با مردم سخن می‌گویم

تابلوی کنار میز حجره تاریخ دارد: «ششم بهمن‌ماه ۹۴». مقابلش رایانه دستی باز است. بحث روز «مکاسب» است. خبر را ساعاتی پس از اعلام نتایج بررسی‌ها شنیده است. چهره‌اش پر از آرامش است؛ آرامشی عجیب که دقت تدریس در کلاس «فقه» هم چاشنی آن شده است. «ادامه بحث حرمت بیع جاریه» است. طلبه‌ها خبر را صبح شنیده‌اند، از برادر استادشان که در کلاس‌های درس شرکت می‌کند، سوال‌ها درسی است و تنها چیزی که در این جلسه مهم نیست، همین است؛ «خبر عدم احراز صلاحیت استاد». کلاس بعدی هم برگزار می‌شود. کلاس «خارج اصول» با بحث «اوامر» شروع می‌شود. طلبه‌هایی که پیش‌بینی خبر را نمی‌کردند کمی ناراحت‌اند اما آرامش استادشان آنها را هم آرام کرده است. کمی پیشتر به آنها از دلیل آمدنش به این عرصه گفته بود که «تایید» یا «رد» صلاحیتش مهم نخواهد بود. «سیدحسن خمینی» گفته بود که به میدان آمده است تا جامعه را محک بزند. محک زد و پاسخ گرفت. درست در ساعاتی که در شبکه‌های اجتماعی و میان مردم ولوله عدم احراز صلاحیت او افتاده بود خودش با آرامشی که از این محک گرفته بود طبق روال هرروزه کلاس درسش را گذراند، سوال‌های درسی را پاسخ گفت تا سه‌شنبه پس از اعلام «عدم احراز صلاحیت» سیدحسن خمینی همچون همه سه‌شنبه‌های دیگر زندگی‌اش باشد اما با یک دلگرمی جدید. این جملات آغازگر گزارش «اعتماد» درباره عدم احراز صلاحیت فرزند یادگار امام راحل بود. این روزنامه در ادامه نوشت: «سر ارادت ما و آستان حضرت دوست / که هرچه بر سر ما می‌رود ارادت اوست.» این نخستین واکنش سیدحسن خمینی به عدم احراز صلاحیتش برای انتخابات خبرگان رهبری است.
عدم احراز صلاحیت در حالی صورت گرفته است که طی یک ماه اخیر بسیاری از علما و مراجع تقلید از آیت‌الله حسین وحید‌خراسانی گرفته تا آیت‌الله عبدالله جوادی‌آملی از درجه علمی یادگار امام دفاع کرده بودند. خبر قطعی عدم احراز صلاحیت سیدحسن خمینی را دوشنبه‌شب فرزند ارشد او در اینستاگرام داد و نوشت: «دیشب دیگر قطعی شد که شورای نگهبان نتوانسته صلاحیت علمی بابا را احراز کند و نتوانسته از شهادت ده‌ها مرجع، عالم و فقیه به اجتهاد پی ببرند، به نظرم برای همگان علت عدم احراز، احراز شده است. بگذریم قبل از خواب با بابا صحبت کردم، از اوضاع سوال کردم یک بیت از حافظ خواند: سر ارادت ما و آستان حضرت دوست / که هرچه بر سر ما می‌رود ارادت اوست.» سیدحسن خمینی واکنش اولیه‌اش را به نخستین بیت از همین غزل حافظ اختصاص داده است. بیتی که دو بیت بعد یک بیت مهم‌تر دارد و حافظ این‌گونه گفته است: «نه من سبوکش این دیر رندسوزم و بس / بسا سرا که در این کارخانه، سنگ و سبوست.» در عرض چند دقیقه پست اینستاگرامی فرزندش با واکنش‌های بسیار مواجه می‌شود. در فضای مجازی غوغا شده است. کمی بعد هم در صفحه اینستاگرام شخصی‌اش با انتشار تصویری از توضیحات فرزندش نوشت: «فعلاً همین. در یکی دو روز آینده در این باره سخن خواهم گفت... خاک پای مردم ایران هستم.» این تنها واکنش سیدحسن خمینی است تا مشخص شود که دو روز دیگر چه تصمیمی خواهد گرفت؟ آیا برای اعتراض به عدم احراز صلاحیتش قدمی برمی‌دارد یا آنکه همچون بیتی که خوانده به تصمیمی که در مورد صلاحیتش گرفته شده است اعتراضی نخواهد داشت.

طبق آمار رسمی ۱۶۶ نفر از میان ۸۱۸ کاندیدای ورود به مجلس خبرگان رهبری تایید صلاحیت شدند.

