غیرسیستماتیک بورس

حدود یک ماه از اعلام توافق جامع هسته‌ای می‌گذرد؛ زمانی که کمتر کسی وضعیت بورس را به این‌گونه تصور می‌کرد. شوق سرمایه‌گذاری در بازار سهام، خیلی زود پس از اعلام پیروزی دیپلمات‌های کشورمان فروکش کرد و بورس تهران بار دیگر وارد فضای نسبتاً رکودی شده است. کاهش حجم و ارزش معاملات و همچنین نوسانات بسیار محدود قیمت‌ها، از جمله ویژگی‌هایی است که طی یکی، دو سال اخیر بارها در بورس تهران تکرار شده‌اند. در این میان، ابهاماتی که تردید سهامداران را رقم زده است مهم‌ترین عامل این رکود فرسایشی است و به عقیده بسیاری از کارشناسان نمی‌تواند دوام چندانی داشته باشد. بنابراین، در هفته‌ها و شاید چند ماه آینده می‌توان انتظار بهبود شرایط بازار سهام را داشت.
در این میان، بحث مذاکرات هسته‌ای که پیشتر به عنوان مهم‌ترین ریسک سیستماتیک بازار سهام مطرح می‌شد، اکنون به احتمال بسیار قوی حل شده است. بر این اساس، توجه عمده معامله‌گران به ریسک‌های غیرسیستماتیک در صنایع مختلف بورس و همچنین مشکلات ساختاری که اقتصاد کشور و در نتیجه بازار سهام به آن دچار است، جلب شده است. هرچند درباره توافق «برجام» نیز هنوز نگرانی‌هایی در مورد تایید کنگره آمریکا و مجلس کشورمان وجود دارد، اما به طور کلی و به ویژه با توجه به رفت ‌و آمدهای اخیر هیات‌های اروپایی به کشورمان، کمتر کسی می‌تواند دستاوردهای هسته‌ای دیپلمات‌ها را نادیده بگیرد.
با وجود رفع احتمالی این مشکل سیستماتیک، همچنان نگرانی‌های غیرسیستماتیک زیادی در بازار سهام وجود دارد. ابهامات زیادی که در بسیاری از صنایع باقی مانده‌اند از جمله این ریسک‌ها و نگرانی‌ها محسوب می‌شوند. به عنوان مثال، عدم تعیین نرخ خوراک گازی پتروشیمی‌ها، اختلاف پالایشگاه‌های بورسی با شرکت پالایش و پخش بر سر قیمت محصولات و مواد اولیه، اخبار متناقض درباره نرخ‌گذاری خودرو، مشکلات معدنی‌ها با تعیین نرخ‌های دستوری و بسیاری دیگر از مشکلات می‌توانند به عنوان مشکلات ساختاری اقتصاد کشور شناخته شوند.
از سوی دیگر، یکی از امیدواری‌هایی که در اقتصاد کشور و در نتیجه بازار سهام وجود دارد، جذب سرمایه‌گذاران خارجی است. در این خصوص هرچند اقدامات مناسبی انجام شده است، اما هنوز مشکلاتی وجود دارد که نمی‌تواند با قطعیت ورود سریع این سرمایه‌گذاران را تایید کند. برخی مشکلات ساختاری در بورس تهران به منظور ورود سرمایه‌گذار خارجی، از جمله ابهاماتی که پیشتر به آنها اشاره شد، باعث تردید سرمایه‌گذار برای ورود می‌شود.
تجربه تلخ سال‌های اخیر در بورس تهران نکته دیگری است که باعث تردید بسیاری از سرمایه‌گذاران داخلی برای ورود به بازار سهام شده است. اقدامات بعضاً عجولانه و رفت و برگشت‌های ناگهانی قیمت‌ها موجب افزایش ریسک‌گریزی سرمایه‌گذاران شده است. همچنین، محدودیت نقدینگی عمده بنگاه‌های اقتصادی، ضعف آنها در انجام طرح‌های توسعه‌ای و تحت فشار بودن سودآوری‌های اسمی که عموماً از رشد بی‌رویه تورم یا جهش‌های ارزی کسب می‌شد نیز از دیگر نگرانی‌های فعلی سهامداران محسوب می‌شود. در این پرونده، «تجارت فردا» به بررسی این مشکلات ساختاری پرداخته است که بیان می‌کند فضای آینده بازار سهام هرچند مثبت ارزیابی می‌شود، اما موانع متعددی در این مسیر وجود دارند که رفع آنها می‌تواند به تسریع بهبود شرایط کمک کند. بنابراین، به نظر می‌رسد بازار سهام در گام دوم باید به رفع مشکلات داخلی بپردازد تا جذابیت سرمایه‌گذاری میان سهامداران مجدداً افزایش یافته و شاهد رونق بورس تهران باشیم.