تاریخ انتشار:
اقتصاد ایران در هفته‌ای که گذشت
تولید نقدینگی؛ دقیقهای ۲۰۶ میلیون تومان
جولان دلالان عرب در بازار گندم ایران
با آغاز دومین ماه سال 1392، آمارهای جدیدی از لابه‌لای اظهارات رئیس کل بانک مرکزی در مورد میزان نقدینگی موجود در پایان سال 1391 منتشر شده است. محمود بهمنی بدون اشاره مستقیم به رقم نقدینگی موجود کشور در پایان سال گذشته، از رشد 8/30درصدی نقدینگی در اسفند 1391 نسبت به اسفند‌ماه 1390 خبر داده است. با توجه به رقم اعلام شده از سوی رئیس کل بانک مرکزی و داده‌های پیشین در مورد رقم نقدینگی، می‌توان گفت در سال 1391، بیش از 108 هزار میلیارد تومان به رقم نقدینگی اضافه شده است. نقدینگی مهم‌ترین متغیری است که در خصوص وضعیت تغییرات پول در اقتصاد کشور و سیاست‌های پولی مورد توجه قرار گرفته و به آن استناد می‌شود. اگر‌چه گاهی این متغیر به عنوان شاخصی برای «حجم پول» در اقتصاد معرفی می‌شود، اما در تعریف اقتصادی آن، نقدینگی برابر با مجموع حجم «پول» و «شبه‌پول» در یک اقتصاد است. در این تعریف، «پول» معادل مجموع سکه و اسکناس در دست اشخاص به علاوه «سپرده‌های دیداری» است. منظور از سپرده‌های دیداری، آن گروه از سپرده‌های اشخاص در بانک‌ها و موسسات اعتباری است که به سهولت قابلیت تبدیل به پول یا به عبارت دیگر، قدرت خرید آنی داشته باشد. در
مقابل این سپرده‌ها می‌توان سپرده‌های غیر‌دیداری یا مدت‌دار را تعریف کرد که به آنها «شبه‌پول» گفته می‌شود. تفاوت این سپرده‌ها و نوع پیشین آن در همین میزان «نقد‌شوندگی» آنهاست. اما مهم‌ترین عامل اثرگذار بر نقدینگی، متغیری است که نماینده
«میزان دارایی‌ها» یا «میزان‌بدهی‌ها» بانک مرکزی است و در ادبیات اقتصادی، به آن«پایه پولی» یا «پول پرقدرت» گفته می‌شود. معمولاً اجزای پایه پولی به سه گروه عمده «بدهی دولت به بانک مرکزی»، «بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی» و «خالص دارایی‌های خارجی» بانک مرکزی تقسیم‌بندی می‌شود که گاهی خالص سایر دارایی‌ها و اقلام را نیز در کنار این گروه قرار می‌دهند. خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی معادل ذخایر ارزهای خارجی و طلای این بانک است. روند طی‌شده نقدینگی در سال گذشته ارقام جالبی را به دست می‌دهد. این ارقام نشان می‌دهد طی هر روزی که از سال 1391 گذشته است؛ روزانه 297 میلیارد تومان به نقدینگی کشور افزوده شده است. اگر این مقیاس ریزتر و جزیی‌تر شود؛ آن گاه مشخص خواهد شد که در هر ساعت نزدیک به 5/12 میلیارد تومان و در هر دقیقه 206 میلیون تومان در سال 1391 به حجم نقدینگی اضافه شده است. با این حساب در هر ثانیه سه میلیون و 440 هزار تومان پول در کشور تولید شده است. به بخشی دیگر از آمارهایی که از نقدینگی پایان سال گذشته به دست می‌آید دقت کنید: روند نقدینگی از سال 1384 تا 1391 نشان می‌دهد بالاترین میزان رشد سالانه در این سال‌ها متعلق به دوره 1385 است که نقدینگی کشور نسبت به سال 1384 نزدیک به 40 درصد رشد کرده است. این رقم به نوعی رکورد برای مدیریت نقدینگی در دولت‌های نهم و دهم بوده است. اما در سال 1391 رکوردی دیگر خلق شده و این بار نقدینگی نزدیک به 31 درصد نسبت به سال 1390 رشد کرده است.
