بانوی کینزین

دیدگاه‌های اقتصادی رئیس آینده بانک مرکزی ایالات متحده که هنوز از راه نرسیده، مخالفان زیادی پیدا کرده است چیست و انتظار می‌رود سمت و سوی فدرال‌رزرو تحت تصدی او چگونه باشد؟ در مجموع، یلن بیشتر به عنوان یک کینزین که مدافع مداخله دولت در اقتصاد است، شناخته می‌شود. طرفداری و نقش عمده او در برقراری و خصوصاً ادامه بسته‌های کمک مالی فدرال‌رزرو، شاهدی قوی بر این مدعاست. نگاه او به سیاست‌های پولی و مالی، مطلوب بسیاری از کارشناسان و مردم عادی که فدرال‌رزرو به صورت خاص و دولت به صورت عام را مسبب بخش اعظم وضعیت فعلی قلمداد می‌کنند نیست. همچنین تاکید او بر خطرناک بودن بیکاری، خصوصاً از جنبه زندگی شخصی خصوصی افراد (در یک سخنرانی، یلن تاکید کرده بود بیکاری فقط یک آمار نیست، بلکه مهم انسان‌‌هایی هستند که موضوع این آمار شده‌اند) و نه به عنوان یک فاکتور صرفاً اقتصادی، از نظر بعضی کارشناسان نشان از احساساتی دارد که می‌تواند مانع تصمیم‌گیری درست شود. باید توجه داشته باشیم که یلن، اقتصادی را تحویل گرفته که اگرچه دیگر زمین‌خورده نیست (مانند اقتصادی که به برنانکی تحویل داده شد) اما هنوز تا بهبود کامل و ایستادن روی پای خود فاصله دارد. اما دیدگاه جانت یلن در مورد مسائل اصلی اقتصاد ایالات متحده چیست؟

1-کاهش تدریجی
عمده مخالفان یلن، اعتقاد او به موثر بودن سیاست پولی را نقطه ضعفش می‌دانند. یلن تنها راه کاهش اثرات بلندمدت بحران را سیاست پولی تلقی می‌کند و بسیار کمتر از همتای اکنون قبلی خود، بن برنانکی، علاقه‌مند به کاهش مشوق‌های مالی ارائه‌شده توسط فدرال‌رزرو است. در واقع از همین اکنون، رئیس جدید اظهار داشته رسیدن به نرخ بیکاری 5/6 درصد باعث شروع کاهش تدریجی مشوق‌ها خواهد شد در حالی که برنانکی رقم هفت درصد را هدف قرار داده بود. تحت ریاست یلن، مسلماً فدرال‌رزرو دیرتر و احتمالاً بسیار آهسته‌تر سیاست کاهش تدریجی تزریق دلار به بازار را اجرایی خواهد کرد. او اعتقاد دارد اجرای سیاست کاهش تدریجی به شدت بستگی به شرایط بازار نیروی کار دارد و با نوسانات این بازار، روش، میزان و نحوه کاهش مشوق‌ها تغییر خواهد کرد. البته حسن قضیه در اینجاست که او نسبت به برنانکی اعتقاد بیشتری به شفافیت و صداقت در برخورد با مردم دارد و احتمالاً خبر اقداماتش را به صورت شفاف با افکار عمومی در میان خواهد گذاشت. او در سخنرانی ماه آوریل در واشنگتن، شفافیت در مورد سیاست‌های فدرال‌رزرو را باعث اثرگذاری بیشتر این سیاست‌ها دانست و اظهار داشت این شفافیت از عدم درک متقابل بین بازارها و فدرال‌رزرو که در این مقطع می‌تواند به شدت مشکل‌ساز باشد جلوگیری خواهد کرد. البته کارشناسان اظهار می‌کنند کاهش این کمک‌ها، سرانجام تاثیرات نامطلوبی بر بازارها خواهد داشت که ناگزیر است. اما هرچه فدرال‌رزرو شفاف‌تر برخورد کند و از اقدامات ناگهانی و بی‌خبر و اظهارات حساب‌نشده بیشتر خودداری کند، امکان به وجود آمدن ترس همگانی در بازارها، خصوصاً در وال‌استریت، کاهش خواهد یافت.

