تاریخ انتشار:
مدلینگ در ایران؛ واقعی یا مجازی؟
اما و اگر‌های مُد ایرانی
چند سالی است شاهد برگزاری محدود نمایش لباس(یا همان «شو» لباس) با مجوز برخی نهادهای دولتی هستیم که در میان عامه مردم چندان فراگیر نمی‌شود. در مقابل این دست فعالیت‌های دولتی در زمینه مد، وقتی صحبت از مُد در ایران می‌شود نخستین چیزی که به ذهن خطور می‌کند، شاید فعالیت‌هایی باشد که در چند سال اخیر به صورت مجازی و در شبکه‌های اجتماعی پررنگ شده‌اند که اتفاقاً قابل‌دسترس و به‌روز هستند.
چند سالی است شاهد برگزاری محدود نمایش لباس (یا همان «شو» لباس) با مجوز برخی نهادهای دولتی هستیم که در میان عامه مردم چندان فراگیر نمی‌شود. در مقابل این دست فعالیت‌های دولتی در زمینه مد، وقتی صحبت از مُد در ایران می‌شود نخستین چیزی که به ذهن خطور می‌کند، شاید فعالیت‌هایی باشد که در چند سال اخیر به صورت مجازی و در شبکه‌های اجتماعی پررنگ شده‌اند که اتفاقاً قابل‌دسترس و به‌روز هستند.
امروز در دنیای مجازی می‌توان به راحتی برندهای مختلف ایرانی را جست‌وجو و از محصولات آن خرید کرد. فرقی ندارد لباس باشد یا انواع کیف و کفش چرم یا پارچه‌ای، یا زیورآلات طلا و بدل؛ تمام آنها را جوان‌هایی به راه انداخته‌اند که می‌خواهند از خلاقیت و هنر خود به عنوان حرفه‌ای برای درآمدزایی استفاده کنند. مجازی بودن یا حتی رشد زیرزمینی تولید مد در ایران این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند که با وجود چنین پتانسیلی، چرا در ایران صنعتی مستقل به نام «صنعت مُد» مستقل وجود ندارد و نمی‌تواند هویت مستقلی داشته باشد؟
در نگاه اول واژه «مُد» به همان اندازه که معادلی در ایران ندارد، تداعی‌کننده ماهیتی غربی و وارداتی است که در کشورمان با محدودیت‌های فراوانی نیز همراه شده است؛ تا جایی که بسیاری صنعت «مُد» را مهجور و گوشه‌نشین می‌دانند و می‌پرسند که مگر می‌شود در ایران با وجود محدودیت‌های بی‌شمار برای طراحان این عرصه، به تجاری‌سازی صنعت مد حتی فکر کرد؟ برای پاسخ به این سوال، باید ابتدا به برخی از صنایع وابسته به این صنعت توجه کرد. حتی اگر صنعت مُد برای بسیاری در ایران تازگی داشته باشد، اما صنعت نساجی در ایران قدمت طولانی دارد. تاریخ نساجی در ایران به آغاز عصر نوسنگی می‌رسد. قطعات پارچه بافته‌شده از پشم گوسفند و موی بز که در حفاری‌های انجام شده در غاری نزدیک به دریای خزر به دست آمد ، به خوبی نشان‌دهنده این است که این صنعت قدمتی ۶۵۰۰ساله در ایران دارد. نخستین کارخانه نخ‌ریسی و نساجی ایران نیز در اسفندماه سال 1313 در مشهد افتتاح شد، اما صنعتی با این قدمت مدت‌هاست روزگار خوشی را سپری نمی‌کند تا آنجا که فعالان این صنعت می‌گویند در صورتی که حمایت‌های لازم از این صنعت قدیمی صورت نگیرد، باید به زودی با نساجی ایران نیز وداع کرد. بر
هیچ‌کس پوشیده نیست که صنعت مُد و نساجی به یکدیگر وابسته‌اند. با کمرنگ شدن صنعت نساجی در ایران، صنعت مد نیز که از دوره قاجار به صورت حرفه‌ای در قالب طراحی لباس و طراحی مُد در ایران جریان داشته است، نمی‌تواند پشتوانه‌ای برای ادامه راه داشته باشد؛ این در حالی است که از سال‌های دور طراحی و تولید پارچه‌های ایرانی زبانزد مردم سراسر دنیا بوده است. اگر کمی حوصله به خرج دهیم و تاریخ لباس ایران را ورق بزنیم خواهیم دید که ایران به دلیل وجود اقوام گوناگون در سراسر سرزمینش، گستره متفاوت و متنوعی از طرح‌ها، رنگ‌ها و نقش‌ها را در لباس‌های اقوام مختلف خود داشته و دارد که تمامی این طرح‌ها و نقش‌ها برگرفته از فرهنگ اقوام ایران‌زمین بوده است. متاسفانه در دوره‌هایی از تاریخ ایران به دلایل مختلفی از جمله تغییرات سیاسی و اجتماعی، این صنعت مورد توجه قرار نگرفته است و بعد از آن به دلیل محدودیت‌های موجود و نبودن قانونی مشخص برای فعالیت در حوزه مد، شاید سمت و سویی نادرست گرفته باشد.
