آزادباش

فروش سربازی برای مشمولان دارای غیبت هشت سال به بالا، آزاد می‌شود. این موضوع هنوز به شکل قانون درنیامده، ولی دولت در لایحه بودجه 1394، چنین بندی را گنجانده است تا در صورت تصویب مجلس، از سال آینده قانونی شود. البته پیشنهاد اولیه دولت مدت 10 سال غیبت بود، ولی در روزهای بعد از سوی سردار موسی کمالی، جانشین اداره منابع انسانی ستاد کل نیروهای مسلح، حداقل غیبت هشت سال به عنوان شرط خرید خدمت سربازی اعلام شد.

بر اساس این پیشنهاد که در بند «ط» تبصره 16 لایحه بودجه آمده بود، «به دولت اجازه داده می‌شود تا همه مشمولان خدمت وظیفه عمومی را که بیش از 10 سال غیبت دارند، با پرداخت جریمه مدت‌زمان غیبت، معاف کند. منابع حاصل از اجرای این بند به حساب درآمد عمومی کشور نزد خزانه‌داری کل کشور واریز و تا سقف هزار میلیارد تومان آن بابت تقویت بنیه دفاعی نیروهای مسلح مطابق موافقت‌نامه متبادله با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور هزینه خواهد شد». در ادامه، سردار کمالی اعلام کرد: «به منظور اجرای عدالت تصمیم گرفته شده بر اساس لایحه بودجه سال 1394 مشمولینی که بیش از هشت سال غایب و سن آنها حداقل 27 سال و حداکثر 50 سال است همچنین کارایی لازم را برای نیروهای مسلح نداشته باشند یا خدمت آنها در کنار سایر سربازان روحیه آنها را خراب می‌کند با پرداخت جریمه می‌توانند تعیین تکلیف شوند.»

هر چند هنوز این پیشنهاد برای تبدیل ‌شدن به قانون نیاز به تایید مراجعی مثل مجلس، شورای نگهبان و نیروهای مسلح دارد و با وجود اینکه این قانون، طیف نسبتاً کمی از مشمولان سربازی اجباری را دربرمی‌گیرد، ولی طرح این پیشنهاد را می‌توان یک گام به جلو برای اصلاح وضعیت فعلی سربازی در ایران تلقی کرد. دقیقاً 58 سال پیش و در بحبوحه جنگ ویتنام در دسامبر 1966، میلتون فریدمن مقاله‌ای را در همایشی در دانشگاه شیکاگو با عنوان «چرا ارتش داوطلبانه نباشد» ارائه داد که به یکی از مهم‌ترین متون در نقد قانون سربازی اجباری آمریکا تبدیل شد. قانون سربازی اجباری در این کشور در سال 1973 لغو شد. ولی هنوز در کشورهای زیادی، شیوه‌های مختلفی از قانون سربازی عمومی در حال اجراست. شاید زمان آن رسیده که در ایران نیز، بحث‌های جدی‌تری در مورد هزینه‌ها و فواید شیوه‌های جایگزین قانون سربازی اجباری انجام شود. جایگزین‌هایی که هم نیاز کشور به داشتن یک ارتش قوی را برطرف کند و هم، با تنوع بخشیدن به روش‌های مشارکت افراد در تامین امنیت، به افزایش «رفاه اجتماعی» کمک کند.

نخستین گام برای رسیدن به چنین هدفی، اصلاح تلقی نسبت به نقدناپذیری وضعیت فعلی سربازی است. قدمی که به نظر برداشته شده است. چرا که پذیرش اینکه سربازی همگانی، موضوعی «صد درصد صحیح» و بدون اشکال نیست و روش‌هایی برای اصلاح آن وجود دارد، راه را برای بررسی ابعاد مختلف وضعیت فعلی و شرایط جایگزین باز خواهد گذاشت.