تاریخ انتشار:
مروری بر تاریخچه اتاق اهواز
اتاق ناصری
بیش از ۸۰ سال پیش در اسفندماه سال ۱۳۱۰ هجری خورشیدی، «اتاق تجارت ناصری» به صورت تجمعی از تجار محلی خوزستان آغاز به کار کرد. اتاق اهواز از جمله اولین و فعال‌ترین اتاق‌های کشور بوده که یکی از مهم‌ترین دلایل آن به رونق، پویایی و نشاط اقتصادی خوزستان در دوران پس از اکتشاف نفت بازمی‌گردد.
بیش از 80 سال پیش در اسفندماه سال 1310 هجری خورشیدی، «اتاق تجارت ناصری» به صورت تجمعی از تجار محلی خوزستان آغاز به کار کرد. اتاق اهواز از جمله اولین و فعال‌ترین اتاق‌های کشور بوده که یکی از مهم‌ترین دلایل آن به رونق، پویایی و نشاط اقتصادی خوزستان در دوران پس از اکتشاف نفت بازمی‌گردد.
همزمان با کشف نفت و راه‌اندازی تاسیسات عظیم نفتی خصوصاً پالایشگاه‌ها در خوزستان و به‌کارگیری ده‌ها هزار نیروی کار توسط شرکت نفت انگلیس و ایران، این امر بر رونق کسبوکار و ساخت‌وساز و رواج صنایع دیگر تاثیر بسیاری گذاشت و موجب رونق اقتصاد منطقه شد.
اتاق تجارت ناصری
در سال 1310 هجری شمسی عده‌ای از تجار ناصری تقاضای تاسیس اتاق تجارت داشتند. از طرف اداره کل تجارت دستور داده شد که این پیشنهاد را به هیات دولت ارسال کنند تا مورد بررسی قرار گیرد.
در اسفند همان سال طبق دستور حکومت انتخابات اتاق تجارت برگزار شد و از بین اعضای منتخب این افراد از سوی هیات دولت به عنوان اعضای اتاق تجارت ناصری برگزیده شدند: سیداحمد مرتضوی، عبدالرحیم عطارزاده، حاج‌سیدعبدالله (وکیل‌التجار)، میرزا ابوالقاسم سمسارزاده، ارباب کیخسرو، حاج‌محمدمهدی چیت‌ساز، شیخ‌کاظم قلم‌بر، احمد عجم و میرزاعلی کرامات.
پس از انقضای مدت یک‌ساله ثلث اعضای اتاق تجارت اهواز در اردیبهشت 1312، برای عضویت اتاق معین شدند؛ این افراد شامل فتح‌الله فتحی، حاج‌علی‌اکبر کریمی و حاج‌عبدالحسین یزدی هستند.
پس از گذشت یک سال از تشکیل اتاق تجارت اهواز، به جای ثلث اعضای اتاق تجارت که مدت عضویت آنها به اتمام رسیده بود، آقایان مرتضوی و چیت‌ساز مجدداً ابقا و حاج‌میرزا ابوالقاسم سمسارزاده از بین منتخبان درجه اول به عضویت اتاق تجارت اهواز تعیین شدند.
اولین جلسه دوره دوم اتاق تجارت اهواز در 8 مرداد 1314 با حضور حاکم، در محل دفتر اتاق تجارت تشکیل و اسامی اعضا و هیات‌رئیسه آن به شرح زیر اعلام شد: سیداحمد مرتضوی (رئیس)، عبدالرحیم عطارزاده (نایب رئیس)، ابوالقاسم بهبهانی (منشی)، خواجه‌عبدالله فتحی (صندوقدار)، محمدتقی دهدشتی، علی کرامت، سیدکاظم علوی و عباس علیزاده.
