دولت سایت «همسریابی» راه انداخت
بله‌برون با کلیک
نه جدید است و نه عجیب. با یک جست‌وجوی ساده در گوگل برای عبارت فارسی «سایت همسریابی» به حدود ۶۰۰ هزار پاسخ می‌رسید.
نه جدید است و نه عجیب. با یک جست‌وجوی ساده در گوگل برای عبارت فارسی «سایت همسریابی» به حدود 600 هزار پاسخ می‌رسید. طبیعتاً این به معنای فعالیت 600 هزار سایت نیست و بر اساس آمارهای غیررسمی حدود 300 تا 400 سایت همسریابی در ایران فعالیت می‌کنند که اغلب آنها مجوز ندارند. از این نکته که چرا باید چنین سایت‌هایی نیازمند مجوز باشند و کدام مراجع (به جز پایگاه‌های ساماندهی سایت‌های اینترنتی) باید صادرکننده چنین مجوزی باشند، می‌توان به سادگی درگذشت؛ چراکه بسیاری از این سایت‌ها بدون هرگونه محدودیت دسترسی، به فعالیت خود ادامه می‌دهند و حتی از دامنه ملی ir بهره می‌گیرند؛ پدیده‌ای که نشان می‌دهد نگاه مسوولان پایش فضای مجازی به سایت‌هایی از این دست، به هیچ وجه منفی نیست و بلکه شاید این استدلال وجود دارد که حتی اگر یک جوان از طریق این سایت‌ها ازدواج کند یا اصطلاحاً «سروسامان بگیرد» شایسته تقدیر است. سوال اینجاست که چرا با وجود تعدد سایت‌های غیردولتی همسریابی، دولت نیز به صورت رسمی به این عرصه وارد شده است؟
رونمایی از همسان‌گزینی
روز دوشنبه 25 خرداد و بعد از حدود یک سال فعالیت آزمایشی «سامانه ملی همسان‌گزینی»، رونمایی رسمی از آن با آدرس hamsan.tebyan.net صورت گرفت. محمود گلزاری، معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان، درباره سایت این‌گونه توضیح داده است: «این یک روش اسلامی و ایرانی است و کمکی برای پیدا کردن همسر مناسب است. در واقع در کنار این سامانه، مراکز مشاوره رسمی وجود دارد... در سایت همسان‌گزینی دختران و پسران به هم معرفی نمی‌شوند بلکه واسطان، معرفان و افراد مورد اعتبار و اعتماد از جمله روحانیون، امام جماعت، استاد دانشگاه و پزشک در این سایت ورود کرده و اطلاعات دختران و پسران را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. همچنین تست‌های شخصیتی از افراد گرفته می‌شود و در حقیقت انسان‌های سالم و هماهنگ در این سایت پیدا شده و بعد خانواده دختر و پسر در فضای واقعی با حضور خانواده و به یکدیگر معرفی می‌شوند.»
در صفحه نخست سامانه همسان‌گزینی که در واقع بخشی از پرتال نسبتاً شناخته‌شده «تبیان» به شمار می‌رود، دو بخش برای عضویت وجود دارد. آیکون «ثبت‌نام الکترونیکی متقاضیان ازدواج» با توضیح «مجردها بشتابید» جوانان را به ازدواج دعوت کرده است. با کلیک بر روی این آیکون، افراد متقاضی ازدواج می‌توانند از طریق معرف ثبت‌نام کنند. پس از ثبت‌نام و تکمیل پرونده، نوبتی برای مصاحبه اختصاص داده می‌شود و فرم‌ها توسط کارشناسان بررسی می‌شود. در نهایت نیز «موارد مناسب و کفو» شناسایی و معرفی می‌شوند. ملاک‌های بررسی شامل دینداری و ایمان، ارزش‌های اخلاقی، خصوصیات ظاهری، صلاحیت خانوادگی، خصوصیات اقتصادی، ویژگی‌های اجتماعی و ویژگی‌های روانشناختی است. بخش دیگر عضویت، به «واسطین» تعلق دارد؛ افرادی که به زبان ساده «واسط خیر» هستند و می‌توانند از طریق یک شبکه با دیگر واسطین در ارتباط باشند. برای ازدواج، علاوه بر واسطین، دو دسته دیگر شامل مشاوران و راستی‌آزمایان نیز فعالیت دارند. سامانه همسان‌گزینی به عضوگیری محدود نیست و بخش‌های دیگری همچون کلوپ ازدواج هم دارد. سامانه، امکان بهره‌مندی از فایل‌های چندرسانه‌ای هم در نظر گرفته است که به عنوان
مثال بازدیدکنندگان می‌توانند در آن سخنان حجت‌الاسلام دهنوی درباره «عدم منافات محبت به همسر با محبت به خدا» را بشنوند، کتاب «بهار ازدواج» نوشته «امیرملک محمودی الیگودرزی» را بخرند و تصویری از «دو حلقه ازدواج طلایی کنار گل رز و گل‌های ریز سفید» را دانلود کنند. 
