایه‌گذاری در بخش نفت، گاز و انرژی کشورمان دریافت کرده‌اند حضور خود را نسبت به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های سودآور ایران مسجل کرده‌اند. کانادا نیز از دیگر کشورهایی است که با وجود روابط متشنج سال‌های اخیرش با ایران قرار است هیات پارلمانی را طی هفته‌های جاری روانه تهران کند تا از کورس رقابتی تجار غربی برای بهبود تعاملات اقتصادی با ایران عقب نماند.

پایانی بر یک فصل سرد

بسیاری از رسانه‌های غربی سفر فعالان اقتصادی اروپایی به تهران را «هجوم جویندگان طلا» یا Gold Rush توصیف کرده‌اند. نشریه فارین پالیسی بخش انرژی ایران را همچون «یک معدن طلای بالقوه» برای سرمایه‌گذاران اروپایی توصیف کرده است. این نشریه گزارش داده است در حال حاضر بیش از 100 شرکت آلمانی با واسطه یا بی‌واسطه مشغول تجارت با ایران هستند؛ و هنگامی که این شرکت‌ها وارد ایران شوند، سرمایه‌گذاری‌های جدید آنها می‌تواند 20 میلیارد دلار به اقتصاد ایران تزریق کند که این رقم می‌تواند با سودی چشمگیر به کمپانی‌های آلمانی بازگشت داده شود.

اتحادیه اروپا در 20 ژانویه بخشی از تحریم‌های خود علیه ایران را لغو کرد و پس از آن بود که شرکت‌های اروپایی نه‌تنها تمایل خود برای ورود به بازار ایران را کتمان نکردند، بلکه گام‌های عملی برای تحقق این امر برداشتند و سعی کردند شرایط را به نحوی پیش ببرند که از رقبا عقب نیفتند و بر همین اساس یک به یک هیات‌های تجاری و سیاسی خود را راهی تهران کردند. این هیات‌ها در سفر به تهران منویات دولت متبوع خود و البته تمایلات اتحادیه اروپایی را به صورتی همسان پیگیری می‌کردند و همین تلاش‌ها بود که با خشم فراوان مقامات آمریکایی همراه شد و طرف اروپایی را به زیر پا گذاشتن روح حاکم بر تحریم‌ها متهم کرد. هرچند که مقامات قاره سبز با رد این اتهامات تاکید می‌کنند هنوز بر اجرای تعهدات تحریم‌های یکجانبه و چندجانبه خود مصر هستند. هکذا که آنها درست می‌گویند و اروپایی‌ها در سفر به تهران هیچ تمایلی برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ایران نداشته‌اند! ایران برای کشورهای اروپایی بازار حدوداً 77 میلیون نفری با فرصت‌های سودآور اقتصادی در صنایع و بخش‌های مختلف است و به هیچ‌وجه نمی‌توانند از آن چشم‌پوشی کنند.

البته ممکن است اروپایی‌ها تحت فشارهای آمریکا برای ورود به بازار ایران تعلل کنند، اما قطعاً این تعلل پایدار نیست. ایران اکنون بازاری بکر و دست‌نخورده محسوب می‌شود و نخستین سرمایه‌گذاران خارجی آن می‌توانند در مقایسه با رقبا از فرصت‌های ذی‌قیمت اقتصادی بهره‌مند شوند. همین مولفه موجب شد فرانسه که پیش از این، موضع بسیار سرسختانه‌ای در مذاکرات هسته‌ای علیه ایران داشت، به صورتی کاملاً غیرمنتظره تجار خود را راهی تهران کند تا از قطار اقتصادی ایران جا نماند. مقامات ایرانی نیز با آگاهی از همین میل و اشتیاق است که تلاش می‌کنند با برگزاری همایش‌ها و نشست‌های مختلف تجاری و صنعتی پتانسیل‌ها و موقعیت‌های سرمایه‌گذاری ایران را به سمع و نظر تجار خارجی برسانند تا از خوان پرنعمت اقتصادی کشور هم ایران بهره‌مند شود و هم طالبان سرمایه‌گذاری در آن.