روی پنهان آزار

 زهرا جعفرزاده: آماری نیست. میزان وقوع آزارهای جنسی، هیچ‌وقت به صورت رسمی نه جمع‌آوری شده و نه اعلام. هرچه هست پژوهش‌هایی با جامعه آماری محدود در شهرهای کوچک و بزرگ است که حکایت از بالا بودن این نوع آزارها در محیط کار دارد. جامعه‌شناسان، آزار جنسی را جرم می‌دانند و در عین حال بر این نظرند که قانون حمایت ویژه‌ای از این افراد نمی‌کند. حریرچی یکی از جامعه‌شناسانی است که با استناد به پژوهش‌های انجام‌شده می‌گوید بیشتر آزارهای جنسی در سنین زیر 27 سال رخ می‌دهد چراکه در این سن، زنان احساس حمایت کمتری می‌کنند و میزان آگاهی‌شان هم پایین‌تر است به همین دلیل ممکن است در معرض این آزارها قرار بگیرند. حسین سراج‌زاده، رئیس انجمن جامعه‌شناسی، آزار جنسی را پدیده شایعی می‌داند و معتقد است که در جامعه ما در مواجهه با این معضل ناتوانی فردی و نهادی وجود دارد و قربانیان اغلب در موضع انفعال قرار می‌گیرند. عالیه شکربیگی هم که جامعه‌شناس دیگری است با اشاره به پژوهش‌های انجام‌شده می‌گوید 40 درصد از زنان در محیط کار با آزار مواجه‌اند که این مساله نشان می‌دهد دستگاه حقوقی در مجازات آزار جنسی مشکل دارد. اکتبر سال 2017 بود که هشتگ me too  یا «من هم» در توئیتر و اینستاگرام در اعتراض به شیوع گسترده تجاوز و آزار جنسی در محیط کار و محکوم کردن آن راه افتاد. همان موقع این هشتگ بیش از 500 هزار بار به کار گرفته شد. در سه سال گذشته هشتگ «من هم» بارها مورد استفاده قرار گرفت تا از زنان در برابر خشونت‌ها حمایت اجتماعی کند. اوایل مرداد امسال هم با قتل دختر جوان ترک به دست دوست‌پسرش، جنبش دیگری در اعتراض به خشونت علیه زنان با انتشار عکس‌های سیاه و سفید این‌بار به‌طور ویژه در اینستاگرام به راه افتاد که در ایران و افغانستان استقبال زیادی از آن شد. این دو کمپین، روایت‌کننده میزان بالای آزارها و خشونت‌هایی بود که علیه زنان در محیط‌های عمومی و کار اعمال می‌شد و سال‌ها به دلیل ترس از بیکاری، طرد شدن از سوی جامعه و قرار داشتن در جایگاه ضعیف‌تر اجتماعی و اقتصادی، مسکوت مانده بود و حالا فرصتی شد تا قصه‌ها روایت شود. آزار جنسی را یکی از انواع خشونت علیه زنان می‌دانند که شامل طیفی از حرکات، رفتار و اعمال جنسی نامطلوب مثل نگاه‌های خاص تا تجاوز جنسی می‌شود. وقوع این رفتارها در محیط کار اما بعد دیگری به ماجرا می‌دهد که مساله مشارکت اقتصادی و اشتغال زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. نابرابری جنسیتی و فرصت‌های شغلی نابرابر، در شرایط عادی آن‌هم در کشورهای در حال توسعه مثل ایران، زنان را در تنگنا قرار داده. بر اساس اعلام مرکز آمار ایران در اردیبهشت سال گذشته، تنها چهار میلیون نفر از زنان ایرانی شاغل‌اند و رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور بهمن همان سال، نرخ مشارکت اقتصادی زنان را 16 درصد و مردان را 65 درصد و همچنین نرخ بیکاری زنان را 10 درصد و مردان را 20 درصد اعلام کرد. او این را هم گفت که نرخ مشارکت اقتصادی زنان در ایران از متوسط کشورهای خاورمیانه پایین‌تر است. در این پرونده ابعاد اقتصادی آزار جنسی و میزان آسیب آن را بر میزان مشارکت اقتصادی زنان در بازار کار بررسی می‌کنیم.