در جلسه‌ای از اتاق تجارت اهواز در خصوص تشویق بی‌سوادها برای شرکت در کلاس‌های اکابر و اقدامات اتاق گفتوگو شد. در مورد تشکیل شرکت برق شوشتر و تامین سرمایه و پیشنهاد به مرکز نیز مباحثی مطرح شد.
اینکه پیشرفت تجارت در دنیا با رقابت صورت می‌گیرد و کشورهای بزرگ به دنبال این هستند که کالای خود را با قیمت کمتری به کشورهای دیگر بفروشند تا در این رقابت پیروز شوند و نیز تلاش برای توسعه صادرات کشور و چگونگی قرار گرفتن در چرخه جهانی و رقابت با صنایع خارجی، استفاده از آب رودخانه شوشتر برای به کار انداختن کارخانه‌ها و تشکیل شرکت سهامی شوشتر و جلب نظر سرمایه‌داران به منابع طبیعی این منطقه از موارد دیگری بود که در اتاق تجارت اهواز مورد توجه قرار گرفت.
در جلسه 20 مرداد 1316 اتاق تجارت اهواز، نامه اداره راه‌آهن ناحیه خوزستان در موضوع واگذاری زمین به تجار در بندر شاهپور برای بنای ساختمان تجارتخانه و انبار قرائت و تصویب و مقرر شد به عموم تجار ابلاغ شود.
سپس درباره معطلی کالاهای تجار در بندر شاهپور مذاکره و مقرر شد مجدداً شرحی به اداره راه‌آهن ناحیه خوزستان نوشته شود تا در بار کردن کالاهای تجار تسریع به عمل آید.
در جلسه 31 مرداد 1316 اتاق تجارت اهواز نامه نیروی دریایی جنوب راجع به تراکم کالای تجار در خرمشهر و شکایت تجار به واسطه بار نشدن کالاها به علت تعلل باربری‌های شرکت سهامی کشتیرانی کارون در شهر اهواز، خوانده شد و پس از مذاکره، مقرر شد پاسخ داده شود که باربرها در شهر اهواز ابداً معطل نمی‌شوند، ولی باربر مکفی برای بار کردن کالاهای تجار موجود نیست. سپس مشار درباره کالاهای تجار که چندین ماه است تشریفات گمرکی آن تمام شده و در بندر شاهپور معطل است، اظهار کرد تا آخر سال جاری هزار واگن وارد می‌شود و به طور دائمی می‌توانند چندین واگن در دسترس هر یک از تجار قرار دهند تا به رتق و فتق امور خود بپردازند.
اتاق اهواز در دوران پهلوی دوم
گزارش‌های جلسات اتاق بازرگانی اهواز به طور مرتب به اداره بازرگانی ارسال می‌شد و در نشریه‌های اقتصادی به چاپ می‌رسید. پنجاه و سومین جلسه اتاق اهواز به طور فوق‌العاده در 30 اردیبهشت 1323 با حضور برزین رئیس اداره بازرگانی اهواز و اعضای اتاق و گروهی از بازرگانان برگزار شد. رئیس اتاق اهواز، آقای کمیلی، از حاضران خواست برای زلزله‌زدگان گرگان کمک‌های نقدی گردآوری کنند. فهرست 42نفری از بازرگانان اهواز و مبالغی که جمع‌آوری‌شده در روزنامه عصر اقتصاد انتشار یافته است.
در فروردین 1334 انجمن نظارت بر انتخابات دوره پنجم اتاق بازرگانی در اهواز تشکیل شد و برای انتخاب 9 نفر از اعضای دوره پنجم اخذ رای انجام گرفت. حائزین اکثریت به ترتیب عبارت بودند از: عبدالله مصباح‌فتحی، حاج‌حسن شماسی، محمدحسین کفیلی، حاج‌نجفی بقال‌زاده، مهدی نقشینه‌پور، احمدی کمیلی‌زاده، محمدحسن افتخار، محمدتقی دهدشتی، محمدحسن فتحی و سیدابوالحسن مرتضوی.