2- اشتغال
تحقیقات آکادمیک یلن، به طور عمده بر آنچه بیوگرافی او «علل، مکانیسم و پیامدهای بیکاری» می‌نامد، متمرکز بوده است. او به طور مشخصی، جزو گروه کبوترهاست و مهم‌ترین وظیفه بانک مرکزی را نه کنترل تورم که بهبود وضعیت اشتغال در بلندمدت می‌داند و این، بازها را نگران کرده است (در تعاریف، بازها اصطلاحاً اقتصاددانانی هستند که در مورد وظایف بانک مرکزی اولویت را با کنترل تورم می‌دانند و در مقابل آنها، کبوترها کنترل بیکاری را مهم‌تر تلقی می‌کنند). یلن شدیداً معتقد است بازار نیروی کار باید همزمان با سایر شاخص‌های اقتصادی بهبود یابد. در مقاله‌ای که در سال 2004 (وقتی وضعیت اقتصادی شبیه حالا نبود و میزان بیکاری کمتر بود) به همراه همسرش نوشت، تاکید کرد: «سیاستگذاران باید متوجه هزینه‌های افزایش نرخ بیکاری بلند‌مدت باشند، آن هم در زمانی که تعداد افراد بیکار همین حالا هم زیاد است. هزینه یک هفته بیکاری، وقتی فرد ماه‌های قبل از آن هم بیکار بوده باشد، چند برابر می‌شود.» و حالا او شخصاً مهم‌ترین و کلیدی‌ترین سیاستگذار ایالات متحده در زمینه کنترل و کاهش نرخ بیکاری بلندمدت است. یلن همچنین در سخنانی در واشنگتن که فوریه 2013 ایراد شد، گفت: «اثرات بیکاری خصوصاً در بلندمدت بر روی خانواده، ازدواج و کودکان افراد بیکار ویران‌کننده است. شما وقتی شش ماه یا یک سال بیکار بمانید احتمال زیادی دارد بی‌خانمان شوید. بیکاری برای چند ماه، حتی امکان جابه‌جایی مکانی برای یافتن شغل را کاهش می‌دهد چون توان پرداخت هزینه‌ها وجود ندارد. در واقع، هر چه زمان بیشتری بیکار باشید، احتمال بیکار ماندن شما بیشتر می‌شود و به دلیل بیماری، ضعف جسمانی و... دیگر کمتر برای کارفرمایان احتمالی جذاب خواهید بود. همچنین دور ماندن طولانی‌مدت از بازار کار، هزینه‌هایی اقتصادی نیز در کوتاه‌مدت و بلندمدت به همراه دارد. افرادی که به مدت زیادی از بازار کار دور بوده‌اند، مهارت‌های لازم را از دست خواهند داد و در جریان مهارت‌های جدید قرار نخواهند گرفت و این در بلندمدت برای اقتصاد مضر خواهد بود.» او همچنین نقشی کلیدی در اجرایی شدن دور سوم اعطای تسهیلات مقداری (QE3) داشت که طبق اظهارات خود او، هدف از اجرای آن کاهش نرخ بیکاری با کاهش نرخ بهره بود. در یک جمله بازار نیروی کار اصلی‌ترین هدف او خواهد بود و احتمالاً هر سیاستی که بتواند نرخ بیکاری را کاهش دهد، توسط یلن اجرایی خواهد شد.

3- تورم
با توجه به اینکه اولویت اول یلن، آن هم با فاصله‌ای بعید نسبت به بقیه مسائل، کاهش نرخ بیکاری است، قابل انتظار است که او اهمیتی به بالا رفتن نرخ تورم ندهد. اما فدرال‌رزرو، طبق تعریف، دو دسته هدف دارد: حداکثر میزان اشتغال و پایداری قیمت‌ها که این دومی به معنای کاهش تورم است. البته همه می‌دانیم این دو هدف، مغایر همدیگر هستند. کاهش نرخ بهره باعث افزایش اشتغال می‌شود اما همزمان ریسک تورم بالا را افزایش می‌دهد و بالا بردن نرخ بهره برای کنترل تورم باعث بیکاری خواهد شد. نگرانی‌های بسیاری در مورد سهل‌گیری احتمالی یلن در مورد تورم بالا وجود دارد. هر چند طرفدارانش به سخنرانی سال 1996 او استناد می‌کنند که در آن به مسوولان فدرال‌رزرو نسبت به احتمال وقوع تورم بالا هشدار داده بود. اما قابل کتمان نیست وضعیت اقتصادی خصوصاً در زمینه بیکاری، بسیار متفاوت از سال 1996 است. در مجموع طرفداران یلن اظهار می‌دارند (و شاید بیشتر امیدوارند) او اگرچه مطمئناً سیاست سهل‌گیرانه‌تری در مورد تورم اجرا خواهد کرد اما نسبت به افزایش تورم به بیش از دو درصد هوشیار بوده و اجازه آن را صادر نخواهد کرد. تنها راه برای اینکه ببینیم این امید به واقعیت تبدیل خواهد شد یا نه، صبر کردن است.

