اعجوبه جشنواره

پیش از آنکه جشنواره سی و چهارم فیلم فجر در ایران برگزار شود، خبرنگار روزنامه‌ای سینمایی از یکی از اعضای هیات داوران جشنواره سوالی پرسیده بود و او در پاسخ گفته بود: ابد و یک روز تلخ‌ترین فیلم جشنواره است. سعید روستایی، کارگردان فیلم ابد و یک روز یقیناً پدیده جشنواره فیلم امسال است. فیلمی که بیشترین جوایز را در جشنواره فجر درو کرد و البته از سوی منتقدان ماهنامه فیلم و نشریه سینمایی 24 به عنوان بهترین فیلم معرفی شد. این فیلم همچنین برگزیده جایزه تماشاگران جشنواره شد. روستایی، کارگردانی است که در 26‌سالگی با اولین فیلمش شگفتی بزرگی در جشنواره رقم زد.

بازخوانی حملات دلواپسان

اگرچه ابد و یک روز به شکل شگفت‌انگیزی هم محبوب منتقدان و مردم بود و هم محبوب داوران و مدیران جشنواره اما از سویی دیگر به شدت منفور دلواپسان و دل‌نگرانان بود.

حمله گازانبری و شبانه دلواپسان به ابد و یک روز

در همان شبی که فیلم سعید روستایی بیشترین جوایز فجر را از آن خود کرد؛ دقیقاً از همان شب با حملات گاز انبری و شبانه دلواپسان مواجه شد. ابتدا سایت رجانیوز برگزیده شدن این فیلم به عنوان بهترین فیلم تماشاگران را شبیه رای آوردن روحانی در انتخابات دانست و با طعنه و کنایه به این موضوع پرداخت. بعد از آن محسن یزدی از روزنامه‌نگاران اصولگرا در شبکه خبر به این فیلم تاخت و سپس مسعود فراستی در هفت به این فیلم حمله کرد. مسعود فراستی در برنامه هفت درباره این فیلم گفت: «فیلم ابد و یک روز، نگاهی سراسر اگزوتیک و تلخ دارد. بر اساس ادعاهای عجیب و غریب فراستی، در فیلم، خانه نمایش داده شده، به مثابه وطن است و آدم اصلی این فیلم شعار بلندی می‌دهد که هرکسی از این خانه برود سگ است و هر کسی برود و برگردد از سگ کمتر است.

محکومیت فراستی به خاطر فیلم ابد و یک روز

اما بد نیست بدانید در آخرین شب برنامه هفت، به شکل جالب و غیر‌منتظره‌ای جیرانی و افخمی و صدر‌عاملی با صراحت از فراستی به خاطر حمله به فیلم ابد و یک روز انتقاد کردند. در این برنامه بهروز افخمی چند بار از فراستی خواست عذر‌خواهی کند. جیرانی حتی عنوان کرد که نقد فراستی باعث شده تا به سینما‌پرس برای حمله به این فیلم خط داده شود. چند روز قبل‌تر جواد شمقدری رئیس سازمان سینمایی در زمان احمدی‌نژاد و از سینماگران دلواپس یادداشت تندی در سایت سینما‌پرس نوشته و در بخش‌هایی از آن آورده بود: فیلم «ابد و یک روز» در کنار دو فیلم «۳۰۰» و «یک خانواده محترم» سه‌گانه‌ای را شکل می‌دهد که به خوبی جمله معروف رئیس‌جمهور جنجالی آمریکا یعنی جرج بوش پسر را تایید می‌کند که ایران محور شرارت است. شمقدری در یادداشت خود مدعی شده بود اگر فیلم ۳۰۰ تمدن ایرانی و امپراتوری هخامنشی را به سُخره می‌کشاند و آن را دیو سیرت، خشن، بی‌رحم، بی‌منطق و وحشیانه نشان می‌دهد، فیلم سینمایی «یک خانواده محترم» نیز انقلاب اسلامی را در همه وجوه آن به سخره می‌کشاند تا اثباتی باشد بر ادعای غربی‌ها که اگر این انقلاب اجازه یابد امپراتوری ایرانی را احیا کند باز شاهد وحشت و خشونت و بی‌منطقی خواهیم بود و حال فیلم «ابد و یک روز» پازلی را تکمیل می‌کند تا دیگر شکی باقی نماند که جامعه ایرانی همه ظرفیت‌های لازم را برای فرو‌پاشی و نابودی کامل دارد.