ترس از روی کارآمدن دیگری، باعث رای دادن به فرد خاصی می‌شود

یک استاد دانشگاه با بیان اینکه «رفتار انتخاباتی، رفتارهایی است که یک فرد از خود بروز می‌دهد و در پای صندوق رای نتیجه‌ساز می‌شود. به بیان دیگر وی در انتخابات موثر است» سه مدل تحلیل رفتار انتخاباتی در دنیا را مورد اشاره قرار می‌دهد. به گزارش ایلنا امیر محبیان که در ششمین نشست از سلسله نشست‌های عصر گفت‌وگو با موضوع «مولفه‌های موثر بر افکار عمومی مردم ایران در انتخابات» در مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران سخن می‌گفت در تبیین مدل‌های رفتار انتخاباتی افزود مدل اول «مدل جامعه‌شناختی است؛ این مدل فرض را بر این می‌گیرد که رای‌دهندگان گرایش سیاسی ثابتی دارند که ریشه در خانواده فرد، محیط شغلی و محیط فرهنگی وی دارد. البته متغیرهای دیگری از جمله اقتصاد، مذهب، نوع شغل، تحصیلات، سن، محل سکونت، نژاد و... نیز بر آن تاثیر‌گذارند». به گفته این فعال سیاسی اصولگرا مدل دوم «مدل روانی-‌سیاسی» است که روی انگیزه‌های شخصی و فردی تاکید دارد. مدیرمسوول خبرگزاری آریا در ادامه به دو نظریه پیرامون رفتار روانی /سیاسی اشاره کرد که در نظریه اول اصالت با اطلاعات است و در نظریه دوم برداشت‌های متفاوت افراد از اطلاعات مبنای رفتار قرار می‌گیرند.
آقای محبیان سومین مدل رفتار انتخاباتی را «مدل آرمانی-‌عقلانی» معرفی کرد و در توضیح آن خاطرنشان کرد «منظور از آرمانی؛ جنبه ایدئولوژیک مدنظر هست و جنبه عقلانی، بحث انتخاب عقلانی پیش می‌آید؛ یعنی افراد به فرد یا حزبی رای خواهند داد که بیشترین نفع را برای آنها داشته باشد؛ این مدل بیشتر در غرب مطرح بوده است.» وی در ادامه با تفاوت قائل شدن میان رفتار انتخاباتی شهروندان در ایران و دیگر کشورها متذکر شد «نمی‌توان رفتار انتخاباتی مردم ایران را تک‌بعدی دید و تحلیل کرد. رفتارها تابع زمان و مکان و خصوصیات هر مقطع هستند. بنابراین در تحلیل رفتار انتخاباتی باید از همه فاکتورهای روانی، سیاسی، اعتقادی، جامعه‌شناختی و... استفاده کرد. از سوی دیگر روحیات ایرانی (خلقیات ایرانی) در رای دادن افراد و جامعه ایرانی موثر است. خصوصیات و خلقیاتی نظیر فردگرایی، مظلوم‌گرایی، روحیه شکاکیت در انتخابات تاثیر دارند» ضمن آنکه رای سلبی در ایران نمود برجسته‌ای دارد بدین معنا که ایرانی‌ها به دلیل رغبت به فرد یا حزب خاصی رای نمی‌دهند، بلکه ترس از روی کار آمدن فرد یا حزب دیگر باعث رای دادن به فرد خاصی می‌شود. بنابراین افراد از ترس اینکه فرد خاصی انتخاب نشود، به فرد دیگری رای می‌دهند».

تذکرات انتخاباتی به ائمه جماعات

«پیش از اعلام اسامی داوطلبان مورد تایید شورای محترم نگهبان و آغاز زمان قانونی تبلیغات، افراد در هیچ جایگاه حقیقی و حقوقی، به‌عنوان نامزد انتخابات به رسمیت شناخته نمی‌شوند و بدیهی است، هرگونه فعالیت انتخاباتی پیش ‌از موعد چنین افرادی، مخالف قوانین جمهوری اسلامی است و انتظار می‌رود اجازه ارتکاب اقدامات خلاف قانون در فضای مقدس مساجد صادر نشود.» رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد، در نامه‌ای خطاب به ائمه جماعات استان تهران ضمن بیان موارد فوق، از ایشان خواسته تا امکان حضور کاندیداهای متقاضی نیز پس از طی تشریفات لازم و با رعایت عدالت و مصلحت جهت اجتناب از حاشیه‌سازی‌ها مهیا شود تا مانع بروز تنش و تفرقه میان مومنان و باعث رعایت شأن سخنران میهمان در مسجد شود. به گزارش ایسنا محمدجواد حاج‌علی‌اکبری در بخش انتهایی نامه خود ضمن تاکید بر اینکه «بدیهی است حفظ اتحاد و همدلی کارگزاران مسجد با نگاه معنوی و پدرانه امام جماعت، اهمیت و حساسیت زیادی دارد» یادآور می‌شود «از روحانیت آگاه و خردمند در جایگاه امامت مسجد و محله، توقع می‌رود ضمن محترم‌ شمردن تنوع سلایق مومنین، در دایره کاندیداهای مورد تایید شورای محترم نگهبان، شرایطی فراهم کنند که همه گروه‌ها به رسمیت شناخته‌شده، ذیل گفتمان انقلاب، مسجد و امام مسجد را مامن و مایه آرامش روحی و معنوی خود بدانند و به‌واقع، تفاوت دیدگاه‌ها در انتخابات امری کاملاً طبیعی بوده و با دینداری و ولایتمداری اشخاص مغایرت ندارد.»