جلسه افتتاحیه دوره پنجم اتاق بازرگانی اهواز با حضور تیمسار سرتیپ کمال استاندار خوزستان، فرماندار، رئیس اداره اقتصاد ملی استان ششم، روسای بانک‌های اهواز و 9 نفر از بازرگانان منتخب در محل اتاق بازرگانی تشکیل شد. استاندار در زمینه تاثیر و اهمیت اتاق بازرگانی در امور اقتصادی سخن گفت و بر تلاش دولت برای انجام برنامه‌های اصلاحی تاکید کرد. در همین جلسه آقای محمدحسین کمیلی به عنوان رئیس و عبدالله مصباح‌فتحی و مهدی نقشینه‌پور به ترتیب به عنوان نایب رئیس اول و دوم و محمدحسن افتخار به عنوان منشی انتخاب شدند.
در جلسه‌های اتاق بازرگانی اهواز مباحثی از جمله لزوم تشکیل اتحادیه‌های صنفی صادرکنندگان پنبه، خشکبار، فرش، دانه‌های روغنی، پوست، پشم، روده و کتیرا مطرح شد که می‌توانست در رونق صادرات خوزستان اهمیت داشته باشد.
اتاق اهواز نیز مانند برخی از اتاق‌های دیگر کشور مکاتباتی با وزارتخانه در خصوص بخشودگی جریمه‌های مالیاتی بازرگانان که در موعد مشخص مالیات‌های خود را بپردازند، کرده بود که مبتنی بر آن و طی تلگرافی وزارت دارایی اعلام می‌کند کسانی که تا موعد مشخص مالیات‌های خود را پرداخت کنند، مشمول جریمه مالیاتی نخواهند بود. اعضای اتاق در مذاکرات خود در مورد توجه نخست‌وزیر و وزارت دارایی به پیشنهادهای اصلاحی اتاق بازرگانی در مورد رفع نواقص قانون مالیاتی ابراز رضایتمندی کردند. آنها همچنین در مورد اینکه ترخیص کالا از گمرک منوط به داشتن پروانه حق‌العمل‌کاری شده، انتقاد کرده و آن را «اشکال‌تراشی» و «تشریفات غیرضروری» دانستند و به اداره گمرک تذکر دادند کسانی که دارای کارت بازرگانی بودند، ضرورتی به داشتن پروانه حق‌العمل‌کاری ندارند و خواهان رفع این اشکال شدند.
از دیگر مباحث اتاق اهواز، یافتن راه‌حل‌های مناسب برای بهبود اوضاع اقتصادی و بازرگانی استان خوزستان بود، کنسولگری هندوستان نامه‌ای مبنی بر معرفی بازرگانان علاقه‌مند به معاملات کالاهای هندی به اتاق ارسال کرده بود که مقرر شد فهرستی از اسامی تهیه و به کنسولگری هند ارسال شود.
همچنین به مقامات اقتصادی گوشزد شد که کشورهای دیگر از چه شیوه‌هایی برای افزایش صادرات خود بهره می‌گیرند، در حالی که در ایران، مشکلات زیادی در توسعه صادرات وجود دارد؛ که از جمله مهم‌ترین آنها مساله قاچاق است. در اتاق اهواز در خصوص نامه شکایت‌آمیز بازرگانان به وزارت گمرک و نمایندگان مجلس نیز سخن به میان آمد. در این نامه آمده است شیوع قاچاق در جنوب، رشته امور اقتصادی و بازرگانی را از هم گسیخته است. در آبان 1336 در اتاق بازرگانی اهواز نسبت به آزادی تجارت بدون قید و شرط و مشکلاتی که برای بازرگانان صادرکننده ایجاد کرده و باعث رکود تجارت داخلی و زیان‌های فاحشی از نظر کثرت واردات کالاهای خارجی به بازار ایران شده است، انتقاد شد. بدی کسبوکار و تجارت و افزایش هزینه‌های زندگی از مواردی بود که مورد تاکید قرار گرفت و لزوم توجه دولت به استان خوزستان را ضروری می‌نمود. اتاق اهواز همچنین توانست با نماینده بازرگانی چکسلواکی به منظور توسعه روابط بازرگانی با این کشور مذاکره کند.
