تهدید بازار

موضوع برای رئیس دولت سابق آنقدر اهمیت داشت که روزی (13 اسفند‌ماه سال 91) راس ساعت 7 صبح وزرای اقتصادی کابینه را به ساختمان سابق وزارت بازرگانی کشاند تا همه با هم برای آن همفکری کنند. پیش از آن هم در فصل آغازین همان سال رئیس‌جمهور تک‌تک استانداران را فراخوانده بود تا به آنها گوشزد کند که چقدر برایش مقابله با نوسان قیمت در بازار مهم است. در کنار رئیس دولت دهم، وزیر بازرگانی کابینه نیز با تهدید بازار به دنبال آرامش دادن به مردم بود. یکی از آن تهدیدهایش هشتم بهمن‌ماه سال 90 بود. مهدی غضنفری در حاشیه دومین همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران در جمع خبرنگاران گفته بود: «ما افزایش قیمت را در بازار قبول نداریم و به همین دلیل گشت مشترک سازمان حمایت و تعزیرات برای مقابله با گرانفروشان از امروز آغاز شده است.» پنج سال بعد، این بار عضوی دیگر از کابینه یک دولت دیگر وظیفه هشدار نسبت به نوسان قیمت‌ها را بر عهده گرفته است. آن‌طور که ایسنا گزارش داده، مصطفی پورمحمدی، وزیر دادگستری 20 بهمن‌ماه امسال در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران اظهار کرد: «ما برای کنترل قیمت‌ها در شب عید به سازمان تعزیرات آماده‌باش داده‌ایم تا قیمت‌ها را کنترل کنند.» اما این نوع رفتارها با بازارها چه هزینه‌ها و فایده‌هایی دارد؟ اصلاً بازارها چقدر از برخوردهای تعزیراتی تاثیر می‌پذیرند؟ مروری بر روند تورم در سال‌های گذشته نشان می‌دهد میانگین این نرخ در فصل پایانی سال نسبت به دیگر فصول سال کمی بالاتر است. آیا این موضوع نشان‌دهنده موفق نبودن سیاست برخورد با بازار است؟ آیا دولت‌ها می‌توانند با استناد به همین موضوع دیگر برخورد با بازار را رها کنند؟

در همین حال در دولت یازدهم حضور وزرایی مانند عباس آخوندی که تاکنون چندین مرتبه خواستار حذف سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان شده، این امید را برای فعالان بخش خصوصی به وجود آورده بود که در این دولت میزان برخورد بازار کمتر شود اما آیا واقعاً این‌طور شده است؟ وجود چنین مواضعی از سوی وزرای دولت و در سوی دیگر تشدید برخورد با بازار شب عید حاوی چه پیام‌هایی است؟ چرا دولت نمی‌تواند سیاست‌های یکسان در مورد بازار از خود نشان دهد؟ آیا با توجه به نزدیک شدن به انتخابات دوره جدید ریاست جمهوری این شائبه وجود ندارد که این رفتار دولت با اهداف سیاسی همراه است؟حتی اگر دولت اغراض سیاسی هم داشته باشد، آیا این رفتار مداخله‌گرایانه‌اش در یک حوزه، در بلندمدت رفتار تهدیدآمیزی برای حامیانش نخواهد بود؟ در همین حال رفتارهای فعالان بخش خصوصی (اعم از بازاری‌ها و سرمایه‌گذاران) نیز قابل توجه است. هرچند شاید گروهی از آنها به واسطه تجربه گذشته نوع مواجه شدن با این شرایط را چندان سخت نمی‌دانند و این دوره را گذرا می‌دانند اما آیا سرمایه‌گذاران که برای یک دوره بلندمدت باید برنامه‌ریزی کنند، این نوع رفتارهای مقطعی دولت را می‌توانند بپذیرند؟