نقشه دولت برای بانک‌ها

بعد از 33 سال انتظار، لایحه اصلاح نظام بانکی یکی دو ماه آینده نهایی شده و برای بررسی و تصویب به مجلس دهم می‌رود. به گفته معاون وزیر اقتصاد «لایحه اصلاح نظام بانکی در آخرین مراحل جمع‌بندی است و به زودی در جلسه مشترک میان وزیر اقتصاد و رئیس‌کل بانک مرکزی نهایی و تقدیم هیات دولت می‌شود.» حسین قضاوی در گفت‌وگو با فارس اعلام کرده که آخرین جمع‌بندی‌ها بر سر لایحه اصلاح نظام بانکی در جریان است و به زودی این ایرادات مرتفع شده و لایحه اصلاح نظام بانکی به مجلس می‌رود. لایحه‌ای که قرار است جای «طرح عملیات بانکی بدون ربای» غلامرضا مصباحی‌مقدم را بگیرد.

طرحی که در آخرین روزهای مجلس نهم می‌رفت تا در قالب اصل85 و به صورت آزمایشی به قانون نظام بانکی تبدیل شود و این همه انتظار برای تغییر قانون 33‌ساله بانکداری بدون ربا را نقش بر آب کند. قانون بانکداری بدون ربا در سال 62 تصویب شد و قرار بود پنج سال بعد از آن، اصلاح و بازبینی شود. اما این وعده همه‌ساله به سال بعد موکول شد و به‌رغم تاکیدات بسیار بدون تغییر ماند. از پنج سال گذشته به این سو مساله اصلاح نظام بانکی در دولت قوت گرفت و اصلاحیه قانون نظام بانکی مطرح شد. دولت همچنان در پیچ و خم تدوین لایحه نظام بانکی بود که ارائه طرح بانکداری بدون ربا از سوی غلامرضا مصباحی‌مقدم در مجلس، دولت را غافلگیر کرد. مصباحی‌مقدم و دیگر همفکرانش طرحی در 205 ماده برای اصلاح قانون بانکی به مجلس پیشنهاد دادند و یک فوریت آن را تصویب کردند. در این مدت دولت همچنان اعلام می‌کرد که در حال تدوین و نهایی کردن لایحه اصلاح نظام بانکی است و به دلیل ایرادات فراوان قانون پیشین و خلاهای قانونی موجود، تدوین لایحه جدید زمان‌بر است و نیاز به همفکری و همراهی دیگر سازمان‌ها و نهادها دارد و باید همه ابعاد لازم در آن دیده شود. اما درست در آخرین روزهای مجلس نهم و زمانی که دولت در انتظار بود تا لایحه اصلاح نظام بانکی را به مجلس جدید که همسوتر با دولت بود، برساند، طراحان طرح عملیات بانکی بدون ربا بار دیگر همه را غافلگیر کردند. نمایندگان مجلس به بررسی این طرح بر اساس اصل85 رای دادند. با این اقدام بررسی طرح بانکداری بدون ربا به کمیسیون اقتصادی مجلس سپرده می‌شد و در صورت تصویب اعضای این کمیسیون، این طرح تصویب و اجرای آزمایشی آن آغاز می‌شد. مهر تصویب این طرح به معنای نقش بر آب شدن پنج سال مطالعه و تحقیق دولت در خصوص نظام بانکی بود. مخالفان این طرح و دولت و کارشناسان بانک مرکزی بر نواقص طرح مجلسی‌ها تاکید می‌کردند و آن را طرحی تک بعدی می‌دانستند که تنها ابعاد فقهی مسائل بانکی را مد نظر قرار داده و تنها دغدغه‌اش غیرربوی بودن نظام بانکی است. اما مصباحی‌مقدم و دیگر همراهانش در این ماجرا از تاخیر دولت در تدوین لایحه نظام بانکی سخن می‌گفتند و ضرورت نیاز کشور به یک قانون بانکی جدید. اما اینکه چرا نمایندگان مخالف دولت در آستانه اتمام مجلس نهم به چنین ضرورتی پی‌برده بودند داستان دیگری بود. در همین زمان ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی نامه‌ای به علی لاریجانی نوشت و خواستار توقف طرح شد. نامه‌ای که اگرچه با سکوت علی لاریجانی مواجه شد اما نتیجه داد. نمایندگان مخالف و یا آنان که احتمالاً بعد از نامه سیف به لاریجانی و رایزنی‌های بسیار مخالف طرح شده بودند، در جلسه رای‌گیری کمیسیون اقتصادی برای تصویب طرح بانکداری بدون ربا شرکت نکردند. آبستراکسیون نمایندگان پاسخ داد. طرح بانکداری بدون ربا از دستور کار مجلس نهم خارج شد و به قول لاریجانی، نمایندگان مجلس نهم خواسته و ناخواسته، انقلاب بانکی را به مجلس دهم سپردند. حال مدیرکل امور مجلس بانک مرکزی می‌گوید این لایحه ظرف یکی دو ماه دیگر به مجلس می‌رود. تعریف موسسات اعتباری غیر بانکی، تعیین ضوابط روشن سهامداری بانک‌ها، ویژگی‌های جدید جذب منابع سپرده، جزئیات عقود بانکی، نحوه افزایش سرمایه بانک‌ها بخش‌هایی از لایحه اصلاح نظام بانکی است.