اعتراضات برزیل

موج اعتراضات خیابانی که اوایل این ماه در سراسر برزیل ایجاد شد، به دنبال اعتراض کوچکی بود که در سائوپائولو به افزایش نرخ کرایه اتوبوس‌ها برپا شد. اوج این موج در بیستم ژوئن و هنگامی بود که بیش از یک میلیون نفر علیه خدمات عمومی نامناسب، فساد، هزینه زندگی، ولخرجی‌های مرتبط با جام جهانی و موارد دیگر به خیابان‌ها ریختند. هنوز راهپیمایی‌های کوچک‌تر ادامه دارد. در 26 ژوئن پلیس با گاز اشک‌آور به استقبال 50 هزار معترض در خارج از یک ورزشگاه فوتبال رفت. اما اکنون همه توجه‌ها به پاسخ سیاستمداران به این نومیدی عمومی بزرگ و فوران‌کننده معطوف شده است. دیلما روسف رئیس‌جمهور برزیل پس از ملاقات با شهرداران، استانداران و رهبران معترضان بسته‌ای مالی پیشنهاد داد. این بسته شامل پنج قسمت بود: مجلس قانونگذار برای بررسی اصلاحات سیاسی، جرم دانستن فساد، وعده سرمایه‌گذاری 50 میلیارد رئالی در حمل و نقل شهری، هزینه بیشتر برای بهداشت و تحصیل و تاکید بیشتر بر اهمیت مسوولیت مالی. با وجود اینکه برخی بخش‌های این طرح منطقی به نظر می‌رسید ارائه آن عجولانه بود و ظاهراً به ایجاد آرامش کمکی نمی‌کرد. نکته اصلی آن یعنی پیشنهاد تشکیل یک مجلس قانونگذار بر خلاف قانون اساسی است و به نظر می‌رسد طرح آن حتی بدون مشورت با مایکل تمر معاون رئیس‌جمهور که حقوقدان قانون اساسی است صورت گرفته باشد. این بخش به سرعت پس گرفته شد. به جای آن مقامات از برگزاری یک همه‌پرسی در آگوست صحبت کردند که در آن اصلاحاتی سیاسی مطرح و بعدها در کنگره به قانون تبدیل شود. اصلاحات سیاسی از سال‌ها پیش محور اصلی مباحثات بوده‌اند و اکنون نیاز شدیدی به آنها احساس می‌شود. اما سی و چند حزب سیاسی برزیل فقط در جست‌وجوی طرفدار و یا در پی مسائل بسیار پیش پا‌افتاده هستند و تمایل اندکی به تغییر دارند. حزب کارگر خانم روسف خواهان بودجه دولتی برای مبارزات انتخاباتی است و فهرست محدودی از نامزدان را که توسط رهبران حزب انتخاب شده‌اند ارائه داده است. احزاب دیگر خواهان تغییر به سمت نظام حوزه‌های انتخابیه هستند. یکی از مهم‌ترین تغییرات کاهش تعداد نمایندگان ایالت‌های کوچک است،‌ اما حزب کارگر و متحدان آن تمایلی به این کار ندارند. خانم روسف قول داد پاداشی برای پزشکانی که به مناطق محروم می‌روند در نظر بگیرد و وعده داد برنامه‌ای اجرا کند که متعاقب آن اگر بیمارستان‌ها از بیماران بیشتری مراقبت کنند، بدهی‌های مالیاتی آنها بخشیده شود. او وعده داد شمار فارغ‌التحصیلان رشته پزشکی بیشتر شود و همزمان از پزشکان خارجی برای پاسخ به تقاضاها استفاده کند. پیشنهادهای دیگر او زمان‌بر هستند. به گفته کریستوفر گارمن از موسسه ریسک‌سنجی گروه اوراسیا هیچ ترمیم فوری در کار نیست و این فرآیند یک سال تا یک دهه به طول می‌انجامد. متاسفانه رئیس‌جمهور قصد ندارد از مخارج دولت بکاهد تا بتواند هزینه بیشتری را برای خدمات بهتر متقبل شود. رهبران کنگره که عصبانیت و خشم عمومی را احساس می‌کنند، قول دادند تا پایان مباحثات مربوط به طرح‌های خانم روسف خود را کنار نکشند. در 25 ژوئن کنگره به طور متفق‌القول طرح