سقوط کارگر

«دست خود را به تیرآهن کناری گرفته و کمرش را تا کرده تا به سمت پایین خم شود. داد می‌زند که گچ‌ها را بیاورند بالا. تند‌تند گونی‌های گچ را این طرف و آن طرف می‌کند. سفیدی گچ دست و شانه‌هایش را سفیدپوش کرده است. طناب کناری که ظرف سیمانی را بالا می‌کشد، قدری شل شده. یک پایش را روی داربست می‌گذارد و دستش را به میله کناری می‌گیرد. چرخی می‌زند. گرمای تابستان دستان آفتاب‌سوخته‌اش را خیس کرده. به آنی دستش سُر می‌خورد و پایین می‌افتد. نه کلاهی به سر داشته و نه بندی به کمر که موقع حرکت روی داربست، نگهش دارد.» سرنوشت این‌چنینی داستان تکراری این روزهای کارگران ساختمانی شده است. همین هم باعث شده که حوادث ساختمانی، سهم 47‌درصدی از کل سوانح حین کار را به خود اختصاص دهد. مساله زمانی جدی شد که صدای وزیر کار هم درآمد. علی ربیعی در اعتراض به وضعیت هشداردهنده‌ای که حوادث حین کار دارند، عنوان کرده بود که در سال گذشته 1800 نفر به دلیل سوانح ناشی از کار، جان خود را از دست داده‌اند. این عدد زمانی اهمیت خود را نشان می‌دهد که روشن شود، بیش از نصف این حادثه‌دیدگان مردانی هستند که متاهل و صاحب خانواده هستند. این آمار همزمان با صحبت‌های وزیر کار، از سوی برخی خبرگزاری‌ها از جمله تسنیم منتشر شد تا نشان دهد وضعیت سوانح ناشی از رعایت نکردن ایمنی در محیط کار، از هشدار هم گذشته و به وضعیت قرمز رسیده است. طبق آماری که پیش از این دفتر آمار محاسبات اقتصادی و اجتماعی منتشر کرده است، سال 92 سالی پرحادثه از نظر حوادث ناشی از کار بوده است چرا که بیش از 19 هزار بیمه‌شده تامین اجتماعی دچار حادثه شدند. مساله تلخ‌تر زمانی است که روشن شود بسیاری از این کارگران آسیب‌دیده تحت پوشش بیمه‌ای هم نبوده‌اند. در این صورت، معیشت یک خانواده به دلیل آسیب دیدن سرپرست آن، با مشکلات جدی روبه‌رو می‌شود. همین دست سوانح هم سبب شده تا رتبه ایران در مقایسه با دیگر کشورها در حوزه سوانح ساختمانی بالاتر رود. تا جایی که میانگین جهانی حوادث ساختمانی 11 درصد است و این عدد در ایران به 47 درصد رسیده است. یعنی ایران 36 درصد بیشتر از دیگر کشورها، با سوانح ساختمانی روبه‌رو است. در همین حال، محمدتقی حسینی، قائم‌مقام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی کمی قبل‌تر آماری از سوانح بین‌المللی داده بود که نشان می‌داد سالانه دو میلیون و 300 هزار نفر به واسطه حوادث ناشی از کار، جان خود را از دست می‌دهند. وی در عین حال عنوان کرده است که سالانه 360 میلیون حادثه شغلی در جهان اتفاق می‌افتد. همین مساله اهمیت آموزش به نیروی انسانی کار را دوچندان می‌کند. در شرایطی که بیشترین سوانح ناشی از کار در بخش‌های ساختمانی صورت می‌گیرد، آموزش کارگران در اولویت قرار می‌گیرد. هرچند هنوز هم بحث بر سر نحوه و میزان آموزش به این کارگران به نقطه مشخصی نرسیده است چرا که کل آنچه تاکنون در این زمینه مطرح شده، وعده‌هایی است که اغلب به شکل تفاهمنامه برای آموزش نیروی انسانی بوده یا خود را به شکل آموزش کارگاهی نشان داده است. با این حال، مساله نظارت و بازرسی‌هایی که باید در این رابطه صورت گیرد، مساله آموزش را نیز تحت تاثیر خود قرار می‌دهد چرا که به اذعان بسیاری از کارشناسانی که در این حوزه فعال هستند، تعداد بازرسی‌هایی که باید در محل برخی کارگاه‌ها صورت گیرد، به موارد محدود ختم می‌شود. همین مساله در نهایت سبب می‌شود حتی اگر کارگری آموزش دیده باشد، ضعف نظارت بر کارگاه، تعداد حوادث ناشی از کار را بیشتر کند. برخی اعضای انجمن کارگران ساختمانی بارها در این زمینه هشدار داده‌اند که میزان بازرسی‌هایی که در حوزه کارگاه‌های ساختمانی صورت می‌گیرد نزدیک به صفر است. با این حال، برخی از این فعالان معتقدند در آینده نزدیک تغییرات بهتری روی خواهد داد چرا که رویکرد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در دولت جدید، کاهش سوانح ناشی از کار است.