در جلسه دیگر در اتاق تجارت اهواز در خصوص خبرهای جدید روزنامه‌ها در مورد تنظیم و تکمیل قانون جدید تجارت و امور ورشکستگی مذاکراتی به عمل آمد. اعضای اتاق اهواز معتقد بودند در تنظیم قانون جدید تجارت باید با تجار و مراجع رسمی وابسته به تجار مشورت شود و دولت نباید قانونی را قبل از مشورت با اتاق‌های بازرگانی و تجار صاحب‌نظر به مجلس ببرد و از دولت می‌خواهد قبل از تصویب قانون مذکور جهت اظهارنظر به اتاق‌های بازرگانی ارسال شود.
در سال 1337 هجری شمسی دوره ششم اتاق بازرگانی اهواز افتتاح شد و اعضای هیات‌رئیسه اتاق به شرح زیر انتخاب شدند؛ حاج‌محمدحسین کمیلی (رئیس)، حاج‌عبدالله فتحی، مهدی نقشینه‌پور (نایب رئیس)، حاج‌محمدحسن افتخار، حاج‌محمدرضا دهدشتی (منشی) و مصباح (خزانه‌دار). چند ماه پس از آغاز دوره جدید در یکی از نشست‌های اتاق اهواز در خصوص مشکلات چای وارداتی و اختلاط چای داخلی و خارجی بحث شد و اتاق تجارت اهواز نظر بازرگانان را در این مورد به سازمان چای وزارت گمرک تهران تلگراف کرد.
در چهل و یکمین جلسه اتاق اهواز در ابتدا چند فقره نامه مربوط به شرکت‌های تجاری و کنسولگری آمریکا قرائت شد و مذاکرات مفصل و مشروحی درباره واردات برنج و معافیت‌های گمرکی به عمل آمد.
در چنین شرایطی بود که ساختمان قدیمی اتاق اهواز در سال 1340 در زمینی به مساحت تقریبی 1600 مترمربع شامل دو طبقه و سالن بزرگ آمفی‌تئاتر به گنجایش 176 نفر ساخته شد.
در بهمن 1344 به دعوت اتاق بازرگانی، مسعودی از اعضای مجلس سنا در اتاق اهواز حضور یافت و گفت‌وگوهایی با حضور نمایندگان کامیون‌دارهای خوزستان صورت گرفت؛ مباحثی در خصوص تشویق سرمایه‌داران به سرمایه‌گذاری در منطقه، کاهش مالیات‌ها و تسهیل برخورداری از امکانات شهری ارزان‌تر به دلیل قانون سختی معیشت و بدی آب‌وهوا در این منطقه، گسترش کارخانه‌ها و تاثیر آن بر زندگی مردم، تشویق و فعال‌سازی انجمن‌های شهر و انجمن‌های ایالتی و ولایتی و تقاضای کامیون‌داران برای رفع موانع حمل کالا و اختلاف‌هایی که بین آنها و راه‌آهن رخ داده است.
در سال 1346، محمدحسن کمیلی رئیس اتاق بازرگانی اهواز در کنفرانس بازرگانی تبریز، از استعداد طبیعی خوزستان در امور عمرانی، کشاورزی و صنعتی گفت و از پیشرفت‌های استان خوزستان گزارش مفصلی ارائه داد و خاطرنشان کرد سرمایه‌گذاری خصوصی موجب رشد منطقه بوده و مناطق حاشیه خلیج فارس و عراق نیز بازار مناسبی برای داد و ستد کالاهای ایرانی خواهند بود. او ضمن ارائه گزارش رشته‌های مهم سرمایه‌گذاری در خوزستان یادآور شد در نسبت سرمایه‌گذاری کل ایران در سال 1345، سهم تهران 42 درصد، خوزستان 32 درصد و آذربایجان 12 درصد بوده است.