سالانه 100 هزار ازدواج
بر اساس آمارهای سازمان ثبت احوال کشور، در سال گذشته 724 هزار ازدواج و 163 هزار طلاق ثبت شده است. لذا نسبت ازدواج به طلاق حدود 4 /4 برابر است. یک دهه قبل، یعنی در سال 1383 این نسبت معادل 8 /9 بود. افزایش رشد طلاق همزمان با کاهش رشد ازدواج این وضعیت را رقم زده است. البته صرف کاهش تعداد ازدواج، افزایش تعداد طلاق یا تغییر در نسبت این دو را نمی‌توان مبنای تحلیل قرار داد. برای بررسی دقیق‌تر باید این اعداد را با در نظر گرفتن دیگر شاخص‌ها همچون افراد در سن ازدواج یا کل جمعیت افراد ازدواج‌کرده در نظر گرفت. با بررسی اجمالی آمارها می‌توان به این نتیجه کلی رسید که درصد بیشتری از افراد جامعه ورود به بازار ازدواج را به تاخیر می‌اندازند. دلایل این پدیده، بارها در رسانه‌ها مطرح شده است و نیازی به تکرار آن به نظر نمی‌رسد. اما سوال اینجاست که چه سهمی از این روند را می‌توان به «همسریابی» نسبت داد و چه سهمی را به موارد دیگر؟ معاون ساماندهی امور جوانان ابراز امیدواری کرده است که با راه‌اندازی سامانه، «سالانه 100 هزار ازدواج به شیوه‌ای درست انجام شود و مشکل همسریابی جوانان
تا حدودی حل گردد». شاید بتوان از این گفته چنین نتیجه‌گیری کرد که به نظر او، بخش قابل‌توجهی از مشکلات جوانان به «همسریابی» بازمی‌گردد و در نتیجه با راه‌اندازی این سایت می‌توان کسری از این مشکل را برطرف کرد. آمار مورد نظر گلزاری حدود 14 درصد از کل ازدواج‌های ثبت‌شده در سال گذشته را تشکیل می‌دهد که رقم بالایی است و دستیابی به آن محل تردید است. اما فارغ از میزان موفقیت در دستیابی به چنان هدفی، مدافعان سایت همسان‌گزینی می‌توانند مدعی باشند در هر صورت، هزینه‌های راه‌اندازی یک سایت اینترنتی در مقابل منافع حاصل از ازدواج قابل پذیرش است. اما در مقابل نیز می‌توان گفت هزینه استفاده از سایت، فقط چند دقیقه زمان یا هزینه استفاده از اینترنت نیست. در اختیار قرار دادن حجم عظیمی از اطلاعات شخصی و مالی بدون آنکه اطلاع دقیقی از افراد واجد اجازه دسترسی، نحوه به‌کارگیری اطلاعات یا امحای آنها در صورت درخواست وجود داشته باشد، بزرگ‌ترین هزینه ثبت‌نام در سایت‌هایی از این دست به شمار می‌رود. در شرایطی که حتی مشهورترین سایت‌ها نیز به دریافت حداقل اطلاعات اکتفا می‌کنند و با وجود رعایت ملاحظات امنیتی هرازچندگاهی اخباری از نفوذ غیرمجاز
به برخی آنها منتشر می‌شود، کاربران ممکن است با در اختیار قرار دادن انبوه اطلاعات برای ازدواج موافق نباشند و همان شیوه سنتی را در پیش گیرند. به ویژه آنکه فرآیند همسریابی در این سایت متکی به انتخاب افراد نیست و «واسطه»ها و «مشاوران» هستند که با بررسی پروفایل افراد، دست به انتخاب و معرفی می‌زنند. از سوی دیگر می‌توان پرسید آیا همان‌طور که افراد هنگام ثبت‌نام در سایت همسان‌گزینی دست به هزینه و فایده می‌زنند، در زندگی روزمره نیز هنگام ازدواج چنین محاسباتی انجام می‌دهند؟
منطق هزینه - فایده
