پیش‌قراول لغو تحریم‌ها

استارت کار را سوئیسی‌ها زدند. کشوری که در چندین دور از مذاکرات هسته‌ای ایران و اعضای گروه 1+5 میزبان تهران و قدرت‌های بزرگ جهانی بود، این بار نیز پیش‌قدم شد و پیش از هم‌پیمانان دیگرش رای به لغو تحریم‌های ایران داد و آن را هم اجرایی کرد.

آغاز کار

با قطعی شدن توافق جامع هسته‌ای ایران و غرب، دولت سوئیس از روز پنجشنبه (13 آگوست /22 مرداد) لغو تحریم‌های هسته‌ای کشورمان را کلید زد. شورای فدرال سوئیس در بیانیه‌ای اعلام کرد با توجه به روند نهایی شدن توافق هسته‌ای ایران و 1+5 که نقطه عطفی در دوازده سال مناقشه هسته‌ای محسوب می‌شود، در دوازدهم آگوست تصمیم گرفت تحریم‌های خود علیه ایران را که از ژانویه 2014 به حالت تعلیق درآمده بود، لغو کند؛ یک روز پیش از اجرایی شدن این تصمیم وزیر اقتصاد سوئیس اعلام کرد دولت این کشور در نظر دارد تحریم‌ها علیه محصولات پتروشیمی، فلزات ارزشمند و همچنین برخی از محدودیت‌های مالی و بیمه‌ای را بر اساس مصوبه 2231 سازمان ملل متوقف سازد. این تصمیم حالا با گذشت یک‌ماه از زمان اجرای توافق جامع هسته‌ای ایران رنگ عملی به خود گرفته است و بر اساس تصمیم جدید دولت این کشور تحریم‌های اعمال‌شده علیه صنایع نفت، گاز و پتروشیمی ایران متوقف می‌شود. سیاستی که موجبات راهی شدن مدیران ارشد سه شرکت بزرگ نفتی سوئیسی به تهران را فراهم کرد. هرچند که مقامات زوریخ می‌گویند تصمیم برای لغو تحریم‌های ایران به منظور حمایت از توافق جامع هسته‌ای و پیگیری روند اجرایی شدن آن و نشان دادن اطمینان این کشور اروپایی به اهداف سازنده طرف‌های مذاکره‌کننده، اجرایی می‌شود.

گام پیش سوئیس

حسن ظن مقامات زوریخ نسبت به ارتقای مناسبات اقتصادی با ایران البته محدود به روزهای اخیر نمی‌شود. علاوه بر وزیر اقتصاد سوئیس، دیدیه بورخالتر وزیر خارجه این کشور نیز پیش از این در سخنانی خواستار تسریع در روند لغو تحریم‌های ایران شده بود. تحریم‌هایی که بن‌بستی 12‌ساله در مناسبات سیاسی و اقتصادی ایران و کشورهای غربی و طیف عظیمی از هم‌پیمانان آنها را رقم زده بود و حالا با اجرایی شدن گام‌های نهایی توافق وین می‌رود تا چشم‌انداز نوینی را در مناسبات ایران و جهان رقم زند.

سوئیسی‌ها که پس از صدور دستورالعمل ایالات متحده آمریکا مبنی بر آزادسازی صادرات نفت خام ایران، توقف تحریم‌های تهران را رقم زده‌اند مایل‌اند پیش از هم‌پیمانان اروپایی خود وارد بازار بکر ایران شوند. آن‌طور که رویترز می‌نویسد در حالی که انتظار نمی‌رود آثار اولیه این اقدام چیزی فراتر از تبعات نمادین باشد اما می‌تواند به شرکت‌های سوئیسی فضای بهتری برای واکنش بهتر، هنگام رفع احتمالی تحریم‌های آمریکا و اروپا بدهد و این شرکت‌ها را در موضع برتری نسبت به دیگر شرکت‌های غربی قرار دهد.

در شرایط فعلی بزرگ‌ترین معامله‌گران نفت جهان شرکت‌هایی همچون ویتول، گلنکور و ترافیگورا سوئیس هستند که پیش‌بینی می‌شود به زودی با سفر مدیران ارشد این سه شرکت بزرگ نفتی به تهران دور جدید مذاکرات با ایران را آغاز کنند.

به این سفر و دیدارها در بخشی از بیانیه جدید دولت سوئیس نیز اشاره شده است. آنجا که می‌گوید سوئیس همچنین نسبت به «تبادل گسترده سیاسی و اقتصادی» میان این کشور و ایران اظهار امیدواری می‌کند و آماده انجام این دست از مناسبات است. با وجودی که وزارت امور خارجه آمریکا به طور مشخص در مورد این اقدام سوئیس اظهار نظری نکرده است اما مارک تونر، سخنگوی این وزارتخانه، اظهار داشته ایالات متحده تا زمانی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید نکند که ایران در حال اجرای شرایط تعیین‌شده در توافق وین است، هیچ‌گونه تحریمی علیه این کشور لغو نخواهد شد.

تافته جدابافته سوئیسی

تمایل زوریخ برای لغو تحریم‌های تهران در حالی وارد پروسه اجرایی می‌شود که سوئیسی‌ها از همان زمان تشدید تحریم‌های ایران در سال 1391 نیز همراهی چندانی با سیاست‌های آمریکا و دیگر اعضای قاره سبز نداشتند. شورای فدرال این کشور در همان زمان اعلام کرد که برخلاف آمریکا و اتحادیه اروپا نمی‌خواهد در تحریم نفت و مشتقات نفتی علیه ایران شرکت کند. ضمناً این شورا در نشست مذکور به بانک مرکزی ایران هم اجازه داد که کماکان معاملات خود را با سوئیس ادامه دهد؛ شورای فدرال سوئیس با این استدلال که بانک مرکزی ایران نقش مهمی در اقتصاد ملی این کشور دارد تاکید کرده بود این امر (تحریم بانک مرکزی) می‌تواند به‌عنوان مجازات کلی ملت ایران به حساب آید. قابل توجه است که در همان مقطع زمانی نیز شرکت‌های بین‌المللی نفتی گلنکور، ویتول، ترافیگورا یا گونفور همواره با گشایش روزنه‌های فراری از اجرای تحریم‌های ایران شانه خالی می‌کردند. تحریم‌هایی که حالا بر اساس مصوبه 29 تیرماه شورای امنیت سازمان ملل در پروسه توقف کامل قرار گرفته است و نهایتاً تا روزهای پایانی سال جاری میلادی به مرحله عملیاتی شدن می‌رسد؛ سوئیس نیز همچون دیگر کشورهای اروپایی امیدوار است تا با گشوده شدن درهای اقتصاد ایران، وارد بازار جوان و پویای کشورمان شود. به ویژه آنکه تشدید تحریم‌های سال‌های اخیر ایران موجب کاهش زمینه‌های ارتباطات بازرگانی این کشورها با تهران و بالطبع کاهش منابع درآمدی اعضای قاره اروپا شده است.