در بهمن 1353 پس از انجام انتخابات، اسامی هیات‌رئیسه شعبه اتاق اهواز اتاق ایران بدین شرح اعلام شد: محمدحسن کمیلی (رئیس)، عبدالله فتحی (نایب رئیس)، مهدی نقشینه‌پور (نایب‌رئیس و نماینده شعبه اهواز در اتاق ایران)، احمد کمیلی‌زاده (خزانه‌دار)، محمدهادی افتخار (دبیر).
در جلسه‌ای که در اردیبهشت 1354 و به منظور بازگشایی دوره دوم اتاق بازرگانی و صنایع و معادن اهواز برگزار شد، دکتر مجتبایی استاندار خوزستان از اتاق اهواز خواست تا برای بازرگانان نقش معلم را ایفا کند و از بازرگانان وابسته به اتاق درخواست کرد تا با برنامه‌های جدید دولت، همراه باشند.
محمدحسن کمیلی رئیس اتاق اهواز در سخنانی، به دستاوردهای اتاق اهواز و فعالیت‌های خود در اتاق اشاره کرد؛ اینکه او از سال 1317 به عضویت اتاق درآمده و از سال 1322 تا 1354 ریاست اتاق اهواز را در دست داشته است.
وی علاوه بر ذکر اسامی اعضای هیات‌رئیسه اتاق به برخی از اعضایی که اعتبارنامه‌های آنها ارسال شده بود اشاره کرد. این اشخاص حاج‌حسین ذاکر، حاج‌ابوالقاسم چیت‌ساز، احمد دزفولی‌ارجمندی، حاج‌محمدعلی محتشمی، دکتر عبدالمجید فتحی، نجفی باقلائی و حاج‌محمدحسین پدرام بودند.
در هفتمین جلسه دوره دوم اتاق اهواز که به ریاست حاج‌محمدحسن کمیلی برگزار شد، پیرامون ساختمان بیمارستان بازرگانان که اتاق اهواز ساخت آن را تقبل کرده بود، بحث شد و کلیه نمایندگان حاضر در جلسه پذیرفتند به محض تحویل 10 هزار متر زمین از طرف استانداری برای ساختمان بیمارستان کمک‌های لازم انجام گیرد. اتاق اهواز چهل و پنجمین سالگرد فعالیت خود را طی مراسمی در خرداد 1355 جشن گرفت و در آن جمعی از مقامات و رئیس اتاق سخنرانی کردند.
اتاق اهواز امروز
اتاق اهواز از بدو تاسیس ارتباط مستمری با سایر اتاق‌های بازرگانی کشور داشته و از فعال‌ترین آنها بوده است. با نگاهی به اسناد و مدارک موجود در بایگانی این اتاق می‌توان به نقش بسیار پررنگ و تاثیرگذار این اتاق در معاملات و روابط اقتصادی، اجتماعی استان و کشور پی برد.
اتاق بازرگانی اهواز با هدف ارتقای سطح آگاهی فعالان اقتصادی حقیقی و حقوقی و پرسنل تحت امر خود، نیازسنجی، برنامه‌ریزی و تدوین بسته‌های آموزشی و پیگیری اجرای برنامه‌های توانمندسازی فعالان فضای کسبوکار استان خوزستان را در برنامه کاری خود تعریف کرده است. در اجرای دوره‌های آموزشی از استادان خبره استانی و کشوری استفاده می‌شود و به شرکت‌کنندگان گواهی حضور در دوره اعطا می‌شود.
کمیسیون‌های تخصصی نیز یکی از جلوه‌های عزم راسخ اتاق اهواز برای نقش‌آفرینی هرچه بیشتر در عرصه اقتصادی و به دوش کشیدن بار سنگین مسوولیت‌هایی است که این نهاد برای خود و در راستای نیل به سیاست‌های بلندمدت توسعه بخش خصوصی در اقتصاد استان و کشور تعریف کرده است.