روایت منصور ارضی از دلایل ورود مداحان به انتخابات

یک روز بعد از آنکه روزنامه جمهوری اسلامی در خبری کوتاه نوشت «یک مداح که در تهران به دخالت در امور سیاسی و تعیین تکلیف برای مسوولان معروف است، در مراسمی در قم گفته است که سه هزار مداح در تهران ساماندهی شده‌اند تا در انتخابات، تلخ‌کامی برجام را جبران کنند» سایت «قدیم‌الاحسان» متعلق به حاج‌منصور ارضی مستند این خبر را رو کرد و در مطلبی به نقل از این مداح معروف به استفاده از ظرفیت‌های هیات‌های مذهبی برای انتخابات اشاره کرد. منصور ارضی گفته این ورود برای جلوگیری از تکرار بلایی مانند برجام در سیاست داخلی است. به گزارش روزنامه شرق ورود مداحان و هیات‌های مذهبی به فعالیت‌های انتخاباتی مساله‌ای تازه نیست و برای نخستین‌بار با دولت احمدی‌نژاد آنها به‌صورت جدی در عرصه سیاست ظهور یافتند اما از چند ماه گذشته به این‌سو و با نزدیک شدن به انتخابات مجلس، دوباره تحرکات سیاسی جمعی از مداحان معروف شدت گرفته است.
قبل از منصور ارضی، در خبری از قول سعید حدادیان نقل شده بود اگر اصولگرایان نمی‌توانند به وحدت برسند، مداحان و هیات‌های مذهبی کار خود را آغاز می‌کنند. با این حال فعالیت انتخاباتی آنها در ماه رمضان و با حملات سنگین علیه برخی شخصیت‌های سیاسی نظیر رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس‌جمهوری کلید خورد تا این قشر نیز بخشی از فرآیند انتخاباتی را هدایت کنند. با این حال محسن طاهری، رئیس خانه مداحان که خودش در انتخابات مجلس پنجم به‌صورت مستقل کاندیدای انتخابات بود، از رفتار و گفتار این مداحان سیاسی اظهار برائت می‌کند و می‌گوید که حساب خانه مداحان درباره انتخابات را باید از منصور ارضی و سعید حدادیان جدا کرد.

ممانعت دولت از ورود پول‌های کثیف به انتخابات

اسفندماه سال 1393 بود که وزیر کشور در همایشی با فرماندهان انتظامی نسبت به احتمال ورود پول‌های کثیف به انتخابات هشدار داده و خواستار اتخاذ تدابیری برای مقابله با آن شده بود. پول‌های کثیف به پول‌هایی با منشاء نامشروع و غیرقانونی گفته می‌شود که به دلایل مختلف در نزد کسانی انباشت شده و از مجاری مختلفی به جریان می‌افتد تا تاثیرات خود را بر معادلات سیاسی به‌جا بگذارند. البته برخی علاوه بر این موضوع، به فکر راهکاری برای پولشویی نیز هستند و ممکن است محمل‌های گوناگونی برای آن بتراشند که یکی از آنها ممکن است انتخابات باشد. به همین دلیل بود که دولت یازدهم لایحه‌ای تحت عنوان «شفافیت منابع مالی کاندیداها» با قید دو فوریت و با هدف مسدود کردن منافذ ورود این پول‌ها به سیاست و انتخابات در آبان‌ماه تقدیم مجلس کرد که تنها یک فوریت آن مورد تصویب قرار گرفت و برای بررسی بیشتر به کمیسیون امور مجلس و شوراها ارسال شد که تصویب نهایی آن به انتخابات اسفندماه قد نمی‌دهد. با این حال رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه «سیستم‌های ضدپولشویی نظام بانکی در حال پیگیری امور است» اطمینان داد که بانک مرکزی به نوبه خود اقداماتی را برای جلوگیری از ورود پول‌های کثیف به انتخابات در دستور کار قرار داده است.
به گزارش ایرنا، ولی‌الله سیف درباره این موضوع خاطرنشان می‌کند «در صورتی که موارد مشکوکی در زمینه ورود پول‌های کثیف به انتخابات مشاهده شود، به‌طور حتم با آن برخورد و پیگیری‌های لازم انجام می‌شود.» خاطرنشان می‌شود چندی قبل منصور حقیقت‌پور از نمایندگان مجلس نیز به ورود برخی جریان‌های قدرت و ثروت به انتخابات اشاره و هشدار داد «معمولاً ورود گروه‌ها و طیف‌های صاحبان ثروت و قدرت در امور انتخابات نمایندگان مجلس بی‌دلیل نیست. یا برای خودشان اهداف و منافعی دارند یا با کمک به نمایندگان می‌خواهند آنان را در کنترل عملیاتی خود دربیاورند.»