بازگشت سالار

سال‌ها پیش، تقریباً حدود سال‌های 1375، از سوی خانواده دکتر فقید آقای دکتر شریعت‌زاده پدر همسر سالار عقیلی به کنسرتی در فرهنگسرای شفق واقع در یوسف‌آباد دعوت شدم. در آن ایام منزل خانواده هنردوست شریعت‌زاده به سبب لطف دکتر فقید و همسر مهربانش به کانون و مرکز دوستداران هنر موسیقی تبدیل شده بود و هرازگاهی جمعی از هنرمندان اعم از نوازنده و خواننده به دعوت این خانواده پرمهر و هنردوست در منزل آنها گرد می‌آمدند و پس از صرف شام یک‌یک به هنرنمایی می‌پرداختند. در بین آنان جوانانی بودند که اکنون برخی از آنها هنرمندان سرشناس و نام‌آشنایی هستند از قبیل آقای سامان احتشامی و آقای سالار عقیلی و... اول بار آقای سالار عقیلی را در آن جمع دیدم. سپس بار دوم در فرهنگسرای شفق که با همراهی پیانوی حریر شریعت‌زاده -همسر سالار عقیلی- اجرا کردند. آن شب صدای آن جوان به دلم نشست. پس از چندی از او دعوت کردم به عنوان خواننده به ارکستر گروه وزیری که در آن زمان کنسرت‌های بسیاری در شهرهای مختلف برگزار می‌کرد، بپیوندد. از آن پس، نخستین اجراهای جدی و حرفه‌ای آقای سالار عقیلی به عنوان یک خواننده خوش‌صدا و باذوق با تعداد زیادی اجرا با ارکستر وزیری به سرپرستی و آهنگسازی من در شهرهای مختلف ایران با موفقیت روی صحنه رفت. در تهران، نیشابور، مشهد، اصفهان، کیش، کرمان و... اجراهای بسیاری با خوانندگی سالار عقیلی صورت گرفت. تا اینکه از سوی آقای علی معلم‌دامغانی به مرکز سرود صدا و سیما دعوت شدم تا کارهایی را به سبک گل‌های رنگارنگ بسازم و حاصل این همکاری اجرای 10 برنامه به سبک گلها، با ارکستر وزیری که حالا بزرگ‌تر شده بود و نوازندگانی چون استادان ارسلان کامکار، کریم قربانی، علیرضا خورشیدفر، اکبر محمدی، حسن ناهید و هنرمندان سیف جهان‌آبادی، مازیار حیدری، شاهین یوسف‌زمانی، نیما حسین‌زاده، حمید پورافضل، سیاوش پورفضلی و... در ارکستر می‌نواختند. در عین حال، سه اجرا از نخستین اجراهای این برنامه با صدای سالار عقیلی ضبط شد. چند سالی از آن همکاری، در برنامه گل‌ها، سپری شده بود که بار دیگر و با شروع همکاری مجدد با عقیلی با ارکستری بسیار بزرگ‌تر در ایران و در کشورهای کانادا، سوئد و قطر اجراهای بسیار موفقی داشتیم. پس از آن نیز آلبوم «می‌تراود مهتاب» در سال 1390 با شعرهایی از عطار، مولانا، حافظ، اسماعیل اکبری‌مهر و نیما یوشیج منتشر شد. آلبوم تصویری «یک خانه پُر زِ مَستان» نیز البته تا چند روز دیگر تقدیم علاقه‌مندان خواهد شد. سالار که آواز را نزد «صدیق تعریف» ردیف‌دان و خواننده سنتی ایرانی تعلیم دیده است، نخستین بار در سال 1375 و در قامت جوانی 19 ساله، روی صحنه جشنواره موسیقی فجر به خوانندگی پرداخت. او از سال 1380 تاکنون، آثاری را نیز به صورت تک‌آهنگ و البته در قالب آلبوم منتشر کرده است که «ساقی بهار»، «زمزمه» و «فصل عاشقی» از آن جمله است.

قیل و قال من و تو

در هفته‌های اخیر، حضور سالار در شبکه من و تو و مصاحبه‌اش با عوامل این شبکه، هنگامی که برای اجرای کنسرتی به لندن سفر کرده بود، حول او، قیل و قال به راه انداخت. تا آنجا که مسوولان سی ‌و یکمین دوره جشنواره موسیقی فجر اعلام کردند بر اساس تصمیم شورای نظارت جشنواره فجر، عقیلی از جدول این دوره از جشنواره حذف خواهد شد. در عین حال، حتی ادامه همکاری او با صدا و سیما نیز مورد تردید واقع شد. با انتشار خبر حذف عقیلی از جشنواره، خانه موسیقی بی‌تفاوت نماند و به اتخاذ چنین تصمیمی اعتراض کرد. عقیلی هم بلافاصله پس از طرح انتقادات و همچنین انتشار شایعاتی مبنی بر مهاجرتش، در قالب دل‌نوشته‌ای، وطن‌دوستی خود را به منتقدانش گوشزد کرد. مسوولان جشنواره موسیقی فجر نیز گویی با انتشار این نامه در مواضع خود تجدیدنظر کردند و به بازگشت عقیلی به جشنواره رضایت دادند. البته این بخشش به ذائقه هنرمندان پاپ خوش نیامد و آنان از آنچه «مصونیت امثال سالار عقیلی» نامیدند به سیاست‌های وزارت ارشاد اعتراض کردند.