سونامی مسکن در راه است؟
هفته گذشته مصطفی قلی‌خسروی، رئیس اتحادیه کشوری مشاوران املاک در اظهاراتی نسبت به عواقب بروز یک بحران در بازار مسکن هشدار داد و گفت «نرخ افزایش قیمت مسکن از شاخص تورم نیز عبور کرده است». آقای خسروی این چنین استدلال کرده بود که قیمت‌ها تابعی از اقتصاد کشور است و با افزایش نرخ در دیگر بازارها قیمت‌های بخش مسکن هم افزایش پیدا می‌کند. اگر گفته‌های رئیس اتحادیه مشاوران املاک جدی گرفته شود؛ باید به این نکته از گفته‌های وی نیز اشاره کرد که «در نیمه دوم سال گذشته، بازار مسکن سومین جهش تاریخی قیمت را در 20 سال گذشته تجربه کرده است». جهش اول در سال 1368 پس از پایان جنگ تحمیلی، جهش دوم در سال 86 پس از اجرای برخی سیاست‌های انبساطی اشتغال‌زایی و اینک جهش سوم در میانه سال 1391 با رشد عجیب و غریب نقدینگی. پیش از این مرکز آمار ایران گزارش داده بود که قیمت فروش هر مترمربع زمین یا زمین ساختمان مسکونی کلنگی در تهران در پاییز ۱۳۹۱ نسبت به فصل پیش از آن ۷۰ درصد و نسبت به فصل مشابه سال پیش از آن، ۹/۸۱ درصد رشد داشته است. علی نیکزاد، وزیر راه و شهرسازی دولت دهم، در روزهای پایانی بهمن‌ماه ۱۳۹۱ از «عده‌ای» سخن گفته بود که «قصد اخلال در بازار مسکن را دارند اما با آنها به شدت برخورد می‌شود.» به گفته نیکزاد این افراد قصد دارند «با دریافت تراکم به سمت ساخت و ساز حرکت کنند.»
افت صادرات نفت ایران
به اینها اضافه کنید گزارش جدید سازمان اطلاعات انرژی آمریکا را که برآورد کرده «صادرات نفت ایران در سال گذشته میلادی به پایین‌ترین میزان از سال ۱۹۸۶ میلادی به بعد رسیده است.» بر اساس گزارش این سازمان که خبرگزاری «فارس» آن را منتشر کرده است؛ «برآورد شده که درآمد نفتی ایران در سال ۲۰۱۲ به ۶۹ میلیارد دلار برسد. این یعنی 37 درصد کاهش درآمدهای نفتی ایران طی یک سال میلادی. چرا که درآمدهای نفتی ایران در سال ۲۰۱۱، بیش از ۹۵ میلیارد دلار بوده است.» بر اساس آخرین آماری که بانک مرکزی در بازه زمانی پاییز سال گذشته منتشر کرده است، درآمدهای نفتی ایران تا پایان آذر‌ماه پارسال به حدود 53 میلیارد دلار رسیده است که این رقم نسبت به دوره مشابه سال 1390 نزدیک به 45 درصد کاهش پیدا کرده است. این کاهش درآمدهای نفتی در بازه زمانی پاییز است و به نظر می‌رسد با توجه به اینکه فروش نفت ایران به صورت بازار آتی است؛ در بهار و تابستان امسال افت بیشتری از صادرات نفت ایران رخ دهد.
