تزریق ارز به بازار؛ آری یا خیر؟

در شرایطی بانک مرکزی و دولت تصمیم به تثبیت نرخ ارز در بازار دارد که قانون هدفمندی یارانه‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین سیاست‌های دولت در حوزه اقتصاد در دستور کار قرار دارد و سال جاری، سالی است که اجرای فاز دوم این قانون را شاهد هستیم. در این رابطه کارشناسان معتقدند تورم ناشی از هدفمندی یارانه‌ها یکی از موضوعاتی است که می‌تواند ثبات موجود در بازار ارز را هدف قرار دهد، چرا که احتمالاً بازارهایی از جمله ارز و سکه دستخوش سفته‌بازی‌های ناشی از ترس از تورم بالاتر قرار خواهند گرفت. دکتر عباسعلی ابونوری، استاد دانشگاه با اشاره به آنکه هدفمندی یارانه‌ها قادر به افزایش هزینه‌های تولید و در نتیجه افزایش تورم می‌شود، معتقد است در این صورت انتظارات در بازار دوباره شکل می‌گیرد؛ کمااینکه در حال حاضر نیز قیمت دلار در بازار با افزایش قابل توجهی روبه‌رو شده و تحلیل‌های بازار نشان می‌دهند تقاضا برای ارز در حال افزایش است که البته دلیل این تقاضا نیز مشخصاً رونق اقتصادی نیست. به عقیده وی بر همین اساس نشانه‌های خوبی دیده نمی‌شود و باید هرچه زودتر دولت در این موضوع وارد شود.

در این رابطه رئیس کل بانک مرکزی با اعلام اینکه باید بازارها را از شایعات دور نگه داشت از تقویت عرضه دلار در شرایط کنونی به عنوان یک استراتژی برای ایجاد ثبات در بازار خبر داده است. در این میان یکی از موضوعاتی که پیش از این مورد تاکید بانک مرکزی بود و به نظر می‌رسد در رابطه با آن کمرنگ‌تر از قبل بحث می‌شود موضوع یکسان‌سازی نرخ ارز است. این موضوع قادر به ایجاد برخی چالش‌های جدی در شرایط کنونی است و تداخل این سیاست با سیاست هدفمندی یارانه‌ها ممکن است باعث شود دولت نتواند اهداف ضد‌تورمی خود را از پیش ببرد.

سیف در این رابطه معتقد است اگرچه در آینده و بلندمدت سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز عملی خواهد شد اما با این حال لازم است ساختارهای مورد نیاز برای این تصمیم فراهم شود. به گفته دکتر ابونوری، در حال حاضر افزایش قیمت نرخ اتاق مبادلاتی که افزایش چشمگیری هم نبود به قیمت افزایش نسبتاً شدید (در قیاس با تغییرات چند ماه اخیر که بسیار محدود بود) نرخ ارز تمام شد، بنابراین انتظار نمی‌رود تصمیم‌گیری در این حوزه بدون هزینه باشد و در شرایط فعلی این هزینه‌ها ممکن است خطراتی را از بعد روانی برای بازار به وجود آورد.

در این شرایط به گفته کارشناسان، ابزاری که دولت برای تثبیت بازار ارز در اختیار دارد ابزار مناسبی است. دولت از نظر منابع ارزی وضعیت خوبی دارد و اگر قرار بر تزریق ارز به بازار برای کاهش سفته‌بازی باشد قادر به مدیریت آن خواهد بود. در این میان دو نگاه در حال حاضر بر بازار ارز حاکم است؛ نخست آنکه تحرکات اخیر بازار هنوز به مرحله‌ای نرسیده که ضرورت تزریق دلار را به همراه داشته باشد، چرا که بازار هنوز با تقاضای واقعی برای ارز مواجه نیست و تزریق ارز اگرچه به کاهش قیمت‌ها منجر می‌شود اما به بخش واقعی اقتصاد منتقل نمی‌شود و اتفاقاً شرایط روانی جدیدی را در بازار ایجاد خواهد کرد. دکتر ابونوری در این زمینه معتقد است افزایش‌های فعلی دلار در شرایطی رخ می‌دهد که بورس از ریزش‌های شدیدی رنج می‌برد و قیمت جهانی دلار در برابر سبدی از ارزهای معتبر نیز افزایش یافته است، بنابراین انتظار نمی‌رود این به معنای بحران در بازار ارز باشد.

این موضوع مخصوصاً زمانی که تقاضا در بازار وجود ندارد بیشتر این اطمینان را ایجاد می‌کند که باید منتظر شرایط باثباتی باشیم. در این بین پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که به زودی و در فصل تابستان تقاضای ارز در بازار به صورت واقعی افزایش می‌یابد و در این شرایط ممکن است قیمت آن افزایش یابد به همین دلیل برنامه عرضه دلار به بازار باید در بهترین شرایط خود اتفاق افتد تا به بخش واقعی اقتصاد هدایت شود و در جریان سفته‌بازی بازار به سودآوری افراد خاص منتهی نشود.

نگاه دوم آن است که شرایط فعلی بازار ارز شرایط باثباتی است که در آن قیمت ارز متناسب با نرخ تورم و انتظارات تورمی در حال افزایش است و به علاوه قیمت ارز در سال جدید به میزان 5/6 درصد افزایش یافته که در برابر تورم موجود رقم قابل توجهی نیست. البته این به معنای آن نیست که انتظار داریم قیمت به میزان 30 درصد افزایش یابد. با این حال کارشناسان معتقدند قیمت دلار در سال جدید حتی در رقم 3400 تومان طبیعی است.

با این حال سیاست‌های بانک مرکزی و دولت در این رابطه اهمیت دارد. بانک مرکزی ممکن است واکنشی به افزایش نرخ سود سپرده‌ها از خود نشان ندهد که در این صورت شاهد کاهش بیشتر قیمت ارز یا محدودیت افزایش قیمت خواهیم بود. در نتیجه باید گفت بازار ارز چشم‌انداز باثباتی را در پیش خواهد داشت و جای نگرانی نیست.