محدود ساختن اختیارات باز‌جویان هنگام رسیدگی به تخلفات سیاستمداران را رد کرد. این کار یکی از خواسته‌های معترضان بود. کنگره همچنین لایحه‌ای را تصویب کرد تا سه‌چهارم حق استخراج از میدان‌های جدید نفتی به آموزش و پرورش و بقیه آن به بهداشت اختصاص یابد. خانم روسف با تظاهرات‌کنندگان ابراز همدردی کرد، اما همزمان خشونت‌های تعداد اندکی را که راهپیمایی‌های آرام را به آشوب کشیده بودند، محکوم کرد. در راهپیمایی 24 ژوئن در منطقه محروم ریودوژانیرو 9 نفر در درگیری با پلیس کشته شده بودند. بسیاری از اعتراضات متوجه جام کنفدراسیون‌ها شده است که مقدمه‌ای برای جام جهانی است. طبق آمار دولتی جام جهانی برای برزیل 1/28 میلیارد رئال هزینه خواهد داشت. هزینه ورزشگاه‌ها که در ابتدا 1/1میلیارد دلار برآورد شده بود، هم‌اکنون به بیش از سه میلیارد دلار رسیده است. خانم روسف وعده داد بدهی‌های دولتی مربوط به ورزشگاه‌ها به طور کامل پرداخت خواهند شد و از محل بودجه عادی تامین نمی‌شوند. در عوض آنها اعتباراتی یارانه‌ای از جانب بانک ملی توسعه به شرکت‌های ساخت‌وساز خواهند بود. این شرکت‌ها خود منابع اصلی تامین مالی احزاب سیاسی هستند. برزیلی‌های دیوانه فوتبال مخالفتی با جام جهانی ندارند، اما از این عصبانی هستند که وعده‌های داده‌شده در مورد منافع حاصل از رقابت‌ها مورد تردید قرار گرفته‌اند. از پایان قرن گذشته فرودگاه‌ها در وضعیتی نامناسب هستند و حداقل پنج شهر از 12 شهر بزرگ میزبان بازی‌ها اعلام کرده‌اند که قادر نیستند قبل از شروع بازی‌ها خطوط اتوبوس، مترو و یا مونوریل‌های وعده داده شده را به اتمام برسانند. بر روی یکی از پارچه‌های معترضان با تمسخر نوشته شده بود «کرایه‌ها را کمتر کنید و صورت‌حساب آن را برای فیفا بفرستید». یکی از تیم‌های سائوپائولو فیفا را به این دلیل مورد نکوهش قرار داد که با تقاضاهای غیرمعقول خود هزینه ساخت ورزشگاه جدیدش را دو برابر کرده است. هنوز معلوم نیست چه کسی ممکن است از ناآرامی‌ها نفع ببرد. هنگامی که موسسه نظر‌سنجی دیتا فولا از راهپیمایان سائوپائولو خواست تا دو نامزد ریاست‌جمهوری مورد نظر خود را نام ببرند، انتخاب‌های آنها خارج از جریان اصلی سیاسی کشور بودند: یواخیم باربوسا که علیه فساد مبارزه می‌کند، 30 درصد آرا و مارینا سیلوا نامزد سابق ریاست‌جمهوری از حزب سبز 22 درصد نظرات مثبت را به خود اختصاص دادند. اما آقای باربوسا علاقه‌ای ندارد در انتخابات سال آینده نامزد شود و خانم سیلوا که در سال 2010 حدود 19 درصد آرا را کسب کرده بود، به زحمت تلاش می‌کند تا یک حزب سیاسی مخالف تشکیل دهد. لولا داسیلوا، رئیس‌جمهور سابق برزیل در سال‌های 2003 تا 2010 و استاد خانم روسف نامزد قوی‌تری است. او گفت در صورتی که رای‌دهندگان خواهان او باشند،‌ می‌تواند دوباره به قدرت برسد. این احتمال در صورتی قدرت می‌گیرد که خانم روسف نتواند ناآرامی‌ها را فرو بنشاند. لولا تاکنون ساکت مانده است، و قصد دارد به عنوان ناجی ملی عمل کند. اما بسیاری از خواسته‌های معترضان همان‌هایی هستند که او در دوران ریاست‌جمهوری‌اش نتوانسته بود آنها را برآورده کند.