روی موج هشتگ

محسن جلال‌پور این روزها به قول خودش، آتشی در نیستان فعالان اقتصادی انداخته است؛ کسانی که دغدغه اقتصاد ایران را دارند یک به یک به جنبش گسترده‏ای می‌پیوندند تا با هشتگ، اقتصاد ایران و فرصت‏های سرمایه‌گذاری در آن را به دنیا معرفی کنند. موج از آنجا به راه افتاد که رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران که همراه وزیر امور خارجه به اروپا سفر کرده بود در یک پست تلگرامی خود از خلأ اطلاعات و منابع انگلیسی در مورد اقتصاد ایران گفت و از همه دلسوزان کشور خواست با هر ابزاری که در اختیار دارند، به معرفی دوباره اقتصاد کشور به سرمایه‌گذاران خارجی و تشویق آنها به حضور در بازار ایران اقدام کنند. جلال‌پور که قابلیت‏های فضای مجازی و شبکه‏های اجتماعی در نشر اطلاعات و تاثیر بر افکارعمومی را به خوبی دریافته و حضوری فعال در این حوزه دارد، هدف خود را راه‌اندازی جنبشی فراگیر می‌داند؛ جنبشی که در آن با هشتگ‏هایی نظیر:
#IRANECONOMY #IRANMARKET
#IRANINVESTMENTOPPORTUNITIES،
#INVESTMENTINIRAN
مقررات تاسیس شرکت، حساب بانکی، قوانین حاکم بر حساب سرمایه، تملک زمین و مسکن، اجازه کار، ویزا، بیمه، مقررات کار و... در کشور، به دنیا معرفی شود.
این که کنش‏گرایی هشتگی چگونه می‌تواند نگاه دنیا را به اقتصاد ایران تغییر دهد، جای بحث و بررسی دارد. این دو خط متقاطع (#) که زمانی نشانه پوند بود، چه سبب تغییرات اجتماعی شود، چه افراد همفکر را گرد هم جمع کند و چه باعث شود با صدای بلند بخندیم! حالا به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی آنلاین ما تبدیل شده است. هشتگ‌ها به تسخیر دنیای مجازی قانع نیستند، به برچسب‌هایی تبدیل می‌شوند و پشت شیشه ماشین‏ها می‌نشینند تا به رانندگان یادآوری کنند که #بین_ خطوط برانند یا از شهروندان بخواهند تا #آشغال _نریزند.
اینها اما، مثال‏های ساده‌ای هستند از هشتگ‏هایی که در یک جنبش به کار می‌روند تا افکار عمومی را نسبت به موضوعی حساس کنند و به تغییرات اجتماعی یا فرهنگی بینجامند. هشتگ‏ها دستاوردهای بزرگ‌تری هم داشته‌اند؛ تسخیر وال‌استریت، دختران ما را بازگردانید، زندگی سیاهپوستان اهمیت دارد از جمله جنبش‏هایی هستند که به یاری هشتگ جهان را تکان داده‌اند. ایران هم از این انقلاب‏های کوچک هشتگی بی‌بهره نمانده است. جنبش ضدتحریم که به مدد گروه رسانه‌ای دنیای اقتصاد شکل گرفت و با حمایت چهره‌های سرشناس سیاست و اقتصاد کشور همراه شد توانست در مجازستان موجی ایجاد کند و واکنش رسانه‌ها و سیاستمداران غربی را هم برانگیزد. تنها جنبش‏های سیاسی نبوده‌اند که سوار بر موج هشتگ در شبکه‏های اجتماعی، افکار عمومی را قلقلک داده‌اند. جنبش‏هایی نظیر ایران را باید دید #mustseeiran برای معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران، یا کمپین #بین_ خط برای اصلاح فرهنگ رانندگی از نمونه‌های موفق جنبش‌های اجتماعی به شمار می‌روند.
با این همه، این که جنبش‏های فضای مجازی می‏تواند تغییرات اساسی در نگرش یا رفتار افراد ایجاد کند یا خیر، یا قادر است به کنش‏های واقعی منجر شود یا نه، منشأ بحث و گفت‌وگوهای بسیار است. از مخالفان سرسخت جنبش‏های مجازی باشیم یا مدافع آن فرقی نمی‏کند؛ نقش این کمپین‏ها در اطلاع‌رسانی گسترده و افزایش آگاهی عمومی را نمی‏توان نادیده گرفت. از سوی دیگر هرقدر افکار عمومی نسبت به پدیده‌ای حساس‏تر شود احتمال آن که مسوولان و تصمیم‌سازان نیز به اهمیت و حساسیت موضوع پی ببرند، بیشتر خواهد شد. هشتگ‌ها مثل بمب‌های کوچک دست‏سازی هستند که موج انفجارشان، هر قدر اندک، خواب آسوده بخش‏های منفعل جامعه را می‌آشوبد. هرقدر تعداد آن بیشتر شود، می‏توان امید داشت که صدای انفجارش به گوش جهان برسد. این همان آتشی است که جلال‏پور در نیستان انداخته است تا شاید در پرتو نورافشانی‏اش، اقتصاد ایران برای جهان چهره واضح‌تری پیدا کند.