تاریخ انتشار:
اقتصاد ایران در هفته‌ای که گذشت
ریال به جای دلار
شاخص بهای تولیدکننده باز هم رشد کرد
حتی اگر افزایش قیمت ارز در سال گذشته قیمت برخی از کالاها را در داخل کشور به شدت بالا برده باشد و شرایط نامساعدی را برای فضای کسب‌و‌کار ایجاد کرده باشد؛ محاسبات نشان می‌دهد که شوک‌های ارزی سال ۱۳۹۱، برای دولتی که یکی، دو سالی است با افت درآمدهای نفتی مواجه شده و «روزهای شیرین پردرآمدی» را پشت‌سر گذاشته، چندان هم بد نشده است.
حتی اگر افزایش قیمت ارز در سال گذشته قیمت برخی از کالاها را در داخل کشور به شدت بالا برده باشد و شرایط نامساعدی را برای فضای کسب‌و‌کار ایجاد کرده باشد؛ محاسبات نشان می‌دهد که شوک‌های ارزی سال 1391، برای دولتی که یکی، دو سالی است با افت درآمدهای نفتی مواجه شده و «روزهای شیرین پردرآمدی» را پشت‌سر گذاشته، چندان هم بد نشده است. چرا که شوک‌های ارزی موجب افزایش درآمد ریالی دولت شده است. آخرین آماری که بانک مرکزی در قالب تراز پرداخت ایران از سوی بانک مرکزی منتشر کرده است نشان می‌دهد گرچه درآمد نفتی ایران تا پایان آذرماه پارسال، 43 درصد نسبت به دوره مشابه سال 1390 کاهش پیدا کرده؛ اما افزایش نرخ ارز موجب شده تا کسری درآمدی دولت از این محل تا سطح بسیار بالایی جبران شود. به گونه‌ای که روند معکوس درآمدهای ریالی و ارزی تا پایان آذرماه پارسال مشهود است. اوج‌گیری درآمدهای ریالی دولت از محل فروش ارز حاصل از صادرات نفت و تبدیل آن به ریال نیز اوایل مهرماه رخ داده است. جایی که با راه‌اندازی مرکز مبادلات ارزی و تعیین «نرخ سوم» (علاوه بر نرخ مرجع و نرخ بازار آزاد) برای دلار، قیمت ارز در بازار افزایش پیدا کرد. در سه ماه پاییز
پارسال، ابتدا در مهرماه 2/6 میلیارد دلار درآمد نفتی برای ایران به دست آمد. در آبان‌ماه این درآمد به 3/5 میلیارد دلار کاهش پیدا کرد و در ماه پایانی پاییز همچنان نتوانست به سطح درآمدی مهرماه دست پیدا کند و درآمد نفت از 8/5 میلیارد دلار فراتر نرفت. این یک طرف جریان است. اما ماه‌های پاییز سال گذشته، به طور میانگین نرخ ارز در حدود سه هزار تومان تثبیت شده بود. این موضوع موجب شد تا درآمد ریالی کشور از محل عایدات نفتی، برخلاف درآمد دلاری حرکت کند. در مهرماه این درآمد به 5/19 هزار میلیارد تومان رسید؛ آبان‌ماه نزدیک به 17 هزار میلیارد تومان و آذرماه 2/17 هزار میلیارد تومان شد. گرچه در دو ماه آبان و آذر 1391 درآمد ریالی ایران از محل عایدات نفتی کمتر از مهرماه بوده است؛ اما باید به این نکته توجه کرد که مهرماه خود رکوردی در درآمدهای ریالی محسوب می‌شود. معادل دلاری صادرات نفت کشور در مهرماه سال 1391، در حدود 35 درصد پایین‌تر از این درآمد در مهرماه سال 1390 بوده، در حالی که معادل ریالی آن در مهرماه، تقریباً به میزان 64 درصد نسبت به این ماه از سال پیشین، افزوده شده است. موضوعی که به دلیل جهش صورت‌گرفته در نرخ ارز در
مهرماه این سال و رسیدن آن به سطوح بالای سه هزار تومان در نخستین ماه از پاییز سال 1391 به وقوع پیوست. به گونه‌ای که با وجود افت محسوس فروش و درآمد دلاری نفت در سال 1391، درآمد ریالی نفت در مهرماه پارسال به سطح بی‌سابقه 5/19 هزار میلیارد‌تومانی رسید که در تاریخ فروش نفت در کشور، بی‌سابقه بوده است.