جولان اعراب در مزارع گندم ایران
هفته گذشته محمدتقی توکلی یکی از اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس نسبت به آنچه «پیدایش بازار سیاه برای خرید گندم ایرانی از سوی دلالان عرب» خوانده بود، هشدار داد و قیمت اعلام‌شده تضمینی دولت برای خرید گندم کشاورزان را «ناچیز» خواند. او پیش‌بینی کرده بود که با قیمت تضمینی اعلام‌شده از سوی دولت برای هر کیلوگرم گندم به میزان 720 تومان «سیلوهای گندم خالی بماند.» به گفته وی «در صورت افزایش ندادن نرخ خرید این محصول باید منتظر قاچاق این کالای استراتژیک باشد.» موضوعی که این نماینده مجلس مطرح کرده بسیار ساده است. این روزها فصل برداشت گندم است و کشاورزان آماده فروش محصولات خود هستند. هیات دولت به هر دلیلی نتوانسته قیمتی بالاتر از 720 تومان برای خرید یک کیلو گندم کشاورزان هزینه کند. اینجاست که دلالان وارد می‌شوند و گندم کشاورزان را با قیمت بالاتری می‌خرند. گفته می‌شود این گندم‌ها، بارگیری شده و به سمت مرزهای عراق می‌رود و قاچاقی از کشور خارج می‌شود. با این حساب انبارهای کشور از گندم خالی می‌ماند و دولت در سال جاری نیز برای کمبود کسری مورد نیاز گندم کشور، محتاج به واردات محصولی است که در سال 83 برای آن جشن خودکفایی گرفته شده بود.
«میزان دارایی‌ها» یا «میزان‌بدهی‌ها» بانک مرکزی است و در ادبیات اقتصادی، به آن«پایه پولی» یا «پول پرقدرت» گفته می‌شود. معمولاً اجزای پایه پولی به سه گروه عمده «بدهی دولت به بانک مرکزی»، «بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی» و «خالص دارایی‌های خارجی» بانک مرکزی تقسیم‌بندی می‌شود که گاهی خالص سایر دارایی‌ها و اقلام را نیز در کنار این گروه قرار می‌دهند. خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی معادل ذخایر ارزهای خارجی و طلای این بانک است. روند طی‌شده نقدینگی در سال گذشته ارقام جالبی را به دست می‌دهد. این ارقام نشان می‌دهد طی هر روزی که از سال 1391 گذشته است؛ روزانه 297 میلیارد تومان به نقدینگی کشور افزوده شده است. اگر این مقیاس ریزتر و جزیی‌تر شود؛ آن گاه مشخص خواهد شد که در هر ساعت نزدیک به 5/12 میلیارد تومان و در هر دقیقه 206 میلیون تومان در سال 1391 به حجم نقدینگی اضافه شده است. با این حساب در هر ثانیه سه میلیون و 440 هزار تومان پول در کشور تولید شده است. به بخشی دیگر از آمارهایی که از نقدینگی پایان سال گذشته به دست می‌آید دقت کنید: روند نقدینگی از سال 1384 تا 1391 نشان می‌دهد بالاترین میزان رشد سالانه در این سال‌ها متعلق به دوره 1385 است که نقدینگی کشور نسبت به سال 1384 نزدیک به 40 درصد رشد کرده است. این رقم به نوعی رکورد برای مدیریت نقدینگی در دولت‌های نهم و دهم بوده است. اما در سال 1391 رکوردی دیگر خلق شده و این بار نقدینگی نزدیک به 31 درصد نسبت به سال 1390 رشد کرده است.
