محو تکدی‌گری با آیین‌نامه دولتی

«گدایان تهرانی از 10 هزار تا 100 هزار تومان در روز درآمد دارند. برخی از این گدایان درآمدهای میلیونی دارند و در سه، چهار ساعت 500 تا 600 هزار تومان گدایی می‌کنند.» «بعد از تحویل متکدیان به نیروی انتظامی و مراکز بهزیستی و قبل از اینکه ما به داخل شهر برسیم متکدیان با خودرو پژو 405 به مرکز شهر رسیده‌اند.» اینها بخش‌هایی از صحبت‌های مقامات مسوول از جمله رضا جهانگیری‌فر، معاون سازمان مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران و حبیب‌الله احمدی، سرپرست معاونت خدمات شهری شهرداری خرم‌آباد است که نشان می‌دهد مسوولانی که با پدیده تکدی‌گری سروکار دارند به چه داده‌هایی دست یافته‌اند. با وجود این، نه‌ آنها و نه مسوولان دیگر تاکنون آماری نداده‌اند که از مجموع تکدی‌گران کشور یا تهران چه میزان به این شکل هستند. یا اینکه اصلاً برآورد می‌شود چه تعداد افراد در تهران یا کشور مشغول به تکدی‌گری هستند و این افراد بیشتر در چه اماکنی دست به این کار می‌زنند و سوالات دیگر.

در همین حال هرچند هنوز این پدیده به صورت جزیی‌تر شناخته و تببین ‌نشده رئیس‌جمهور اذعان کرده است: مشاهده پدیده تکدی‌گری و اعتیاد در شهرهای کشور زیبنده ایران اسلامی نیست. به همین دلیل 16 مهر‌ماه امسال حسن روحانی از وزارتخانه‌های تعاون و کشور، نیروی انتظامی، شهرداری‌ها و مسوولان محلی درخواست کرد تا پاکسازی چهره شهرها از این پدیده ناهنجار اجتماعی را با جدیت دنبال کنند. یک روز بیشتر از مطرح شدن این درخواست نگذشته بود که وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرد: برای محو تکدی‌گری در سطح شهر‌ها کمیته‌ای بین وزارت کشور و شهرداری‌ها تشکیل می‌شود تا بتوانند در این زمینه با یکدیگر همکاری کنند و آیین‌نامه این تصمیم نیز به‌زودی ابلاغ خواهد شد.

با این حال ربیعی هم آمار یا اطلاعات بیشتری از این موضوع نداده و حتی به تعریف تکدی‌گری نپرداخته و تنها اشاره کرده که در هیات وزیران، وزارتخانه‌های تعاون و کشور مکلف به محو تکدی‌گری از سطح شهر شدند. قصد دولت برای محو تکدی‌گری از طریق ابلاغ آیین‌نامه در حالی است که تاکنون نیز قوانین قابل توجهی برای ساماندهی این پدیده و حتی برخورد با متکدیان ابلاغ شده اما با وجود این، وضعیت آن به گونه‌ای است که صدای گلایه رئیس‌جمهور را هم درآورده است. اگر بخواهیم تکدی‌گری را به معنای همان واژه عرفی گدا یا ندار و بینوا تعریف کنیم که از راه درخواست کمک رایگان از دیگران امرار معاش می‌کند آن وقت می‌توان به برخی از مجازات‌هایی در این باره اشاره کرد که سال‌هاست این قوانین وضع شده‌اند. مثلاً ماده ۷۱۲ قانون مجازات اسلامی اشاره دارد هرکس تکدی را پیشه خود قرار داده باشد و از این راه امرار معاش یا ولگردی کند به حبس از یک تا سه ماه‌ محکوم خواهد شد و چنانچه با وجود توان مالی مرتکب این عمل شود کلیه اموالی که از طریق تکدی به دست آورده مصادره خواهد شد. در کنار این مجازات می‌توان به محرومیت‌هایی مثل ندادن گذرنامه به متکدیان (طبق قانون گذرنامه سال 1351) و نپذیرفتن شهادت این افراد (طبق قانون مدنی ماده 1313) اشاره کرد. در همین حال در حال حاضر قوانینی نیز وجود دارد که مثلاً شهرداری‌ها و دولت باید برای جلوگیری از ولگردی تکالیفی را انجام دهند اما به نظر می‌رسد دولت با وجود این قوانین به دنبال تهیه آیین‌نامه‌ای است که از طریق آن بتواند تکدی‌گری (مدنظر خود) را محو کند.