سرنوشت لوکس‌ها در پساتحریم
اینکه می‌گوییم لوکس یعنی چه؟
کالای لوکس به صورت کلی به کالایی گفته می‌شود که به علت بهای بالای خود، مشتریان محدودی داشته باشد.
فربد زاوه /کارشناس خودرو
کالای لوکس به صورت کلی به کالایی گفته می‌شود که به علت بهای بالای خود، مشتریان محدودی داشته باشد. معمولاً کالای لوکس مشخصات فنی خاصی هم پیدا می‌کند، مثلاً در پوشاک، به صورت دست‌دوز و از جنس‌های مرغوب مانند ابریشم تولید می‌شود. در خودرو مشخصات فنی بالایی دارد و از امکانات ویژه‌ای برخوردار است و احتمالاً از موتوری پر‌قدرت هم بهره می‌برد. این وجوه تمایز برای خریداران کالای لوکس بهانه‌ای برای پرداخت بیشتر و موجب تمایز خودشان در قیاس با مردم عادی می‌شود. کالای لوکس برای مصرف روزانه الزاماً بهینه نیست و حتی شاید کیفیت و طول عمر آن از بسیاری از کالای‌های معمولی پایین‌تر باشد. در دنیای خودرو و گوشی تلفن همراه، مثال‌های زیادی می‌شود ذکر کرد که کالای لوکس دردسر بیشتری برای خریدار دارد یا اصلاً برای استفاده روزمره مناسب نیست، ولی بازار آن همچنان بر‌قرار و پر‌رونق است. به هر صورت کالای لوکس در صورت حذف از بازار، اختلالی جدی در بازار مصرف ایجاد نمی‌کند و سایر کالاها با مشخصه عمومی می‌توانند همان خدمت مورد نیاز را به مشتری برسانند. کالای لوکس تنها حس تمایزطلبی مشتریانی را اقناع می‌کند که توانایی مالی بیشتری دارند. در
بازار کالاهای لوکس، نشان تجاری مهم‌ترین نقش را بازی می‌کند و در بسیاری موارد این نشان به تنهایی و فارغ از مشخصات محصول موفقیت فروش آن را تضمین می‌کند. تلاش برای ارائه نشان‌های تجاری لوکس توسط بسیاری از سازندگان و شرکت‌ها در سال‌های گذشته خصوصاً در خودروسازی منجر به ارائه محصولاتی جدید شده است. تقریباً تمامی برندهای تجاری تولید انبوه تلاش دارند بخش محصولات لوکس خود را با نشان متفاوت تجاری به بازار ارائه کنند.
بازار خودرو لوکس در نقاط مختلف دنیا با توجه به فاکتورهای اقتصادی و سیاسی وضعیت متفاوتی دارد. عموماً حجم بازار کالاهای لوکس و بعضاً سوپر‌لوکس در یک کشور نشان از حجم ثروت آن کشور دارد. معمولاً در کشورهای ثروتمند با اقتصاد آزاد و غیر‌سوسیالیست، خودروهای لوکس بازار گسترده‌ای دارند. مهم‌ترین بازار خودروهای لوکس در جهان از لحاظ تعداد ایالات متحده آمریکا و چین، کشورهای نفتی حوزه خلیج و کشورهای کوچک ثروتمندی مانند موناکو است. اما در ساختار تورمی و اقتصاد غیر‌شفاف هم می‌تواند منجر به گسترش این قسمت از بازار شود. به عنوان مثال، افزایش فاصله طبقاتی و ثروتمند شدن ناگهانی یک طبقه خاص در روسیه بعد از فروپاشی، این کشور را به بهشت خودروهای بسیار لوکس در جهان تبدیل کرد. تردد خودروهای گران‌قیمت مانند بنتلی و رولز رویس در کنار مسوکویچ و لاداهای قدیمی و فرسوده، یک اتفاق عادی در بسیاری از شهرهای روسیه به شمار می‌رود.
به هر صورت قیمت و حجم فروش، مهم‌ترین مبنای قابل‌اندازه‌گیری خودرو لوکس است. مثلاً در بازار ایالات متحده، خودرو با قیمت بالاتر از 100 هزار دلار خودرو خیلی لوکس با سهم بازار کمتر از پنج درصد و با قیمت 50 تا هزار دلار خودرو لوکس با سهم بازار کمتر از 20 درصد است. خودروهای کلاس میانی، با بازه قیمتی 20 تا 50 هزار دلار بیش از 30 درصد سهم بازار، و خودروهای زیر 20 هزار دلار خودروهای اقتصادی و ارزان هستند. سهم بازار هر کلاس مستقیماً به شرایط عمومی فروش محصولات و قدرت خرید مشتریان بستگی دارد. مثلاً در ایالات متحده به علت قدرت خرید مناسب و شفافیت اقتصادی، خودروهای لوکس و میانی از سهم بسیار بزرگی برخوردار هستند. وضعیت سهم بازار کلاس‌های مختلف در اروپا اما متفاوت است. جدا از بازار آلمان که وضعیت بسیار مشابه بازار آمریکا دارد، سایر کشورهای اروپایی به فراخور شفافیت‌های اقتصادی، میزان نفوذ تفکر سوسیالیستی در آنها و قدرت خرید مردم، میانه بازار نقش پر‌رنگ یا کمرنگ پیدا می‌کند. در واقع هر چه تقسیم ثروت یکنواخت‌تر و فاصله طبقاتی کمتر باشد، فاصله بین طبقات کم می‌شود. در عین حال، هرچه درآمد سرانه مردم بیشتر و مالیات کمتر باشد،
تمایل برای خرید خودروهای گران‌تر بیشتر می‌شود، مثلاً در کشورهای اروپایی شرقی، خودروهای ارزان‌قیمت و اقتصادی سهم بالایی دارند و در عین حال خودروهای کلاس میانی زیاد محبوب نیستند.