اما همان‌گونه که عقیلی نیز در نامه خود آورده است، او در این مصاحبه از کشور و برگزاری کنسرت در داخل کشور دفاع کرده بود و البته، سخنی که به مخالفت و معاندت تعبیر شود بر زبان جاری نکرد که مستحق برخوردهای قهرآمیز باشد. به طور کلی، آنچه بدیهی به نظر می‌رسد آن است که سلب آزادی هنرمندان، به مصلحت هنر کشور نیست؛ آن هم هنرمندانی که به طور قانونی در کشور فعالیت می‌کنند و آثارشان زینت‌بخش شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی داخل کشور است. همان‌ها که دست کم، نزد بخشی از مردم محبوبیت کسب کرده‌اند. متولیان عرصه هنر نباید هنرمندان را به گونه‌ای محدود سازند که آنها به ورطه خودسانسوری بغلتند. رسالت هنر، زیر سوال می‌رود، اگر هنرمند در شرایطی قرار گیرد که مجبور به خودسانسوری شود. این محدودیت‌ها که بعضاً سلیقه‌ای اعمال می‌شود، کاهش کیفیت هنر را سبب خواهد شد. در این میان عده‌ای به هر بهانه بر طبل ممنوع‌الکاری هنرمندان چه آنان که در عرصه موسیقی پاپ فعالیت می‌کنند و چه کسانی که به عنوان چهره‌های حوزه موسیقی اصیل ملی شناخته می‌شوند، می‌کوبند. این عده به دنبال آن هستند که هنرمندان را به سوی انزوا سوق دهند. چه، آزادی هنرمند می‌تواند فرهنگ مردم را اعتلا ببخشد و جامعه را به سوی زیبااندیشی به حرکت درآورد. عقیلی در مصاحبه با این شبکه از هنرش سخن گفت و از شرایط ایران و البته شرایطی که بر سالن‌های موسیقی حاکم است. حتی با وجود کاستی‌ها و نقایصی که هنرمندان عرصه موسیقی برای فعالیت عادی با آن مواجه هستند، انتقادی نکرد. پس از آنکه، حضور عقیلی در شبکه من و تو، این‌گونه در داخل کشور جنجال به پا کرد، او از آلمان تماس گرفت و از سخنان و شایعه‌هایی که در مورد خود شنیده بود، ابراز حیرت کرد و البته پرواضح بود که این افراد، به شتاب‌زدگی واکنش‌های خویش پی خواهند برد. در این میان، علی جنتی، وزیر ارشاد، از اتخاذ واکنشی عجولانه و تند پرهیز کرد و در پاسخ به پرسش رسانه‌ها چنین گفت سالار عقیلی به علت عدم آشنایی با شبکه فارسی زبان معاند دچار غافلگیری شده است. به طور کلی، متولیان فرهنگ و هنر در دولت یازدهم، در دو سال گذشته، سعی داشته‌اند بیش از سایر دولت‌ها ساحت هنر و مقتضیات آن را به رسمیت بشناسند. اگرچه، بدیهی است رئیس‌جمهوری و وزیر ارشاد، به تنهایی نتوانند همه جریانات فکری حاکم بر کشور را تحت کنترل درآورند و گاه سخنانی از سوی سایر نهادهای ناظر و متولی عرصه فرهنگ و هنر شنیده می‌شود که خلاف تفکر دولت است. از این‌رو، وجود چنددستگی میان این نهادها نه به دلیل ناکارآمدی دولت در این حوزه که به دلیل فشارهایی است که از نواحی مختلف وارد می‌آید و این فشارها اجازه نمی‌دهد که دولت، آنچه اقتضای شرایط زمان است را مورد پیگیری قرار دهد. حال آنکه، نتیجه ایجاد محدودیت برای موسیقی، شکل‌گیری ساحتی جدید تحت عنوان موسیقی زیرزمینی است. در حالی که راهکار دیگری جز ایجاد محدودیت وجود داشته است و دولت‌ها می‌توانستند با افزایش آگاهی و بینش آحاد جامعه، امکان تشخیص سره از ناسره را در عرصه موسیقی به مردم بدهند تا آنها، خود دست به گزینش بزنند.