میگو در میان نهنگ‌ها

دولت کره صدها سال دست‌نشانده چین بود. سپس در اوایل قرن بیستم تحت سلطه امپراتوری ژاپن قرار گرفت. پس از شکست ژاپن در سال 1945، اتحاد جماهیر شوروی کره شمالی را اشغال کرد. این اشغال به پیدایش کره شمالی پرخاشگر و خشن منجر شد که از آن زمان تاکنون همواره تهدیدی برای کره جنوبی بوده است. پس از جنگ خونین و پرتلفات کره در سال 1953، ایالات متحده به عنوان حامی و ضامن کره جنوبی عمل و ده‌ها هزار نیروی نظامی خود را در آن کشور مستقر کرد. اکنون کره جنوبی در میان دو نوع احساس متناقض گیر کرده است: نارضایتی و مخالفت با حضور آمریکا از یک طرف و نگرانی از عدم حضور آمریکا از طرف دیگر. مقامات کره جنوبی از سال‌های دور نگرانی‌های بسیار زیادی داشته‌اند. اما این روزها نگرانی و عصبانیت آنها به طرز بی‌سابقه‌ای شدت گرفته است. به نظر می‌رسد زندگی عادی در سئول همچنان در جریان باشد: دکه‌های فروش مواد غذایی در گوشه و کنار خیابان‌ها برپا می‌شوند و به کسب و کار خود می‌پردازند. گروه‌های موسیقی راک نیز در فضاهای باز به اجرا می‌پردازند. اما هراس از کره شمالی هسته‌ای در 60 کیلومتر بالاتر، به ویژه در اذهان سیاستگذاران روز به روز در حال بزرگ‌ترشدن است.
تهدید کره شمالی همواره واقعی و ملموس بوده است. سال‌هاست که کماندوهای کره شمالی از مناطق غیرنظامی به سمت جنوب رخنه می‌کنند و حملات پراکنده‌ای را انجام می‌دهند. به عنوان نمونه می‌توان به حمله ناکام سال 1968 علیه پارک چان‌هی سیاستمدار قدرتمند کره جنوبی در کاخ آبی‌رنگ ریاست‌جمهوری اشاره کرد. مورد تازه‌تر حمله زیردریایی کره شمالی به کشتی نیروی دریایی کره جنوبی با عنوان چیونان است که در آن کشتی غرق و 46 خدمه و دریانورد آن کشته شدند. تهدید هسته‌ای نیز امر تازه‌ای نیست. برنامه هسته‌ای کره شمالی دهه‌هاست که اجرا می‌شود. اولین آزمایش هسته‌ای این کشور 10 سال قبل اتفاق افتاد یعنی نصف عمر زوج‌های جوانی که هم‌اکنون در دکه‌های فروش اغذیه در سئول منتظر دریافت سفارش خود هستند.
اما در ماه‌های اخیر تغییراتی به وجود آمده است. کیم جونگ‌ایل که اولین آزمایش هسته‌ای را انجام داد، ابزارهای هسته‌ای پیش پا افتاده‌ای را در اختیار داشت که صرفاً برای باج‌گیری و زورگویی کاربرد داشتند. اما برنامه هسته‌ای کره شمالی در زمان دولت پسرش یعنی کیم جونگ اون سرعت گرفت و تنها در همین سال دو آزمایش هسته‌ای انجام شد.
علاوه بر این کره شمالی همین امسال 21 آزمایش موشکی انجام داد که یکی از آنها برای اولین بار از یک زیردریایی شلیک شد. کره شمالی تا رسیدن به توانایی نصب سلاح هسته‌ای بر روی یک موشک کاربردی دو تا سه سال فاصله دارد و ظرف پنج سال می‌تواند یک موشک بالستیک بین‌قاره‌ای با قابلیت هدف‌گیری کالیفرنیا را بسازد. چانگ وون یو یکی از مشاوران سابق امنیت ملی کره جنوبی نسبت به «افزایش خشم ... پس از پنج آزمایش، تغییر احساسات و وضعیت اضطراری» هشدار می‌دهد.
زمانی این امیدواری وجود داشت که انزوای رژیم کره شمالی باعث شود این رژیم قبل از دستیابی به قابلیت‌های هسته‌ای، تحت‌فشارهای درونی و مناقشات داخلی از درون متلاشی شود. اما گسترش بازارهای غیررسمی و تقویت و بهبود شرایط زندگی برای برخی از ساکنان کره شمالی شانس بقای رژیم را بالاتر برد. اکنون در کره جنوبی بسیاری بر این عقیده‌اند که آقای کیم قصد دارد وقایعی را بر شبه‌جزیره کره تحمیل کند. از جمله او این توانایی را دارد که از نیروهای آمریکایی بخواهد منطقه را ترک کنند. یکی از دیپلمات‌های ارشد خارجی در سئول می‌گوید برای اولین بار می‌شنود مردم از احتمال یک جنگ بزرگ در شبه‌جزیره کره سخن می‌گویند.