با این تعریف، اگر بر مبنای قدرت خرید و سهم بازار بخواهیم بازار خودرو در کشور را تقسیم‌بندی کنیم، کل واردات خودرو و حتی بخشی از تولیدات داخل جزو محصولات لوکس طبقه‌بندی می‌شوند، هرچند شاید در هیچ بازار دیگری خودرو لوکس به حساب نیایند. سهم واردات در معمولاً حدود پنج درصد از کل بازار خودرو ایران بوده و البته در اوج واردات در سال 1392 (که دلایل غیر‌تقاضایی داشت) به حدود 10 درصد کل بازار رسید. قیمت خودروهای وارداتی در ایران از حدود 20 هزار دلار شروع می‌شود و تا بیش از یک میلیون دلار هم می‌رسد ولی میانگین قیمت فروش خودروهای وارداتی حدوداً 40 تا 50 هزار دلار است. این متوسط قیمت در مقایسه با بقیه بازارها که میانگین قیمتی کمتر از 10 هزار دلار دارند، نشان از وضعیت خاص اقتصاد ایران دارد. در قیاس با قدرت خرید بازار ایران که کمتر از یک‌چهارم بازار آمریکاست، و نرخ بالای تورم و هزینه تامین مالی فروش، قیمت معادل خودرو وارداتی در بازار ایران با پایه قدرت خرید مشتری آمریکایی، به صورت میانگین بیش از 200 هزار دلار و بیشینه آن بیش از چند میلیون دلار بوده که حجم بازار با این معادل‌سازی در سطح بین‌المللی نایاب است. در واقع معادل
قیمتی که مشتری ایرانی برای یک خودرو معمولی کره‌ای و حتی چینی در قیاس قدرت خرید خود می‌پردازد، در بازار آمریکا می‌تواند یک خودرو گران‌قیمت و بسیار لوکس آلمانی یا ایتالیایی خریداری کند.
اما در بازار ایران هر چند همچنان با ممنوعیت واردات خودروهای لوکس مواجه هستیم، اما با دورنمای رفع تحریم‌ها و البته فشار واردکنندگان خودرو، زمزمه‌هایی از رفع ممنوعیت‌ها یا حداقل گسترش بازه تعریف خودروهای غیر‌لوکس شنیده می‌شود. با توجه به پیش‌بینی رشد اقتصادی همزمان با تورم تک‌رقمی، فاصله طبقاتی در کشور کاهش یافته و توزیع ثروت عادلانه‌تر خواهد شد، در نتیجه بازار خودروهای میانی بیش از هر بخشی رشد می‌کند. بازار خودروهای لوکس از وجه قیمت که عمدتاً اقلام وارداتی را تشکیل می‌دهند، رشد قابل توجهی نخواهد کرد و در حد همان پنج درصد از کل بازار باقی خواهد ماند. در صورتی که شرکت‌های تولیدکننده خودرو مستقیماً اقدام به تولید و عرضه محصولات خود در داخل کنند، ساختار بازار کاملاً تغییر خواهد کرد و بازار وارداتی‌ها به سمت خودروهای واقعاً لوکس حرکت می‌کند. به نظر می‌رسد بازار خودروهای بالای 500 میلیون تومان (150 هزار دلار) بسیار محدود و بازار خودرو از 100 تا 400 میلیون تومان با رشدی با شیب کم مواجه شود. البته رقابت در بازار با ورود برندهای جدید و بازگشت برندهای موجود شدت خواهد یافت. در این میان، واردکنندگان محصولات چینی باید
بازار را ترک کنند و شاید تنها یک برند دورگه بتواند به حیات خود ادامه دهد. نقش اصلی در بازار همچنان بر عهده کره‌ای‌ها خواهد بود مگر آنکه خود آنها یا رقبای مهم ژاپنی‌شان، تولید محصولات پر‌فروش را در داخل به صورت مستقل آغاز کنند. این در حالی است که در صورت شراکت با کارخانجات داخلی موجود و ادامه روند مدیریتی فعلی، ساختار کلی بازار و واردات تغییر محسوسی نخواهد کرد.
اما بازار خودروهای وارداتی زیر 100 میلیون تومان با ارائه محصولات سی‌کی‌دی جدید از سوی شرکای فرانسوی شرکت‌های داخلی محدود خواهد شد هرچند سهم بازار در بازه قیمتی 50 تا 100 میلیون تومان گسترش قابل توجهی پیدا می‌کند. با ورود محصولات جدید تولید داخل، به شرط مدیریت درست هزینه‌ها، مشتریان خودروهای زیر 100 میلیون تومان، دلیلی برای خرید خودرو وارداتی نخواهند داشت. در عین حال، با توجه به رشد اقتصادی، ثروت عمومی افزایش یافته و در نتیجه قدرت خرید مشتریان خودروهای اقتصادی داخلی به حدی خواهد رسید که بتوانند مشتری این قسمت بازار شوند.
دیدگاه تان را بنویسید