سونامی مسکن در راه است؟
هفته گذشته مصطفی قلی‌خسروی، رئیس اتحادیه کشوری مشاوران املاک در اظهاراتی نسبت به عواقب بروز یک بحران در بازار مسکن هشدار داد و گفت «نرخ افزایش قیمت مسکن از شاخص تورم نیز عبور کرده است». آقای خسروی این چنین استدلال کرده بود که قیمت‌ها تابعی از اقتصاد کشور است و با افزایش نرخ در دیگر بازارها قیمت‌های بخش مسکن هم افزایش پیدا می‌کند. اگر گفته‌های رئیس اتحادیه مشاوران املاک جدی گرفته شود؛ باید به این نکته از گفته‌های وی نیز اشاره کرد که «در نیمه دوم سال گذشته، بازار مسکن سومین جهش تاریخی قیمت را در 20 سال گذشته تجربه کرده است». جهش اول در سال 1368 پس از پایان جنگ تحمیلی، جهش دوم در سال 86 پس از اجرای برخی سیاست‌های انبساطی اشتغال‌زایی و اینک جهش سوم در میانه سال 1391 با رشد عجیب و غریب نقدینگی. پیش از این مرکز آمار ایران گزارش داده بود که قیمت فروش هر مترمربع زمین یا زمین ساختمان مسکونی کلنگی در تهران در پاییز ۱۳۹۱ نسبت به فصل پیش از آن ۷۰ درصد و نسبت به فصل مشابه سال پیش از آن، ۹/۸۱ درصد رشد داشته است. علی نیکزاد، وزیر راه و شهرسازی دولت دهم، در روزهای پایانی بهمن‌ماه ۱۳۹۱ از «عده‌ای» سخن گفته بود که «قصد اخلال در بازار مسکن را دارند اما با آنها به شدت برخورد می‌شود.» به گفته نیکزاد این افراد قصد دارند «با دریافت تراکم به سمت ساخت و ساز حرکت کنند.»
افت صادرات نفت ایران
به اینها اضافه کنید گزارش جدید سازمان اطلاعات انرژی آمریکا را که برآورد کرده «صادرات نفت ایران در سال گذشته میلادی به پایین‌ترین میزان از سال ۱۹۸۶ میلادی به بعد رسیده است.» بر اساس گزارش این سازمان که خبرگزاری «فارس» آن را منتشر کرده است؛ «برآورد شده که درآمد نفتی ایران در سال ۲۰۱۲ به ۶۹ میلیارد دلار برسد. این یعنی 37 درصد کاهش درآمدهای نفتی ایران طی یک سال میلادی. چرا که درآمدهای نفتی ایران در سال ۲۰۱۱، بیش از ۹۵ میلیارد دلار بوده است.» بر اساس آخرین آماری که بانک مرکزی در بازه زمانی پاییز سال گذشته منتشر کرده است، درآمدهای نفتی ایران تا پایان آذر‌ماه پارسال به حدود 53 میلیارد دلار رسیده است که این رقم نسبت به دوره مشابه سال 1390 نزدیک به 45 درصد کاهش پیدا کرده است. این کاهش درآمدهای نفتی در بازه زمانی پاییز است و به نظر می‌رسد با توجه به اینکه فروش نفت ایران به صورت بازار آتی است؛ در بهار و تابستان امسال افت بیشتری از صادرات نفت ایران رخ دهد.
جولان اعراب در مزارع گندم ایران
هفته گذشته محمدتقی توکلی یکی از اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس نسبت به آنچه «پیدایش بازار سیاه برای خرید گندم ایرانی از سوی دلالان عرب» خوانده بود، هشدار داد و قیمت اعلام‌شده تضمینی دولت برای خرید گندم کشاورزان را «ناچیز» خواند. او پیش‌بینی کرده بود که با قیمت تضمینی اعلام‌شده از سوی دولت برای هر کیلوگرم گندم به میزان 720 تومان «سیلوهای گندم خالی بماند.» به گفته وی «در صورت افزایش ندادن نرخ خرید این محصول باید منتظر قاچاق این کالای استراتژیک باشد.» موضوعی که این نماینده مجلس مطرح کرده بسیار ساده است. این روزها فصل برداشت گندم است و کشاورزان آماده فروش محصولات خود هستند. هیات دولت به هر دلیلی نتوانسته قیمتی بالاتر از 720 تومان برای خرید یک کیلو گندم کشاورزان هزینه کند. اینجاست که دلالان وارد می‌شوند و گندم کشاورزان را با قیمت بالاتری می‌خرند. گفته می‌شود این گندم‌ها، بارگیری شده و به سمت مرزهای عراق می‌رود و قاچاقی از کشور خارج می‌شود. با این حساب انبارهای کشور از گندم خالی می‌ماند و دولت در سال جاری نیز برای کمبود کسری مورد نیاز گندم کشور، محتاج به واردات محصولی است که در سال 83 برای آن جشن خودکفایی گرفته شده بود.
دیدگاه تان را بنویسید