بحثشیرین نابرابری

به نظر می‌رسد نابرابری تبدیل به کلیدی‌ترین بخش بحث‌های انتخاباتی در ایالات متحده و پرطرفدارترین بحث در جمع‌های دوستانه و مهمانی‌ها در جهان شده است. بعد از فروش حیرت‌انگیز کتاب سرمایه پیکتی که احتمالاً خود وی را در زمره ثروتمندانی قرار داد که باید مالیات سنگینی بپردازند، نوبت به اعطای جایزه نوبل اقتصاد به یکی از پیشروترین و موفق‌ترین محققان دانشگاهی در زمینه فقر و نابرابری رسید. این بازار حالا به حدی گرم شده که استفان هاوکینگ، فیزیکدان انگلیسی که در شهرت همه‌گیر، چیزی کمتر از ستارگان پاپ و راک ندارد نیز به بحث وارد شده است. او اعتقاد دارد پیشرفت تکنولوژی می‌تواند بخش اعظمی از مردم جهان را دچار فقر بسیار شدید کند: «همه مردم می‌توانند در رفاه و آسایش زندگی کنند اگر ثروت و رفاه تولید‌شده با ماشین‌ها، بین همه مردم تقسیم شود و اکثریت مردم جهان به شدتی غیر‌قابل توصیف فقیر خواهند شد اگر مالکان تکنولوژی و ماشین‌ها بتوانند با موفقیت علیه این تقسیم منافع لابی کنند.» البته به عقیده او، روند چند سال گذشته نشان داده است جریان در جهت لابی صاحبان تکنولوژی و فقر بیشتر برای اکثریت در حرکت است. البته کسانی که هاوکینگ آنها را صاحبان تکنولوژی می‌خواند و همه می‌دانیم در سیلیکون‌ولی کلونی ساخته‌اند هم، بیکار ننشسته‌اند. مارک اندرسون در توئیتر خود در این باره نوشت: «پیغام هاوکینگ این است: برای صدها سال کسانی که ادعا می‌کردند تکنولوژی اشتغال را کاهش خواهد داد، احمق شمرده می‌شدند اما همه به من نگاه کنید، من متفاوت هستم.» در واقع وی نه اصل حرف هاوکینگ، که با روشی عوام‌پسندانه، تمایل شدید و بعضاً غیرقابل کنترل وی برای جلب توجه بین‌المللی را هدف گرفته است و در ادامه هم درخواست کرده یکی از اطرافیان هاوکینگ برای او کتابی مقدماتی در زمینه آموزش علم اقتصاد تهیه کند.
مسلماً به همین دلیل است که برنده این بحث، تا به اینجا از نظر اکثریت کارشناسان نه اندرسون، که هاوکینگ بوده است. اریک برینجولفسون، استاد دانشکده مدیریت ام‌آی‌تی در این زمینه حق را با هاوکینگ می‌داند: «شکی وجود ندارد که محرک اصلی رشد اقتصادی در اکثر کشورهای جهان در سال‌ها و حتی دهه‌های اخیر، پیشرفت تکنولوژی بوده است. آنها بدون شک اندازه کیک را بزرگ‌تر کرده‌اند اما تجربه نشان می‌دهد این بزرگ‌تر شدن کیک، باعث نشده همه سهم بیشتری از قبل داشته باشند. داده‌های آماری نشان می‌دهد عامل اصلی افزایش نابرابری هم، مانند رشد اقتصادی، پیشرفت تکنولوژی بوده است.» به نظر می‌رسد بحثی که پیکتی آغازکننده همه‌پسند آن بود (کتاب انگس دیتون، برنده نوبل امسال در زمینه نابرابری، پیش از سرمایه پیکتی به چاپ رسیده بود) اگرچه به ارائه راه‌حلی بسیار غیرمعمول و غیرقابل اجرا از طرف وی انجامید، اما محرک مجموعه بحث‌هایی بوده که شاید بتوانند به نتیجه‌ای ملموس و واقعی منتهی شده و قبل از آنکه روند به فاجعه بینجامد راه حلی برای آن پیدا کنند.