مد؛ در زیرزمین
در سال‌های اخیر بیشترین فعالیت در این زمینه را اغلب به صورت شخصی و در فضای مجازی مشاهده می‌کنیم که در آن هنرمندان این حوزه با تبلیغ و حتی فروش لباس‌های طراحی‌شده‌شان به فعالیت می‌پردازند و تنها از این راه می‌توانند محصولات تولیدی خود را به فروش برسانند. با توجه به اینکه امکان هیچ‌گونه نظارتی بر عملکرد این افراد در فضای مجازی وجود ندارد، به طور طبیعی این صنعت به شکلی غیرقانونی یا به عبارت صحیح‌تر به صورت مجازی و زیرزمینی شکل گرفته است. در سال‌های گذشته به دلیل ممکن نبودن نمایش آثار هنرمندان این حوزه، افراد فعال در صنعت مد ترجیح داده‌اند به جای پیگیری نمایش آثار خود و طی کردن راه‌های پرپیچ‌وخم قانونی، با استفاده از خلأهای قانونی موجود در این بخش برای نمایش و فروش محصولات تولیدی خود به نمایش‌های زیرزمینی و مخفی روی بیاورند. این موضوع باعث شده است این صنعت به اشتباه هویتی زیرزمینی پیدا کند. می‌توان گفت خلأهای قانونی در این حوزه پیامدها و آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی بسیاری به همراه دارد. هنرمندان این عرصه شاید هیچ‌گاه نتوانند برخلاف سایر کشورها واقعیت کار خود را ارائه دهند و ثبت کنند. از طرفی به دلیل ثبت نشدن و
رسمی نبودن فعالیت‌های تولیدی این طراحان، بخش عمده‌ای از تولید داخلی نادیده گرفته می‌شود و قابل سنجش نیست. مصرف‌کنندگان این صنعت که به هر حال در کشور جریان دارد، بخش دیگری از ماجرا هستند. به علت وجود نداشتن مراجع قانونی برای نظارت بر قیمت‌ها و سطح کیفیت کالاهای ارائه‌شده توسط فعالان صنعت مد، محصولات این افراد به درستی ارزیابی نمی‌شوند و کالاهایی با کیفیت‌های متفاوت و با قیمت‌های متفاوت‌تر عرضه می‌شوند. در کنار تمام این مسائل وجود افراد سودجویی را که با توسل به خلأهای قانونی اقدام به سوءاستفاده از این صنعت و ایجاد آسیب‌های روانی و اجتماعی برای افراد جامعه می‌کنند نیز نمی‌توان نادیده گرفت.
می‌توان گفت مشکل اصلی اینجاست که امروزه طراحی پارچه و لباس در دانشگاه‌ها به صورت رسمی وجود دارد اما فضای کار انبوه فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها چندان رسمی نیست. در بسیاری موارد این افراد با برپایی مزون‌های مجازی غیررسمی و گرفتن سفارش در فضای مجازی، امکان و فرصتی برای بهره‌مندی از وام‌ها و تسهیلات خاص در این حوزه، نخواهند داشت.
مدلینگ؛ نیاز جامعه یا شغلی کاذب؟
اگر بخواهیم از دیدگاه اجتماعی نیز به بررسی این صنعت بپردازیم، خواهیم دید که مُدلینگ غیرقانونی می‌تواند برای جامعه‌ای با شرایط خاص فرهنگی و اجتماعی ایران بسیار خطرناک باشد. یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی که بسیاری از جامعه‌شناسان بر سر آن توافق دارند موضوع سوءاستفاده از افراد است در حالی که با داشتن نظارت بر این صنعت می‌توان سلامت آن را نیز تامین کرد. شاید شما هم تاکنون در شبکه‌های اجتماعی با فراخوان‌هایی با موضوع جذب مدل لباس مواجه شده باشید. فراخوان‌هایی که به صورت کاملاً غیررسمی و غیرقانونی در فضای مجازی منتشر می‌شوند و تنها راه ارتباط گرفتن با منتشرکنندگان آن یک خط تلفن همراه اعتباری است.
در این میان نیز کم نیستند جوانان مشتاق به این حوزه که با آرزوی تبدیل شدن به ستاره‌های روی جلد مجلات مُد و با رویاپردازی‌های خاص دوران جوانی و بدون در نظر گرفتن تبعات احتمالی با پاسخ به این فراخوان‌های اینترنتی بازیچه دست افرادی سودجو می‌شوند.
دیدگاه تان را بنویسید