تاریخ انتشار:
عضو شورای فقهی بانک مرکزی: انتشار اوراق اجاره در بخش عمرانی از هر لحاظ به نفع دولت است
یک تیر و چند نشان
اوراق بهادار اجاره یکی از ابزارهای موفق در بازارهای مالی است که هم تطابق کامل با آموزه‌های فقه معاملات اسلامی دارد و هم تجربه موفقی در دهه اخیر نه‌تنها در کشورهای اسلامی حتی در کشورهای غیر‌اسلامی نیز داشته است.
دولت برای پرداخت بدهی‌های دولت گذشته دست به دامان بازار سرمایه شده است. پس از آنکه چندی پیش وزیر راه و شهرسازی تنها راه پرداخت بدهی 20 هزار میلیاردتومانی پیمانکاران پروژه‌های عمرانی را در انتشار اوراق صکوک اجاره اعلام کرد به تازگی نیز رئیس‌جمهور بر این مساله تاکید کرده است و حتی او اعتقاد دارد با صکوک اجاره‌ای دولت می‌تواند بدهی‌های خود را پرداخت کند و از طرف دیگر بانک‌ها نفس راحتی بکشند. حال وزارت راه و شهرسازی در این عرصه پیشگام شده است. اینکه دولت با انتشار اوراق صکوک اجاره تا چه میزان می‌تواند از بار 20 هزار میلیارد تومان بدهی به پیمانکاران عمرانی در بخش حمل‌ونقل بکاهد موضوعی است که عباس موسویان عضو شورای فقهی بانک مرکزی به آن پاسخ می‌دهد.
در حال حاضر سیاست‌های دولت در جهت خروج از رکود اقتصادی نشان می‌دهد اقبال به بازار سرمایه برای تامین مالی بنگاه‌ها رو به افزایش است. از طرف دیگر دولت تاکید بر انتشار اوراق مشارکت یا صکوک اجاره در بازار سرمایه دارد. آیا انتخاب اوراق اجاره یا صکوک ابزار مناسبی برای پرداخت بدهی‌های دولت است؟
اوراق بهادار اجاره یکی از ابزارهای موفق در بازارهای مالی است که هم تطابق کامل با آموزه‌های فقه معاملات اسلامی دارد و هم تجربه موفقی در دهه اخیر نه‌تنها در کشورهای اسلامی حتی در کشورهای غیر‌اسلامی نیز داشته است. این اوراق با توجه به انعطاف‌پذیری مناسبی که دارد می‌تواند برای نیازهای مختلف و تامین مالی طرح‌ها و پروژه‌های مختلف از بخش دولتی، موسسه‌های وابسته به دولت، بخش خصوصی، موسسات عمومی، شرکت‌های سهامی و حتی شرکت‌های تعاونی به کار گرفته شود. این بخش‌ها می‌توانند از طریق انتشار اوراق اجاره نیازهای مالی خود را تامین کنند. لذا یکی از بهترین ابزارها برای تامین مالی دولت و وزارتخانه‌های دولتی انتشار اوراق اجاره است. این ابزار مطابق با فقه اسلامی است و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
شما معتقدید دولت می‌تواند با انتشار صکوک 20 هزار میلیاردتومانی بدهکاری وزارت راه به پیمانکارانش را بپردازد؟
وزارت راه و شهرسازی اتفاقاً از این طریق می‌تواند بدهی‌های خود را پرداخت کند. چراکه دولت در این وزارتخانه دارایی‌های مولد خوبی در اختیار دارد اما در مقابل احتیاج به نقدینگی دارد. بنابراین دولت می‌تواند این دارایی‌های مولد یا دارایی‌های با بازده خود را در قالب اوراق بهادار اجاره در بازارهای مالی عرضه کند.
با توجه به ابهامات موجود بر سر پشتوانه انتشار اوراق اجاره آن وقت مکانیسم انتشار بر چه مبنایی است؟
همان‌طور که اشاره کردم دولت دارایی‌های مولد خود را به شکل اوراق اجاره در بازار عرضه می‌کند و وجوه مورد نیاز را با فروش اوراق به دست می‌آورد تا در جهت اجرای طرح‌ها و پروژه‌های جدید به کار گیرد. حتی از این طریق می‌تواند بدهی‌های خود را به پیمانکاران پرداخت کند. به طور مثال در حال حاضر وزارت راه پروژه‌های بزرگی را در اتوبان‌ها و بزرگراه‌ها در اختیار دارد که می‌تواند آنها را متناسب با ارزشی که دارند تبدیل به اوراق بهادار اجاره کند و آن را به عموم مردم عرضه کند.
یعنی با این شیوه که شما اشاره کردید مساله پشتوانه اوراق اجاره در جهت انتشار رفع خواهد شد؟
بله، حتی بر فرض تاسیسات فرودگاهی و راه‌آهن، در مجموع موارد این چنینی می‌تواند پشتوانه این اوراق باشد. در حقیقت وزارت راه دارایی‌های با بازده متفاوت و متنوع دارد که ارزش آنها بالغ بر چند صد هزار میلیارد تومان است. بنابراین وزارت راه می‌تواند هریک از اینها یا بسته‌ای از دارایی‌های خود را به اوراق بهادار تبدیل کند و در بازارهای مالی به مردم واگذار کند. وزارت راه خود می‌تواند دارایی‌هایی را که واگذار کرده اجاره کند یا به شرکت‌های خصوصی بهره‌بردار برای مدت دوره اوراق اجاره دهد. حتی می‌تواند دوره بهره‌برداری آن را نیز واگذار کند. از طرف دیگر با انتشار اوراق اجاره دولت می‌تواند با یک تیر چند نشان بزند. یعنی دولت می‌تواند با انتشار اوراق اجاره در بخش عمرانی نقدینگی مورد نیاز خود را تامین کند و علاوه بر آن مطالبات پیمانکاران را پرداخت خواهد کرد. می‌تواند در پروژه‌های جدید سرمایه‌گذاری کند. از طرف دیگر مردم می‌توانند در اقتصاد کشور مشارکت عمومی داشته باشند. یعنی به‌طورکلی باعث رشد و توسعه اقتصاد کشور می‌شود.
در زمینه تعیین نرخ سود چطور؟
در کمیته فقهی سازمان بورس جلساتی در این رابطه برگزار شده است. در این جلسات فروش اوراق بهادار بر اساس قیمت‌های بازاری بحث شده است. به طور مثال ممکن است نرخ 22 درصد اعلام شود اما وقتی اوراق وارد بازار می‌شود این مساله به وجود می‌آید که یک ورق یک میلیون‌تومانی حدود 950 هزار تومان یا کمتر یا بیشتر عرضه شود. در اینجاست که نرخ واقعی سود خود را نشان می‌دهد. بنابراین اگر از طریق مکانیسم بازار اجرا شود آن نگرانی عدم استقبال به علت پایین بودن نرخ‌ها پوشش داده می‌شود.
دیدگاه تان را بنویسید