به خاطر یک مشت سیگنال

به یمن پیشرفت علم، راه‌ها و روش‌های سنتی دزدی نیز گویی دیگر منسوخ شده است؛ این روزها اگر کسی از دیوار مردم بالا برود، ممکن است اصلاً سراغ پول، طلا و اشیای قیمتی را نگیرد. او فقط به نیت سرقت چند گیگابایت اینترنت، هیبت سارقان را به خود می‌گیرد. حتی شاید اگر در زمان آبراهام مازلو، اینترنت و وای‌فای اختراع شده بود، امروز نظریه این روانشناس مطرح آمریکایی در مورد سلسله‌مراتب نیاز انسان‌ها نیز دستخوش تغییراتی می‌شد و وای‌فای به عنوان یکی از نیازهای اساسی، در کف هرم نیازهای انسان گنجانیده شده بود. آنقدر اساسی که ممکن است انسان‌ها برای تامین آن دست به دزدی هم بزنند.
ماجرا از این قرار است که نرم‌افزار رایگانی به نام AndroDumpper به بازار عرضه شده که کاربران به وسیله این نرم‌افزار می‌توانند، قفل شبکه اینترنت بی‌سیم مجاور را بشکنند و از خوان نعمت همسایگان خود بهره‌مند شوند. در صفحه توضیحات این اپ در Google Play چنین درج شده: «این نرم‌افزار آزمایشی و با اهداف آموزشی در دسترس دریافت‌کنندگان قرار گرفته و در صورت سوءاستفاده مسوولیتی متوجه سازنده آن نخواهد بود.» یا ملاحظه می‌شود که از حدود 16 هزار‌نفری که به این نرم‌افزار امتیاز داده‌اند، حدود 11 هزار نفر بالاترین امتیاز را برای آن در نظر گرفته‌اند و 500 هزار تا یک میلیون بار نیز دریافت شده است. از قضا این اپلیکیشن به عنوان یکی از پر‌طرفدارترین‌‌ها در میان پنج اپ برتر Google Play بر حسب دریافت کاربران ایرانی شناخته شده است؛ به بیان ساده‌تر، این نرم‌افزار جزو پنج اپلیکیشنی است که بیش از اپلیکیشن‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. آیا بر اساس این اطلاعات می‌توان نتیجه گرفت که استفاده از اینترنت همسایه در ایران رواج بسیاری دارد؟ به هر روی، محبوبیت چشمگیر این نرم‌افزار در جامعه کاربران اینترنت در ایران، از تمایل قابل تامل ایرانیان در استفاده بی‌اجازه از کالا یا خدمت مجانی و بدون دردسر پرده برمی‌دارد؛ عادتی که می‌توان آن را نوعی «دزدی» نیز نامید. دزدانی پنهان در پس پرده فضای مجازی که گویی چندان ابایی از این نوع سرقت ندارند و بعضاً آن را مایه تفریح یا قدرت‌نمایی نیز می‌دانند. حتی در شبکه‌های اجتماعی نیز استفاده از وای‌فای همسایه، دستمایه شوخی و لطیفه میان کاربران شده و به نظر می‌رسد، قبحی برای این رفتار شکل نگرفته است. شبیه آنچه در مورد مفهوم کپی‌رایت و بهره‌برداری از دارایی‌های علمی، ادبی و هنری دیگران در ایران رواج دارد و مردم بدون توجه به اینکه رفتار آنان مصداق دزدی است، حقوق صاحبان این آثار را نادیده می‌انگارند. اینکه استفاده غیرقانونی و البته غیراخلاقی از شبکه اینترنت بی‌سیم همسایه یا آثار هنری دیگران برای ما ایرانی‌ها تا این حد جذاب و مفرح است، از منظر جامعه‌شناسی چه معنایی دارد؟
البته در قانون جرائم رایانه‌ای کشور آمده است که «هرکس به‌طور غیرمجاز به داده‌ها یا سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است دسترسی یابد، به حبس از 91 روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا 20 میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.» اما به نظر می‌رسد، بازدارندگی این نوع مجازات‌ها برای ایرانی‌ها به میزانی نیست که آنان از ارتکاب به آن پرهیز کنند؛ یا احتمالاً به لطف وجود نرم‌افزارهایی چون AndroDumpper شناسایی مرتکبان این نوع جرائم شدنی نیست. اما همان‌گونه که جامعه‌شناسان نیز ادعا می‌کنند، ظاهراً جذابیت استفاده غیر‌قانونی از کالای مفت تنها مختص ایران نیست؛ چنان که چندی پیش یکی از مراجع دینی امارات در استفتایی استفاده از وای‌فای دیگران بدون کسب اجازه از مالک آن را حرام دانسته و اعلام کرده است که دزدی سیگنال فرقی با دزدی اشیا و فریبکاری ندارد.