نظر دامپزشکی ملاک است

چند هفته بعد از ماجرای مرگ هزاران پرنده در میانکاله حرف و حدیث پیرامون این تالاب و احتمالات رخ‌داده در آن زیاد است. خبرهایی منتشر شده که اداره محیط زیست مازندران بعد از اعلام بوتولیسم از سوی سازمان دامپزشکی کشور، گفته ما علت مرگ پرندگان مهاجر در این تالاب را می‌دانیم اما نمی‌توانیم بگوییم! بحث‌هایی نیز مطرح شده است که اعلام بیماری بوتولیسم در تالاب میانکاله نوعی سیاست کاری است و عوامل دیگری از جمله وجود تعارض‌های محلی عامل مشکوک بودن نوع حادثه‌ای است که در میانکاله رخ داده است. اما واقعیت این است که اعلام علت بیماری (بوتولیسم) بر اساس پروتکل‌هایی که بین نهادها از جمله محیط زیست و دامپزشکی وجود دارد و بر اساس مصوبه ستاد مدیریت بحران کشور، از سوی سازمان دامپزشکی اعلام شد. روز سوم بهمن که گزارش مرگ پرندگان در تالاب میانکاله اعلام شد، ما به همراه کارشناسان دامپزشکی در محیط زیست به منطقه آلوده‌شده تالاب میانکاله رفتیم و آنها از پرندگان مرده و آلوده نمونه‌برداری کردند.

نهایت امر آنها نتیجه را بعد از اطمینان از علت اصلی مسمومیت بوتولیسم عنوان کردند. سازمان دامپزشکی به اندازه کافی مستندات در اختیار ما گذاشته است که مطمئن باشیم دلیل مرگ این حجم از پرندگان که اکنون به بیش از 15 هزار بال رسیده است، مسمومیت بر اثر بیماری بوتولیسم است. اما اگر کسانی منتقد این نتیجه هستند باید مستقیماً با دامپزشکی صحبت کنند، چراکه بررسی و اعلام نظر کارشناسی در حوزه آلودگی‌های مرتبط با حیوانات اهلی و وحشی در تخصص آنهاست و آنها در این زمینه مسوولیت دارند و باید پاسخگو باشند.

ما در سازمان محیط زیست متناسب با اظهارات کارشناسی دامپزشکی دیگر شک و شبهه‌ای در دلیل آلودگی و مرگ و میر پرندگان در میانکاله نداریم. بر اساس دستورالعملی که سازمان دامپزشکی بر اساس نوع بیماری پرندگان و دلیل مسمومیت آنها ارائه داده، روزانه لاشه پرندگان تلف‌شده از منطقه جمع‌آوری می‌شود و دفن بهداشتی دارد صورت می‌گیرد. اما بخش دیگری از ابهامات این است که تعارضات محلی ممکن است سبب ریختن سم در آب تالاب از سوی مردم محلی شده باشد. این فرضیه را ما کاملاً رد می‌کنیم چراکه بلافاصله بعد از پیدا شدن لاشه پرندگان و ارسال آنها برای مراجع تشخیصی از جمله دامپزشکی، همان زمان نمونه آب، خاک و رسوبات گرفته شد و آزمایش‌های لازم بر روی آنها صورت گرفت.

در کنار آزمایش بررسی‌ها متر به متر در سطح تالاب و همزمان با این ماجرا انجام شده است. نتیجه این آزمایش‌ها نشان می‌دهد که مساله ریختن سم در آب از سوی مردم به هیچ وجه موضوعیت ندارد. با این حال اینکه به نقل از محیط زیست اعلام شده که ما علت مرگ را می‌دانیم ولی نمی‌گوییم، نوعی سوءبرداشت از سوی رسانه‌ها بوده است. چراکه ما آنچه می‌دانیم اظهاراتی است که از سوی مرجع قانونی تشخیص یعنی سازمان دامپزشکی اعلام شده است. ممکن است همکاران ما اعلام کرده باشند که مرجع اعلام علت مرگ و میر پرندگان در تالاب میانکاله سازمان دامپزشکی است بنابراین باید آنها اعلام کنند. معنی این اظهارات این است که نظر کارشناسی سازمان دامپزشکی برای ما حجت است اما ما نمی‌گوییم بلکه این سازمان دامپزشکی است که سخنگو است و باید اعلام کند. که البته آنها نیز اعلام کرده‌اند. بنده به عنوان متولی سازمان محیط زیست در استان مازندران و کسی که در تمامی عملیات مدیریت، بررسی و آزمایش دلایل مرگ و میر در تالاب میانکاله حضور دارد، به تمامی دغدغه‌مندان محیط زیست ایران اعلام می‌کنم هیچ شک و شبهه‌ای در این زمینه وجود ندارد و دلیل مرگ بر ما معلوم است و بر اساس اعلام سازمان دامپزشکی بوتولیسم دلیل مسمومیت مرگ هزاران پرنده در میانکاله است.