این آمار به منزله زنگ هشداری برای آینده است. سر‌رسید درآمدهای نفتی ایران در زمستان پارسال در یکی دو ماه آینده فرا می‌رسد. به واسطه وجود برخی تحریم‌ها، فروش و صادرات نفت ایران با مشکلات بسیاری مواجه شده است. به همین دلیل، کاهش میزان صادرات و درآمد نفتی گریزناپذیر است. اگر این موضوع پذیرفته شود که برای جبران کاهش درآمدهای نفتی، چاره‌ای جز تبدیل آن به ریال با نرخ بالاتر وجود نداشته باشد؛ به نظر می‌رسد در ماه‌های آینده شوک‌های جدید ارزی که با دستکاری نرخ ارز صورت می‌گیرد، یکی از گزینه‌های روی میز باشد. مگر اینکه سیاستگذاران پولی کشور، ریسک شوک‌های جدید ارزی را نپذیرند. هر چه باشد، کنترل متغیر نرخ ارز در اقتصاد این روزهای ایران که با چالش‌های عمده‌ای چون افزایش تحریم‌ها و کاهش درآمدهای نفت و به تبع آن سخت‌تر شدن ورود ارز به کشور مواجه است، اولویت نخست سیاستگذاران ارزی است و شاید شوک‌های برنامه‌ریزی‌شده به بازار ارز، اثرات جبران‌ناپذیری بر بدنه تولید و جامعه بگذارد.
نرخ تورم
آخرین بازه زمانی که بانک مرکزی، جزییاتی تازه از نرخ تورم یا شاخص قیمت تولیدکننده را اعلام کرد؛ مربوط به مهرماه پارسال است. اما در هفته گذشته، جزییات جدید این دو شاخص در آبان‌ماه نیز در وب‌سایت این بانک قرار گرفت. آن هم درست چند روز پس از آنکه مرکز آمار ایران با اعلام نرخ تورم 40درصدی برای مناطق شهری و روستایی کشور، سر و صدای بسیاری از منتقدان دولت را نسبت به عدم اجرای سیاست‌های ضد‌تورمی درآورد. در آمار بانک مرکزی پیرامون تورم، مناطق شهری لحاظ می‌شود و آبان ماه، ماهی است که نرخ تورم نسبت به مهرماه 5/4 درصد افزایش پیدا کرده است. این آمار وقتی با عدد بالاتری مواجه می‌شود که «تورم نقطه به نقطه» مورد توجه قرار گیرد. گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد نرخ تورم در آبان‌ماه پارسال نسبت به آبان‌ماه سال 1390 حدود 36 درصد بوده است. در میان جزییاتی نیز که بانک مرکزی اعلام کرده؛ شاخص قیمتی در گروه‌های اصلی و اختصاصی مورد بررسی این بانک نیز با افزایش چشمگیری در آبان‌ماه 1391 مواجه شده است. به گونه‌ای که شاخص قیمت گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی 46 درصد، دخانیات 2/115 درصد، پوشاک و کفش 4/55 درصد و اسباب و اثاثیه منزل بیش از 63 درصد در آبان 1391 نسبت به آبان 1390 رشد کرده است. در میان آمارهای بانک مرکزی از شاخص بهای گروه‌های اصلی، افزایش شاخص بهای گروه دخانیات به میزان 7/14 درصد آن هم در فاصله مهر تا آبان 1391 جالب توجه است و باید گفت که دوستان معتاد به سیگار روزهای سختی را می‌گذرانند! بخش دوم «آمارهای به‌روز‌شده» بانک مرکزی نیز مربوط به شاخص بهای تولیدکننده است. یک شاخص «پیش‌رو» که از سال 1369 به شاخص‌های مورد بررسی بانک مرکزی اضافه شده و میزان هزینه‌کرد بنگاه‌ها در ازای تولید کالا یا خدمات را نشان می‌دهد و هر گونه نوسان در آن خود را در قیمت نهایی محصولات و تورم موجود کشور نشان می‌دهد. گرچه در مهرماه سال گذشته شاخص بهای تولیدکننده نسبت به شهریور‌ماه رکورد عجیب و غریبی را جابه‌جا کرد و 2/8 درصد رشد داشت؛ اما گویا این روند در آبان‌ماه کند شده است. گرچه رقم 3/4 درصد رشد شاخص بهای تولیدکننده در آبان‌ماه 1391 نسبت به ماه قبل نیز در جای خود «یک عدد بزرگ» محسوب می‌شود. ضمن اینکه بررسی روند شاخص بهای تولیدکننده در آبان‌ماه 1391 نسبت به آبان ماه 1390 نیز نشان از افزایش بیش از 37درصدی این شاخص در بازه زمانی یاد‌شده دارد.
