چرا ناشادیم؟

 زهرا جعفرزاده: در برخی ارزیابی‌ها، ایران را در گروه عصبانی‌ترین، غمگین‌ترین، نگران‌ترین و پراسترس‌ترین کشورها قرار می‌دهند. هربار که نتیجه گزارش موسسه نظرسنجی گالوپ منتشر می‌شود آماری از وضعیت ایران ارائه می‌شود که منعکس‌کننده شرایط اجتماعی و اقتصادی حاکم بر کشور است. این موسسه قبلاً ایران را دومین کشور غمگین دنیا معرفی کرده بود و آن را در کنار کشورهای چاد، نیجر، سیرالئون، عراق، بنین، لیبریا، گینه و سرزمین‌های فلسطین که مردمش بدترین وضعیت را در سال 2018 تجربه کرده‌اند قرار داد و یک‌بار هم در گزارش سالانه 2017، ایرانیان (50 درصد) را عصبانی‌ترین مردم دنیا معرفی کرد و مردم کشورهای عراق (49 درصد) و سودان جنوبی (47 درصد) را در جایگاه بعدی نشاند. حالا هم در تازه‌ترین نظرسنجی گالوپ از میزان شادمانی، رتبه ایران از میان کشورهای منطقه بعد از کشورهای پاکستان، ترکیه، عراق و لبنان قرار گرفته است. محققان موسسه نظرسنجی گالوپ معتقدند شادمانی ملی شاخصی حیاتی در ارزیابی فضای تجاری و سیاسی هر کشور است. پس از انتشار نتیجه نظرسنجی موسسه گالوپ در سال 2019 که مربوط به وضعیت احساسات عمومی بود و وضعیت نامطلوبی از احساس غم را در دنیا نشان می‌داد، یورونیوز در گزارشی نوشت که این گزارش نتیجه جنگ‌ها، بحران‌های سیاسی و شرایط اضطراری انسانی است. پژوهشگران اقتصادی، احساس شادی را به میزان موفقیت، سطح درآمد، میزان فسادهای مالی، نابرابری اقتصادی و اعتماد به حاکمیت مرتبط می‌دانند. از آن طرف جامعه‌شناسان معتقدند پذیرش افراد در جامعه و میزان نقش‌آفرینی آنها، تعیین‌کننده میزان شادی است و زمانی که مردم احساس کنند حرفشان شنیده نمی‌شود و پذیرشی در جامعه ندارند و وقتی شاهد انواع نابرابری‌ها و تبعیض‌ها هستند و امیدی به آینده ندارند، آن زمان هم ناشاد می‌شوند هم عصبانی و هم خشمگین. روانشناسان موضوع اشتغال و ناهنجاری‌های اقتصادی را عاملی برای ایجاد احساس ناشادی و در ادامه آن عصبانیت افراد می‌دانند. آنها می‌گویند هر چه ناهنجاری اقتصادی و بیکاری در جامعه بیشتر شود باید بیشتر منتظر افزایش خشم در سطح بالاتر آن بود و در کنار همه اینها میزان تاب‌آوری در برابر بحران‌ها کم خواهد شد. همه اینها در شرایطی است که گفته می‌شود جنگ، تحریم، رکود اقتصادی، برخورد جناح‌ها و تحولات غیرقابل پیش‌بینی اقتصادی در کشور منجر به افسردگی، هیجان و التهاب می‌شود. نعمت‌الله فاضلی، دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی، معتقد است که جامعه عصبانی، عمیقاً احساس اجحاف می‌کند چراکه شاهد اشکال مختلف تبعیض است و سپیده کاوه، پژوهشگر اقتصادی هم قبلاً گفته فسادها و رانت‌های افشاشده و نشده اخیر در پایین بردن حال خوب ایرانیان بی‌تاثیر نیست، در جامعه‌ای که حس وجود فساد رو به افزایش باشد، سلامت روحی انسان‌ها در معرض تهدید قرار می‌گیرد. یافته‌ها نشان می‌دهد شادمانی نقش مهمی در سلامت فرد و جامعه دارد. افراد شاد 14 درصد طولانی‌تر زندگی می‌کنند و طول عمرشان 5 /7 تا 10 سال از دیگران بیشتر است. توجه به احساسات مثبت و منفی و تاثیر آن بر جامعه و اقتصاد در دایره اقتصاد شادمانی قرار می‌گیرد که بر شاخص‌های ذهنی رفاه و میزان رضایت افراد از زندگی دست می‌گذارد. در این پرونده قرار است دلایل ناشادی ایرانیان و تاثیر اجتماعی و اقتصادی آن بررسی شود و به این پرسش پاسخ داده شود که چه کسی مسوول تجربه‌های روزانه ما از عصبانیت و ناشادی است و چطور می‌توان در جامعه شادی تولید کرد.