پیام ایران به اوپک

صد و شصت و هفتمین اجلاس عادی اوپک همزمان با ششمین اجلاس بین‌المللی این سازمان، هفته گذشته در شهر وین اتریش برگزار شد. در این اجلاس وزرای نفت و انرژی کشورهای عضو اوپک حضور داشتند و هرکدام سعی داشتند جلوی دوربین‌ها ژست فاتحانه‌ای بگیرند و خود را فعال جلوه دهند. احساس و گرایش جمعی اعضای حاضر در این اجلاس انعکاس‌دهنده شعار این‌روزهای اعضا بود که بسیار به گوشمان می‌خورد: «اوپک به‌دنبال ثبات و تعادل در بازارهای جهان است». گرچه این گروه، یا بسته به نظر خیلی‌ها این کارتل بزرگ نفتی، بر تصمیمات قبلی خود مبنی بر حفظ سقف تولید 30 میلیون بشکه در روز، و با هدف حفظ سهم بازار تاکید کرد، اما این تصمیم درست در برهه‌ای از زمان اتخاذ شد که بازارهای جهان طی 9 ماه اخیر از نفت اشباع شده است. اما وزیر انرژی قطر، که به‌عنوان رئیس علی‌البدل برای این اجلاس انتخاب شد، اعلام کرد: انتظار می‌رود میزان تقاضای جهانی برای نفت خام اوپک، با اندکی افزایش، در سه‌ماهه سوم و چهارم امسال، به‌ترتیب به روزانه حدود 30 میلیون و 400 تا 30 میلیون و 700 هزار بشکه برسد. اما به نظر می‌رسد این گمانه‌زنی‌هاست که بازار را تا مرز اشباع و نصف شدن قیمت‌ها پیش برده‌است. اما مهم‌ترین نکته اجلاس 167 اوپک را باید در حضور بیژن نامدار‌زنگنه، وزیر نفت ایران، و پیام کشورمان به اعضای اوپک، مبنی بر بازگرداندن سهم قبلی ایران در اوپک، به میزان سال 2011 یعنی پیش از اعمال تحریم‌های ناجوانمردانه غرب علیه ایران دانست. پیام ایران واضح است. ایران به دنبال راهی تازه برای ورود دوباره به بازار است. این را فقط ضیافت اوپک نشان نمی‌دهد بلکه کلیه فعالیت‌هایی که ایران در ماه‌های اخیر دنبال کرده،‌ نشان‌دهنده عزم این کشور برای فراهم آوردن شرایط لازم برای ازسرگیری صادرات و فروش نفت خود از طریق اوپک است. ایران سال‌ها با تحریم‌های ناجوانمردانه غرب دست و پنجه نرم کرده اما حالا قصد دارد دوباره صادرات اصلی‌ترین کالای استراتژیک خود، یعنی نفت را به بازارهای جهان ازسر بگیرد. البته محقق شدن این خواست ایران، یک پیش‌شرط اساسی دارد و آن هم برداشته ‌شدن تحریم‌های غرب علیه فعالیت‌های نفت و گاز ایران است. هرچند، مقامات ایران بر این باورند که تحریم‌ها اختلال آنچنانی بر فعالیت‌های نفتی ایران ایجاد نکرده، چرا که شرکای نفتی ایران در زمان تحریم‌ها نیز به این کشور وفادار و متعهد مانده‌اند و آنها معتقدند حتی بعد از ادامه احتمالی تحریم‌ها هم می‌توان همچنان روی آنها حساب باز کرد. با این حال، در ماه‌های اخیر شماری از شرکت‌های نفتی اروپایی برای حضور و ازسرگیری فعالیت‌هایشان در ایران ابراز تمایل کرده‌اند. شرکت‌هایی که شاید تلویحاً در انتظار برداشته شدن تحریم‌ها هستند اما عملاً در حال فراهم کردن زمینه‌هایی برای قطعی کردن حضور خود در حوزه نفت و گاز ایران هستند. در این میان، اجلاس اوپک برای ایران از چند جهت ارزشمند است. نخست آنکه ایران به دنبال تولید و صادرات بیشتر است؛ بنابراین اوپک می‌تواند محل خوبی برای رساندن پیام ایران به بازار باشد و دوم آنکه ایران موافق تثبیت قیمت‌هاست و از این طریق می‌تواند نقش خود را برای تعیین سقف اوپک نیز ایفا کند. هرچند شاید بتوان گفت ایران در هر دو این سناریوها، ناموفق بوده است. آن‌طور که شاهد بودیم، اوپک سقف تولید نفت را تغییر نداده و بر این اساس، حفظ سقف تولید کنونی این سازمان تصویب شد که این مساله به معنای تغییر نکردن قیمت‌ها به دلیل ثابت ماندن سقف تولید است. در عین حال، ایران با وجود تغییر نکردن سقف تولید، هنوز هم به دنبال جایگاه بیشتری در اوپک است و این مساله را در اجلاس اخیر مورد تاکید قرار داده است. وزیر نفت ایران با دبیرکل اوپک مکاتبه کرده و درخواست خود را برای باز شدن جا برای بشکه‌های نفت ایران مطرح کرده است. البته این صحبت ایران، با واکنش‌های عربستان روبه‌رو شده است، چرا که علی النعیمی، وزیر نفت عربستان سعودی، همان‌طور که به نظر می‌رسید، چندان موافق حضور دوباره ایران در بازار نیست. برهمین اساس هم اعلام کرده عربستان از وضعیت فعلی بازار راضی است. هرچند به نظر می‌رسد این کشور در تلاش است تا نشان دهد آمدن دوباره ایران،‌ دغدغه‌ای برایش حساب نمی‌شود.