با نگاهی به فرآیند چانه‌زنی در مباحث مربوط به مراسم ازدواج، تعیین مهریه و دیگر پرداخت‌های نقدی، شروط ضمن عقد همچون حق کار در بیرون از خانه و مواردی از این دست و دیگر شروطی که به‌خودی‌خود با عقد ازدواج جاری می‌شوند مثل تامین نفقه، به نظر می‌رسد منطق هزینه و فایده به روشنی در ازدواج تنیده شده است. افراد متناسب با وضعیت تحصیل، شرایط اقتصادی یا خانوادگی دست به انتخاب می‌زنند. لذا در عین حال می‌توان از تعامل میان بازار ازدواج و بازارهای آموزش، کار یا حتی سربازی نیز سخن گفت. درعین حال می‌توان انتظار داشت در شرایط رکود یا رونق اقتصادی، که فی‌المثل شاخص‌های بازار کار دستخوش تغییر می‌شوند، بازار ازدواج نیز تغییر کند. برای تحلیل بازار ازدواج از دیدگاه اقتصادی، ابزارها و مفاهیم دیگری همچون «مدل‌های چانه‌زنی» یا «رویکرد هزینه مبادله» نیز وجود دارند (تجارت فردا، شماره 23). در این میان، با یک ابزار اقتصادی دیگر یعنی «نظریه بازی» نیز می‌توان درباره ازدواج سخن گفت: زن و مرد با یک وضعیت استراتژیک مواجه هستند و در یک «ازدواج پایدار» به‌گونه‌ای با هم جور (match) می‌شوند که
هیچ زن و مردی وجود نداشته باشد که دیگری را به همسر فعلی خود ترجیح دهد. دیوید گیل و لوید شپلی در سال 1962 الگوریتمی را برای حل مساله ازدواج پایدار (Stable Marriage Problem) ارائه دادند. در این الگوریتم، مرد مجرد به زنی که او را به دیگران ترجیح می‌دهد، پیشنهاد ازدواج می‌دهد. زن، فردی را به مردی که او را بیشتر از دیگران می‌پسندد جواب «شاید» و به دیگران جواب «نه» می‌دهد. لذا مرد و زنی که یکدیگر را ترجیح می‌دهند، به نامزدی هم درمی‌آیند. در دور بعد، هر مردی که جواب «نه» شنیده است، به دومین گزینه مناسب پیشنهاد می‌دهد و زن نیز به بهترین گزینه (از بین گزینه‌ای که قبلاً جواب شاید گرفته است و گزینه‌های جدید) جواب «شاید» می‌دهد و دیگران را «رد می‌کند». این روند آنقدر ادامه پیدا می‌کند تا تمامی زوج‌ها با هم نامزد شوند. اگرچه در دنیای واقعی ماجرا به همین سادگی و روشنی نیست؛ الگوریتم مساله ازدواج پایدار می‌تواند چشم‌اندازی برای درک بهتر فرآیند ازدواج به دست دهد.
جورشدگی به سبک دولت
با در نظر گرفتن آنچه گفته شد، به نظر می‌رسد اقدام اخیر دولت را می‌توان نوعی تلاش برای جورشدگی (Matching) دانست که در آن واسطه‌ها و مشاوران نقش اصلی را ایفا می‌کنند. برای جورشدگی اخیر چند ویژگی می‌توان متذکر شد. بانی آن بخش دولتی (وزارت ورزش و جوانان) است. این یعنی دولت پذیرفته است که شیوه‌های مرسوم و متداول جورشدگی کفایت نمی‌کنند و باید به سراغ روش‌های جدیدتری رفت؛ لذا افراد نه به صورت حضوری، که در فضای مجازی با هم جور می‌شوند. برخلاف مدل مرسوم جورشدگی، افراد متقاضی ازدواج نیستند که گزینه‌ها را بررسی و از میان آنها انتخاب می‌کنند؛ بلکه واسطه‌ها و مشاوران این کار را انجام می‌دهند؛ امری که می‌تواند پاشنه آشیل فرآیند جورشدگی لقب گیرد. متقاضیان ازدواج از میان گزینه‌هایی که قبلاً پالایش شده‌اند دست به انتخاب می‌زنند، ولی پس از ازدواج فرآیند پالایش ادامه ندارد و در نتیجه ممکن است انتخاب صورت‌گرفته پایدار نباشد. با وجود تمامی این تفاوت‌ها برای قضاوت باید صبر کرد و کارنامه جورشدگی را، که در فرآیند رونمایی شده بدان «همسان‌گزینی» اطلاق می‌شود، دید. نخستین قضاوت در این مورد
خواهد بود که چند نفر در سایت همسان‌گزینی ثبت‌نام خواهند کرد؟
دیدگاه تان را بنویسید