جنگل خاکستری

آتشی که به جان «گلستان» افتاده بود، سرانجام خاموش شد. اما چهار روز طول کشید که آب گالن‌ها به داد درختان و گیاهان مشتعل این پارک ملی و منطقه به اصطلاح «حافظت‌شده» برسد. به گفته مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست، منطقه‌ای که آتش‌سوزی در آن رخ داد، صعب‌العبور بوده و محیط‌بانان با «اسب» و «موتورسیکلت» روی این آتش آب ریخته‌اند. پارک ملی گلستان در 30 کیلومتری شرق شهر گالیکش از توابع شهرستان مینودشت و در 115 کیلومتری غرب بجنورد به عنوان گلوگاه استان گلستان است. این پارک با وسعت 92 هزار هکتار، زیستگاه گونه‌های زیبایی از حیوانات مختلف از جمله گوزن، آهو، غزال، قوچ، میش و پلنگ است.

اما این ششمین باری است که پارک ملی گلستان در ماه‌های اخیر دچار آتش‌سوزی می‌شود و سیل آتش به همین شیوه سنتی مهار می‌شود. نتیجه آنکه، در طول سه یا چهار روز، حدود 200 هکتار از این عرصه سوخت. اگر دلیل وقوع این آتش‌سوزی را از مسوولان جویا شویم انگشت اتهام را به سوی شکارچیان نشانه می‌گیرند و از تغییرات آب و هوایی می‌گویند. اگر دلیل پیشروی آتش را هم بپرسیم، از اینکه حتی یک فروند بالگرد برای اطفای حریق در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست قرار نگرفته است، افسوس می‌خورند. اما نه‌تنها شکارچیان که آنان که گردشگری مدیریت‌نشده و بی‌برنامه را تبلیغ می‌کنند نیز متهم‌اند و البته مسافرانی که هیچ حریمی برای طبیعت قائل نیستند. اما مهم آن است که بدانیم، چه کسی یا نهادی مسوول حفاظت از این مناطق جنگلی است و ورود و خروج به این عرصه‌ها را کنترل می‌کند؟ کاظم نصرتی، عضو جامعه جنگلبانی می‌گوید، در شمال ایران، حدود یک میلیون و 900 هزار هکتار اراضی جنگلی وجود دارد که تنها یک میلیون و 100 هزار هکتار از آن دارای طرح مدیریتی است؛ طرح مدیریتی به این معنا که دست‌کم دارای ایستگاه‌های اطفای حریق و جنگلبانی است و 800 هزار هکتار اراضی جنگلی باقیمانده یا فاقد طرح مدیریتی است یا این طرح‌ها در این مناطق اجرایی نمی‌شود. بنابراین اگر در این عرصه‌ها آتش‌سوزی رخ دهد کشف آتش و اعزام نیرو برای مهار آن تا چه اندازه به موقع صورت می‌گیرد؟ ما ایرانیان در مقابل نابودی جنگل‌ها که با آتش‌سوزی، قطع غیرمجاز درختان و تغییر کاربری در حال رخ دادن است، سکوت کرده‌ایم. غفلت کردیم و در طول سه دهه، یک میلیون هکتار از پوشش جنگلی کشور بر باد رفت و اگر استانداردهای جهانی سهم هر فرد از جنگل‌ها را هشت هکتار تعیین می‌کند، سهم ما ایرانی‌ها اکنون فقط به دو هکتار محدود می‌شود.