از نظر کارشناسی بسیاری برایشان ابهام به وجود آمده است که چرا در گذشته بوتولیسم به صورتی که اعلام شده، در منطقه اتفاق نیفتاده است در حالی که ریختن سم در تالاب در گذشته بوده و سال 73 نیز چنین اتفاقی افتاده و مرگ پرندگان را در پی داشته است. در پاسخ باید خیلی ساده توضیح دهم؛ خیلی از بیماری‌ها نوپدید است. یعنی امکان بروز بیماری در هر جایی وجود دارد. آیا چون پیشتر آنفلوآنزا در این منطقه رخ نداده، نباید آنفلوآنزای پرندگان در میانکاله اتفاق بیفتد؟ از نظر من این نوع استدلال‌ها جنبه سفسطه دارد. در گذشته تعارض‌هایی میان مردم محلی و شکارچیان با محیط زیست و محیط‌بانان وجود داشته است. اما اکنون چنین تعارضی وجود ندارد. ما از نظر فنی و بر اساس آزمایش‌های دقیق به این نتیجه رسیده‌ایم که دلایل مرگ پرندگان را باید در بیماری بوتولیسم جست‌وجو کرد نه در احتمالات انسانی مثل دخالت مردم محلی در آلودگی تالاب! نتیجه‌گیری ساده این است که طول منطقه‌ای که پرندگان مرده و لاشه‌های آنها کشف شده است، خیلی زیاد است. همان سمی که گفته می‌شود در سال‌های گذشته در آب تالاب ریخته شده است، این وسعت از منطقه را نمی‌تواند آلوده کند. کسانی که چنین فرضیه‌ای را مطرح کرده‌اند با ما جلساتی داشته‌اند. من از آنها سوال کرده‌ام آیا کسانی هستند که چندین میلیارد تومان پول هزینه کنند و با خرید سم و ریختن آن در آب تالاب به دنبال سود باشند؟ آنها از این کار چه بهره‌ای می‌برند؟ آیا برای انتقام‌جویی فرد حاضر است این همه هزینه کند؟ این منطق ساده‌ای است که مدعیان ریختن سم به کار می‌برند.

پرسش‌هایی در زمینه فروش پرندگان مهاجر در بازار پرنده فریدونکنار وجود دارد. اخیراً نیز مسائلی مطرح شده است که پرندگان مسموم و مرده تالاب میانکاله در فریدونکنار فروخته شده‌اند. اما باید به شفافیت اعلام کنیم، بعد از حادثه تالاب میانکاله احتمالات زیادی مثل بقیه حوادث مطرح شد. یکی از آنها نیز فروش پرندگان مسموم مرده در بازار فریدونکنار بود. ما هیچ احتمالی را کنار نگذاشتیم. هر احتمالی را که داده شده است بررسی کردیم. یکی از احتمالات این بود که افراد سودجو و قاچاقچی لاشه پرندگان را می‌فروشند. متاسفانه همه می‌دانند بازار فروش پرنده علناً دارد در فریدونکنار فعالیت می‌کند، فعالیتی که مورد تایید ما در سازمان محیط زیست نیست. مخالفت‌های زیادی در طول سالیان اخیر از سوی محیط زیست با این بازار صورت گرفته است. حتی این مخالفت‌ها منجر به درگیری فیزیکی نیز شده است. حتی جلسه ستاد مدیریت بحران در پاسگاه قلعه‌پایان محیط‌بانی با حضور استاندار مازندران تشکیل شد و همین مساله احتمال فروش پرندگان مرده مطرح شد و قرار شد جلوی فعالیت غیرقانونی این بازار گرفته شود. در این جلسه قرار شد به هیچ وجه پروانه شکار صادر نشود و تا اطلاع ثانوی شکار در سطح استان ممنوع اعلام شد.

از سوی دیگر مصوب شد که جلوی خرید و فروش پرنده گرفته شود. بازارهای هفتگی در مازندران که یک رسم سنتی قدیمی است، نیز کنترل می‌شود. تمامی مقامات و سازمان‌های دولتی، قضایی و انتظامی بسیج شده‌اند که مانع فروش پرندگان مسموم در سطح استان شوند. خوشبختانه برخلاف گذشته که مقامات محلی حتی تا سطح فرماندار و نیروی انتظامی و قضایی برای مقابله با فعالیت غیرقانونی بازار فروش پرنده در فریدونکنار، با محیط زیست همکاری نمی‌کردند، اکنون این همکاری به صورت بسیار خوبی دارد انجام می‌شود. حتی ادبیات در منطقه تغییر کرده است و مردم خود از ناجوانمردانه بودن کشتار دسته‌جمعی پرندگان استفاده می‌کنند و آن را عمل زشتی می‌دانند. امسال دامگاه‌ها به حداقل رسیده است و قطعاً با تلاش‌هایی که برای معیشت جایگزین و مدیریت صحیح در پروانه‌های شکار صورت می‌گیرد امیدواریم دیگر شاهد کشتار پرندگان در فریدونکنار نیز نباشیم و قطعاً مردم عزیز ما نیز با این شیوه درست همکاری می‌کنند و بازار فریدونکنار برای همیشه تعطیل خواهد شد.