4- نرخ بهره
مسلماً، حداقل تا قبل از ثبات بازار نیروی کار، یلن اجازه نخواهد داد نرخ بهره به میزان قابل توجهی رشد کند. او در سخنانی اطمینان داد حتی در صورت کاهش نرخ بیکاری به کمتر از 5/6 درصد و کاهش مشوق‌های مالی، باز هم بانک مرکزی تا مدتی می‌تواند نرخ بهره کوتاه‌مدت را نزدیک به صفر نگه دارد. اما به‌رغم سخنرانی مذکور، بیانیه رسمی فدرال‌رزرو، نگه‌داشتن نرخ بهره را در سطح کنونی منوط به این دانسته است که نرخ تورم در یک یا دو سال آینده از 5/2 درصد بیشتر نشود. البته یلن شخصاً اظهار می‌دارد ممکن است به‌رغم گذشتن نرخ تورم از این رقم، باز هم بانک مرکزی اقدامی در مورد نرخ بهره صورت ندهد. در واقع این ارقام هدف، فقط «احتمال» اقدام را بیان می‌کنند و بیانگر «لزوم» اقدامی سریع و فوری برای تغییر نرخ بهره نیستند. منتقدان یلن البته اعتقاد دارند اقتصاد ایالات متحده در حال حاضر در دام نقدینگی قرار دارد، نرخ بهره در پایین‌ترین حد ممکن است و در وضعیت فعلی، تزریق بیشتر پول به بازار چیزی را تغییر نخواهد داد.


5- مسکن
برخلاف اکثر همکاران خود، یلن یکی از معدود اقتصاددانانی بود که نسبت به حباب بخش مسکن و احتمال رکود در اقتصاد ایالات متحده، قبل از علنی ‌شدن آن هشدار داد. در دسامبر سال 2007 او در سخنانی در جمع روسای فدرال‌رزرو در واشنگتن، خطر بحران و فروپاشی مالی را بسیار نزدیک و ملموس ارزیابی کرد.در کنفرانس اقتصاد کلانی که ماه فوریه 2013 در واشنگتن برگزار شد یلن در سخنرانی بحث‌برانگیز خود، سه دلیلی را معرفی کرد که معمولاً رونق آنها، اثر زیادی بر خروج اقتصاد از بحران دارد. این سه دلیل عبارت بودند از سیاست‌های مالی، اعتماد مردم و البته بخش ساخت و ساز. او تاکید کرد در هر چهار رکودی که ایالات متحده تا به حال (بعد از بحران بزرگ) با آن روبه‌رو بوده است، در دو سال بعد از پایان رکود سهم بخش مسکن از کل افزایش تولید ناخالص داخلی، بیش از 2/1 درصد بوده که به میزان قابل توجهی بیش از سهم این بخش در سایر زمان‌هاست. با این استدلال، او به احتمال زیاد حامی بخش مسکن و سرمایه‌گذاری در آن خواهد بود تا بتواند از آن به عنوان موتور محرکی برای بیرون کشیدن اقتصاد از رکود بهره گیرد. در واقع در این سخنرانی یلن اظهار داشت میزان بهبود مشاهده‌شده در اقتصاد ایالات متحده بعد از بحران سال 2008 بسیار کمتر از انتظارات کارشناسان است. این انتظارات بر اساس روند بهبود پس از بحران‌های قبلی اندازه‌گیری شده و نشان می‌دهد این بار روند بهبود بسیار کند بوده است. علت عمده این موضوع به عقیده یلن در سه دلیلی است که پیش از این ذکر آن رفت.

