دستاورد سفر

در تعطیلات نوروزی سال 94 تقریباً 15 میلیون سفر انجام گرفته است. برابر آمار سازمان گردشگری، صنایع دستی و میراث فرهنگی در 16 روز تعطیلی ابتدای سال جاری برابر 60 میلیون و 800 هزار نفر شب اقامت ثبت شده است. مسافرپذیرترین استان‌های کشور مازندران، گیلان، بوشهر، هرمزگان، خوزستان، فارس، خراسان رضوی، اصفهان، کرمانشاه و خراسان جنوبی بوده‌اند و پرترددترین‌ها استان‌ها البرز، تهران، مازندران، گیلان و قزوین. اقبال به استان‌های ساحلی به ویژه در شمال کشور به دلیل وجود زیرساخت‌های مناسب و دسترسی آسان بیش از سایر استان‌ها بوده است. با این همه بعد از اتمام تعطیلات و آمارهایی که از سوی سازمان‌های کشوری و استانی با غرور و افتخار در باب مهمان‌پذیری و تردد مسافران بیان می‌شود، مسائل دیگری هم هست که آن روی زشت، حال هر چند کمرنگ، این سفرهای پرشمار را به ما نشان می‌دهد. ابتدا آمارهایی از تعداد کشته‌شدگان و صدمه‌دیدگان جاده‌ها و دوم صحنه‌هایی از طبیعت که نشان‌دهنده حجم عظیم زباله‌های برجا مانده و رها‌شده در طبیعت است. صحنه‌هایی که اگرچه تاسف بسیاری از شهروندان بیننده را به همراه دارد اما در مقام عمل هر کدام از ما شهروندان متاسف، خود به سهل‌انگارانی تبدیل می‌شویم که تصور می‌کنیم با اندک زباله‌ای که روی زمین و در دل طبیعت می‌اندازیم، خللی به محیط زیست وارد نمی‌کنیم.

سال گذشته معصومه ابتکار رئیس سازمان محیط زیست اعلام کرده بود حدود 15 میلیون گردشگر در ایام نوروز 93 به استان‌های شمالی سفر کرده‌اند و به طور متوسط نیز روزانه 15 هزار تن زباله تولید کرده‌اند. با این که بخش عمده‌ای از زباله‌های تولید‌شده توسط مسافران نوروزی به وسیله خود آنان و در کیسه‌هایی که از طرف شهرداری‌ها و سازمان محیط زیست توزیع می‌شود جمع‌آوری می‌شود اما باز هم شدت آلودگی محیط زیست از زباله‌های ناشی از اقامت خانواده‌ها در طبیعت آنقدر زیاد هست که هنوز نگرانی و دغدغه بزرگی برای مردم و مسوولان باشد. سوال این است که آیا کار فرهنگی در زمینه هشدار و آموزش به شهروندان به اندازه کافی صورت گرفته است؟ مشخصاً پاسخ منفی است. اما سوال دیگر این که آیا صرفاً کار فرهنگی می‌تواند در کوتاه‌مدت و میان‌مدت نیز اثرگذار باشد؟ همه به یاد داریم که از حدود یک دهه قبل برای جا انداختن فرهنگ بستن کمربند ایمنی، علاوه بر کارهای فرهنگی و تبلیغاتی، جریمه‌ای نیز برای رانندگان متخلف در نظر گرفته می‌شد و این دو مساله در کنار هم باعث شد استفاده از کمربند ایمنی در کشور به مرز قابل قبولی برسد. حالا چرا زمانی که در کشورهای توسعه‌یافته -که به نسبت کمتر در خطر آلودگی محیط زیست قرار دارند- افراد متخلف برای انداختن آدامس، ته سیگار و حتی آب دهان بر زمین جریمه می‌شوند، متخلفان در کشور ما برای ریختن کیلو‌کیلو زباله به دامان طبیعت جریمه نمی‌شوند؟ احتمالاً تلفیق کار فرهنگی و استفاده از ابزار جریمه، چه به صورت نقدی چه غیرنقدی، می‌تواند روشی موثرتر تصور شود. تا نظر کارشناسان حوزه چه باشد.