مقامات دولتی تحت ریاست‌جمهوری خانم پارک گئون های (دختر پارک چونگ هی) نومیدی خود را متوجه چین کرده‌اند. خانم پارک در دوران تقریباً چهارساله ریاست‌جمهوری بیشتر اوقات تلاش کرد شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین را قانع سازد تا هم ارتباطات اقتصادی را تقویت کند و هم نگرانی‌های کره جنوبی نسبت به همسایه شمالی‌اش را درک کند. به ویژه، اگر چین تحریم‌های موجود سازمان ملل در مورد کره شمالی را رعایت کند، رژیم آن کشور به راحتی تحت‌فشارهای دردناک قرار می‌گیرد. 9 /0 از کل تجارت کره شمالی با چین است.
با روی آوردن خانم پارک به سمت چین، روابط کره جنوبی با ژاپن به خاطر موضوعات مربوط به دوران استعمار تلخ‌تر شد. اما به تازگی خانم پارک به سمت دیگر نیز تمایل پیدا کرده است. چین نتوانست نگرانی‌های کره جنوبی را آرام کند. در واقع این کشور خانم پارک را به خاطر پذیرش استقرار موشک‌های دفاعی بالابرد آمریکایی در کشورش به شدت مورد انتقاد قرار داد. روابط اقتصادی کره جنوبی با چین نیز دستخوش تغییر شده است. فرصت‌های متقابل همکاری اقتصادی اکنون تحت تاثیر رقابت قرار گرفته است چرا که چین همان صنایعی -از قبیل کشتی‌سازی و فولاد- را توسعه می‌دهد که نقش حیاتی در اقتصاد کره جنوبی دارند.
همزمان، به نظر می‌رسد روابط کره جنوبی با ژاپن به سرعت در حال پیشرفت باشد. اواخر سال گذشته خانم پارک و شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن تصمیم گرفتند مناقشه بر سر زنان کره جنوبی را که در دوران جنگ مجبور بودند در فاحشه‌خانه‌های نظامی ژاپن کار کنند یک بار و برای همیشه حل و فصل کنند. تعدادی از این زنان هنوز در قید حیات هستند. حتی دو کشور در حال حاضر اطلاعات امنیتی را در مورد کره شمالی تبادل می‌کنند.
دولت خانم پارک تلاش می‌کند آمریکا را ترغیب سازد تا چین را به خاطر ناکامی در مهار کره شمالی تنبیه کند. به عنوان مثال، آمریکا می‌تواند آن دسته از شرکت‌ها و بانک‌های دولتی چینی را که با کره شمالی تجارت می‌کنند در فهرست سیاه قرار دهد (آمریکا به تازگی یک بنگاه چینی را تحریم کرد اما این تحریم فقط زمانی اعلام شد که خود دولت چین علیه آن شرکت وارد عمل شده بود). این اقدام می‌تواند بلافاصله به حذف قانون‌شکنان از نظام پرداخت‌های جهانی و شبکه‌های تجارت منجر شود. اما آمریکا تمایلی برای این کار ندارد. به هر حال تنش‌های موجود در دریای چین جنوبی تاکنون به اندازه کافی دردسرآفرین بوده‌اند. علاوه بر این آمریکا تمایل دارد در زمینه موضوعات دیگری از قبیل تغییرات اقلیمی با چین همکاری کند. همه اینها باعث می‌شود مردم کره جنوبی نسبت به تعهدات متحد آمریکایی خود نگران باشند. تهدید دونالد ترامپ مبنی بر بیرون کشیدن نیروهای آمریکایی از کره جنوبی به این نگرانی‌ها دامن زده است. پیروزی خانم کلینتون در انتخابات ریاست‌جمهوری می‌تواند امیدوارکننده باشد. اما در هر صورت نگرانی از خروج آمریکا -شاید به دلیل توافقنامه تسهیم قدرت با چین- همواره از جانب کره شمالی احساس می‌شود.

فکر کردن به محالات
همزمان تهدید کره شمالی رو به گسترش و فزونی است. گفت‌وگوها حاکی از آن است که کره شمالی آمریکا را تشویق می‌کند موشک‌های آزمایشی کره شمالی را که ناقض تحریم‌های سازمان ملل هستند هدف قرار دهد اما این کار می‌تواند خطر انتقامجویی از جانب کره شمالی را به همراه داشته باشد. بحث‌های مربوط به ساخت سلاح‌های هسته‌ای توسط کره جنوبی نیز یک بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده است. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد اکثریت مردم کره جنوبی موافق این اقدام هستند.
یک دیپلمات خارجی می‌گوید اگر به یک فرد ساکن کره جنوبی خراش کوچکی وارد کنید، او نمی‌داند که آیا آمریکا به تعهداتش عمل می‌کند یا خیر و آماده است بپذیرد که ژاپن ممکن است دوباره رفتاری خصومت‌آمیز نشان دهد و از این ناراحت شود که چین نگرانی‌های کشورش را نادیده می‌گیرد. به گفته این دیپلمات «کره جنوبی همانند مکانی است که از بنیان تنهاست».
منبع: اکونومیست