6- سیستم بانکی
نمایندگان سنا بخشی از وقت و سوالات خود را بر نحوه برخورد یلن با موسسات مالی و بانک‌ها متمرکز کرده بودند. بحران سال 2008 در واقع از سیستم بانکی و وام‌های رهنی آغاز شده بود که بدون مطالعه و دقت به افراد پرداخت می‌شد. در این میان بانک‌های بزرگ با این استدلال که آنقدر بزرگ هستند که فروپاشی آنها اثرات نامطلوب شدیدی بر اقتصاد خواهد گذاشت، شامل برنامه نجات دولت شدند. طی این چند سال همیشه این انتقاد به تصمیم‌گیران اقتصادی وجود داشت که سرمایه‌داران بزرگی را که حرص و بی‌اخلاقی آنها، اقتصاد را به بحران کشانده بود، به هزینه مردم نجات داده‌اند. یلن در برابر سنا تاکید کرد با این استدلال که نمی‌توان اجازه داد موسسات بزرگ ورشکسته شوند موافق نیست. به نظر او این استدلال در نهایت نه‌تنها مشکلات اخلاقی شدید و مهمی را ایجاد می‌کند که ناعادلانه نیز هست و صرف نظر از امور اخلاقی، این شعار باعث بی‌پروایی موسسات در عملکردشان می‌شود و ناامنی و بی‌ثباتی مالی را تشدید خواهد کرد.
در مجموع و با توجه به نظرات اقتصادی یلن و در نظر گرفتن اینکه او برای چند سال معاون برنانکی در فدرال‌رزرو بوده و چندین سال نیز در سمت‌های مختلف در همین نهاد مشغول به کار بوده است و از طرفی توجه به این موضوع که او سال‌ها مشاور اقتصادی کلینتون هم بوده است، به نظر نمی‌رسد انتخاب او تغییری شگرف و جدیدی در سیاست‌های فدرال‌رزرو ایجاد کند. تنها تغییر احتمالی، افزایش دخالت فدرال‌رزرو در بازارهاست. کاری که در چند سال اخیر هم فدرال‌رزرو در حال انجام آن بود و هر چند منتقدانی دارد اما بسیاری هم این اقدامات را تنها راه برون‌رفت از بحران، آن هم با کمترین هزینه‌های اجتماعی می‌دانند. مسلماً برای قاطع صحبت کردن از این موضوع بسیار زود است.

بهترین پیش‌بینی‌کننده

جدول زیر، به پیش‌بینی‌های 15 تن از دست‌اندرکاران فدرال‌رزرو در مورد آینده اقتصاد که در بیش از 700 سخنرانی رسمی از سال 2009 به بعد ایراد شده، امتیاز می‌دهد. امتیاز هر پیش‌بینی در بازه بین 1+ تا 1- قرار دارد، 1+ امتیاز پیش‌بینی کاملاً درست و 1- امتیاز پیش‌بینی کاملاً غلط است. امتیازات در سه بخش پیش‌بینی در مورد تورم، رشد اقتصادی و بازار نیروی کار ارائه شده و امتیاز کلی هر کارشناس نیز ارائه شده است. در مجموع می‌توان امتیاز بیش از 5/0+ را به این معنا تفسیر کرد که شخص مذکور، در اکثر اوقات پیش‌بینی در جهت درست ارائه کرده و بالعکس. (امتیاز دوم آقای بن برنانکی، شامل پیش‌بینی‌هایی که در سخنرانی‌های خصوصی در جمع دست‌اندرکاران فدرال‌رزرو داشته نیز می‌شود). براساس این رتبه‌بندی جانت یلن در بالاترین نمره در صدر قرار گرفته است. این نشان می‌دهد که در بین تمام دست‌اندرکاران فدرال‌رزرو او بهترین پیش‌بینی‌کننده است. او حتی نسبت به بن برنانکی در جایگاه بسیار بهتری قرار گرفته است. حداقل آمریکایی‌ها می‌توانند خوشحال باشند که رئیس جدید فدرال‌رزرو فردی است که پیش‌بینی‌هایش از آینده اغلب نزدیک به واقعیات بوده است.