این آمار به منزله زنگ هشداری برای آینده است. سر‌رسید درآمدهای نفتی ایران در زمستان پارسال در یکی دو ماه آینده فرا می‌رسد. به واسطه وجود برخی تحریم‌ها، فروش و صادرات نفت ایران با مشکلات بسیاری مواجه شده است. به همین دلیل، کاهش میزان صادرات و درآمد نفتی گریزناپذیر است. اگر این موضوع پذیرفته شود که برای جبران کاهش درآمدهای نفتی، چاره‌ای جز تبدیل آن به ریال با نرخ بالاتر وجود نداشته باشد؛ به نظر می‌رسد در ماه‌های آینده شوک‌های جدید ارزی که با دستکاری نرخ ارز صورت می‌گیرد، یکی از گزینه‌های روی میز باشد. مگر اینکه سیاستگذاران پولی کشور، ریسک شوک‌های جدید ارزی را نپذیرند. هر چه باشد، کنترل متغیر نرخ ارز در اقتصاد این روزهای ایران که با چالش‌های عمده‌ای چون افزایش تحریم‌ها و کاهش درآمدهای نفت و به تبع آن سخت‌تر شدن ورود ارز به کشور مواجه است، اولویت نخست سیاستگذاران ارزی است و شاید شوک‌های برنامه‌ریزی‌شده به بازار ارز، اثرات جبران‌ناپذیری بر بدنه تولید و جامعه بگذارد.
نرخ تورم
آخرین بازه زمانی که بانک مرکزی، جزییاتی تازه از نرخ تورم یا شاخص قیمت تولیدکننده را اعلام کرد؛ مربوط به مهرماه پارسال است. اما در هفته گذشته، جزییات جدید این دو شاخص در آبان‌ماه نیز در وب‌سایت این بانک قرار گرفت. آن هم درست چند روز پس از آنکه مرکز آمار ایران با اعلام نرخ تورم 40درصدی برای مناطق شهری و روستایی کشور، سر و صدای بسیاری از منتقدان دولت را نسبت به عدم اجرای سیاست‌های ضد‌تورمی درآورد. در آمار بانک مرکزی پیرامون تورم، مناطق شهری لحاظ می‌شود و آبان ماه، ماهی است که نرخ تورم نسبت به مهرماه 5/4 درصد افزایش پیدا کرده است. این آمار وقتی با عدد بالاتری مواجه می‌شود که «تورم نقطه به نقطه» مورد توجه قرار گیرد. گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد نرخ تورم در آبان‌ماه پارسال نسبت به آبان‌ماه سال 1390 حدود 36 درصد بوده است. در میان جزییاتی نیز که بانک مرکزی اعلام کرده؛ شاخص قیمتی در گروه‌های اصلی و اختصاصی مورد بررسی این بانک نیز با افزایش چشمگیری در آبان‌ماه 1391 مواجه شده است. به گونه‌ای که شاخص قیمت گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی 46 درصد، دخانیات 2/115 درصد، پوشاک و کفش 4/55 درصد و اسباب و اثاثیه منزل بیش از 63 درصد در آبان 1391 نسبت به آبان 1390 رشد کرده است. در میان آمارهای بانک مرکزی از شاخص بهای گروه‌های اصلی، افزایش شاخص بهای گروه دخانیات به میزان 7/14 درصد آن هم در فاصله مهر تا آبان 1391 جالب توجه است و باید گفت که دوستان معتاد به سیگار روزهای سختی را می‌گذرانند! بخش دوم «آمارهای به‌روز‌شده» بانک مرکزی نیز مربوط به شاخص بهای تولیدکننده است. یک شاخص «پیش‌رو» که از سال 1369 به شاخص‌های مورد بررسی بانک مرکزی اضافه شده و میزان هزینه‌کرد بنگاه‌ها در ازای تولید کالا یا خدمات را نشان می‌دهد و هر گونه نوسان در آن خود را در قیمت نهایی محصولات و تورم موجود کشور نشان می‌دهد. گرچه در مهرماه سال گذشته شاخص بهای تولیدکننده نسبت به شهریور‌ماه رکورد عجیب و غریبی را جابه‌جا کرد و 2/8 درصد رشد داشت؛ اما گویا این روند در آبان‌ماه کند شده است. گرچه رقم 3/4 درصد رشد شاخص بهای تولیدکننده در آبان‌ماه 1391 نسبت به ماه قبل نیز در جای خود «یک عدد بزرگ» محسوب می‌شود. ضمن اینکه بررسی روند شاخص بهای تولیدکننده در آبان‌ماه 1391 نسبت به آبان ماه 1390 نیز نشان از افزایش بیش از 37درصدی این شاخص در بازه زمانی یاد‌شده دارد.
دیدگاه تان را بنویسید