واکنش داوران به فضاسازی علیه ابد و یک روز

در همان زمانی که ابد و یک روز در معرض حمله دلواپسان بود، مجتبی راعی داور جشنواره در برنامه سینمای ایران شبکه چهار در اظهاراتی جالب عنوان کرده بود که فضا‌سازی علیه فیلم ابد و یک روز به نفع این فیلم شده است البته آقای راعی در ادامه عنوان کرده بود: متاسفانه برخی جریان‌های تندرو، انگ زدن را به حدی رساندند که داوران جشنواره و فیلم برگزیده جشنواره را جزو پروژه نفوذ دشمن دانستند.

اما نظرات منتقدانی مثل فراستی واکنش برخی بازیگران سینما را در پی داشت. هومن سیدی که امسال با فیلم خشم و هیاهو در جشنواره فجر حضور داشت در زمان جشنواره، با انتشار عکسی نوشت: «برای سعید روستایی و همه گروهش. متاسفم برای کوته‌بینی، متاسفم برای کم‌مایگی بعضی از دوستان (دوست که چه عرض کنم، دشمن واژه بهتری است). سینما این حق رو به همه می‌ده که فیلمی رو دوست داشته باشن یا نه اما سینما انسان‌های بد رو دوست نداره. دوستان میتونن ابد و یک روز رو دوست نداشته باشن اما نمیتونن ازش بگذرن. فیلمی درجه یک با بازی‌های فوق‌العاده، اگه برای آقای فراستی جوان بودن کارگردان عیب به نظر میاد ولی برای من جوان بودنش یه معنی داره و اون نوید یک درخشش جدیده. برای تو و همه تیمت از خداوند صبر و بردباری رو خواستارم و این رو بدون چه بخوان چه نخوان شما مهمی و تاثیر‌گذار و بترس از کسانی که در انتظار این هستن که تو بار دیگه ندرخشی و بهت بخندن. قوی باش و سرت بالا. پرچمت بالاست.» پس از پایان جشنواره نیز محمد‌حسین مهدویان کارگردان فیلم ایستاده در غبار، فیلم برگزیده جشنواره در پاسخ به سوال روزنامه شرق درباره حملات رسانه‌های سیاسی به فیلم ابد و یک روزگفته بود: ابد و یک روز را ندیده‌ام، ولی فکر می‌کنم فارغ از این سیاسی‌بازی‌ها، به فیلم خوب باید توجه کرد. فیلم سعید روستایی حتی اگر فیلم بدی هم باشد، من حملات به آن را درک نمی‌کنم. عرصه فرهنگ و هنر، عرصه خط‌کشی‌های سیاسی نیست. در مراسم جشن نامزدها، من و سعید روستایی گپ زدیم و اتفاقاً به او گفتم خیلی‌ها تلاش می‌کنند خط بکشند و من و تو را جدا کنند، اما چیزی که ما را به هم نزدیک می‌کند سینماست و این است که هردویمان دغدغه جامعه و فرهنگ را داریم. چرا باید فیلمسازی را که با دلسوزی اثر فرهنگی تولید می‌کند و به زبان فرهنگ حرف می‌زند، سیاسی کنیم؟ ما اگر می‌خواستیم سیاسی باشیم، حزب می‌زدیم نه اینکه فیلم بسازیم.

دفاع ایوبی از ابد و یک روز

ایوبی رئیس سازمان سینمایی اما در برابر همه این حملات از فیلم ابد و یک روز دفاع کرده و درباره این فیلم گفته: «ابد و یک روز فیلم شریفی است. برخی با اغراض سیاسی علیه آن تبلیغ می‌کنند.»

سعید روستایی اگر چه امسال در 26‌سالگی بهترین فیلم جشنواره را ساخت؛ اما این نگرانی وجود دارد که او در فیلم دومش با مشکلات فراوانی مواجه شود. اصولاً درسینمای ایران، بسیاری از فیلمسازان بوده‌اند که بهترین فیلم‌شان اولین فیلم‌شان بوده و فیلم‌های بعدی‌شان چندان چنگی به دل نزده است. برای همین است که برخی منتقدان واقعاً منصف، این انتقاد را به هیات داوران وارد کرده بودند که با دادن سیمرغ‌های بی‌شمار به سعید روستایی، به نوعی شرایط برای ساخت فیلم بعدی‌اش را برای او سخت کرده و آنقدر انتظارها را از او بالا می‌برند که ساخت فیلم دوم به یک پروژه دلهره‌آور تبدیل شود.