کمیسیون‌های تخصصی اتاق اعم از بازرگانی، صنعت و معدن، کشاورزی، بانک و بیمه و گردشگری از طریق تشکیل مستمر جلسات و دعوت از فعالان اقتصادی، مسوولان دستگاه‌های مرتبط، استادان و صاحب‌نظران، علاوه بر حوزه تخصصی خود، مسائل عمومی اقتصاد استان و کشور و موضوعات بین‌المللی را مورد بررسی، نقد و تحلیل قرار داده و در شکل‌دهی نظرات اتاق بازرگانی ایران به عنوان مشاور سه قوه نقش موثری دارند.
اتاق اهواز پس از انقلاب سه رئیس به خود دیده است. عبدالحسین مجدی، عبدالرحمن سلیمانی‌مقدم و از فروردین‌ماه سال گذشته، شهلا عموری به عنوان اولین رئیس زن در تاریخ اتاق‌های بازرگانی، به ریاست اتاق اهواز برگزیده شد.
در این دوره از فعالیت اتاق موضوع ساختمان مورد توجه ویژه هیات‌رئیسه و هیات نمایندگان واقع شده است. برای اولین بار در سال 1385 موضوع احداث ساختمان جدید از سوی هیات نمایندگان وقت اتاق مطرح شد. ابتدا قرار بر این بود که یک قطعه زمین ده هزار متری در مجاورت رودخانه تهیه و عملیات ساخت و احداث ساختمان بر آن صورت پذیرد که این امر به دلایل مختلف از جمله عدم امکان تهیه زمین مورد نظر محقق نشد.
در سال 1389 سرانجام هیات نمایندگان تصمیم گرفت تا ساختمان جدید در محل فعلی اتاق احداث شود.
قرار است این ساختمان در پایان سال جاری افتتاح شود و به بهره‌برداری برسد.
اعضای فعلی هیات نمایندگان اتاق بازرگانی اهواز عبارتند از:
■ شهلا عموری، رئیس اتاق
■ سیدعبدالکریم امام، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران
■ صفدر پیرمرادی، رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری، بورس، بانک و بیمه و عضو هیات نمایندگان اتاق ایران
■ صادق سواعدی، نایب رئیس اتحادیه صادرکنندگان اهواز و عضو هیات نمایندگان اتاق ایران
■ سیدسلطان حسینی‌امین، رئیس کمیسیون کشاورزی و عضو هیات نمایندگان اتاق ایران
■ شریف عچرش، رئیس کمیسیون صنعت، انرژی و نفت و عضو هیات نمایندگان اتاق ایران
■ علی حمولی‌طرفی، نایب رئیس کمیسیون توسعه صادرات و عضو هیات‌رئیسه اتحادیه صادرکنندگان اهواز
■ همایون کوت‌زاده، رئیس کمیسیون توسعه تجارت و عضو هیات نمایندگان اتاق ایران
■ حمید لویمی، رئیس کمیسیون عمران و خدمات فنی و مهندسی و عضو هیات نمایندگان اتاق ایران
■ حمید مهاوی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران
■ عدنان موسی‌پور، نایب رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران
■ فرامرز احمدی‌نژاد، نایب رئیس اول اتاق اهواز
■ کاظم مهاوی، نایب رئیس دوم و رئیس کمیسیون مسوولیت اجتماعی و اخلاق کسبوکار
■ عبدالرضا حرمتی، خزانه‌دار و رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی
■ نعمت‌‌الله نوری‌زاده، عضو هیات‌رئیسه اتاق اهواز و رئیس کمیسیون کارآفرینی
تهیه‌شده: روابط عمومی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن اهواز
دیدگاه تان را بنویسید