آمادگی تغییر

1- این فقط برلین نبود که پس از جنگ جهانی دوم با خاک یکسان شد. اکثر شهرهای بزرگ آلمان نازی چنین سرنوشتی را به خود دیدند. نتیجه بستن طریق تعقل و اندیشه و گوش سپردن به یک پوپولیست کاریزما، برای تاریخ آلمان به غیر از این نبود. در هر دو پاره آلمان پس از جنگ آستین‌ها بالا زده شد تا آثار کریه پوپولیسم از کشور زدوده شود. حتی آلمان شرقی نیز به همراهی برادر بزرگ، شوروی، طی سال‌های ابتدایی پس از جنگ، توانست از خاکستر بلند شود، اما آلمان غربی نمونه‌ای بس بی‌نظیر را از پیشرفت و توسعه به منصه ظهور رساند. هیچ کس نگفت، دهه‌ها لازم است تا اقتصاد آلمان از زیر یوغ اقدامات هیتلر بیرون آید. آلمانی‌ها حتی نمی‌خواستند در موردش فکر کنند، چه برسد در موردش حرف بزنند. آلمان خیلی زود مزد تلاشش را دریافت کرد. طی دهه 1950، میانگین رشد اقتصادی آلمان غربی قریب هشت درصد بود و در دهه‌های بعد رشد پایدار تداوم داشت. شاید مقامات آن کشور تا چندین و چند سال می‌توانستند مدعی شوند، «باید زمان بگذرد تا آثار دولت نازی‌ها از بین رود» و دست روی دست می‌گذاشتند و مشغول کارهای بوروکراتیک خود می‌شدند. اما آنان نشان دادند که پوپولیسم هر چقدر خطرناک و نیرویش مخرب باشد، باز اگر اراده‌ای باشد می‌توان خیلی زود آن را سپری کرد.

2- دستگاه دیپلماسی آقای روحانی، نمایانگر کارایی مطلوبی است که از یک نهاد دولتی خواستار تغییر انتظار می‌رود. در عین حال با این الگو، بسیاری از نهادها و وزارتخانه‌های اقتصادی ایشان، نمره قبولی را نمی‌گیرند. می‌توان به وضوح نگریست که برخی از وزارتخانه‌ها، در تداوم روندهای گذشته به خود مشغول‌اند و هیچ، بلی هیچ نشانه‌ای از تغییر و استقبال از دوران تازه را در خود ندارند. شاید تنها بتوان گفت، وزارت نفت و نهادهای وابسته به آن کم و بیش نشانه‌های جنب و جوش را از خود نشان داده‌اند و دیگر وزارتخانه‌ها و مقامات به جز ایراد سخنرانی، بیان مشکلات و انجام روزمره کارهای معمول بوروکراتیک کار دیگری انجام نداده‌اند یا اگر داده‌اند، کمتر به چشم می‌آید.

3- انتظار نبوده است که در سال جاری با وجود عدم لغو تحریم‌ها و کاهش شدید قیمت نفت، رشد اقتصادی بالایی ثبت شود، اما در عین حال انتظار بوده که اجماع کارشناسان بر این باشد که نهادهای اقتصادی و صنعتی دولت، نشان دهند که دست به اصلاحات زده‌اند و آماده تغییرند و با لغو تحریم‌ها، اقتصاد ایران جهش کند. با در نظر گرفتن پتانسیل بالقوه اقتصاد ایران، رشد چهاردرصدی در سال آتی با وجود لغو تحریم‌ها، نمی‌تواند نشان‌دهنده عملکرد مثبت این نهادها باشد و رشدی بالاتر از این سطح لازم است تا دولت بتواند مدعی باشد که وزارتخانه‌های اقتصادی‌اش به خوبی وظایف‌شان را انجام داده‌اند.

4- اینکه مشخص شود، فلان وزارتخانه در حال تغییر است و اصلاحات اقتصادی را پیش می‌برد و تکنوکرات‌ها توانسته‌اند آن را از تنبلی دیوانسالارانه خود بیرون کشند، کار سخت و دشواری نیست. برداشته شدن موانع بوروکراتیک، تقلیل فرآیند اداری حضور ارباب رجوع، انحلال نهادهای ریز و درشتی که وجودشان تاثیری برای رفاه شهروندان ندارد جز دردسری برای گرفتن مجوز، متعهد شدن ارگان‌ها به حذف مجوزهای بی‌شمار و رسیدن به یک مجوز برای هر فعالیت و آن هم موکول کردنش به نهادهای غیردولتی، انحلال شرکت‌های دولتی زیان‌ده که به سرعت از سوی بخش خصوصی یا شرکت‌های بین‌المللی قابل جایگزین هستند، امضای قرارداد برای فعالیت سرمایه‌گذاران خارجی مانند دیگر نقاط جهان و به خصوص کشورهای موفق در جذب سرمایه‌گذاری خارجی، حذف هر گونه قیمت‌گذاری از فلان نهاده و کالای مصرفی تا انجام خدمات موسسات و شرکت‌ها و‌... همگی مثال‌هایی است که در صورت انجام و گزارش آن می‌توان باور کرد که دولت در رسیدن به رشد پایدار، تغییر را برای اقتصاد ایران به ارمغان آورده است. امری که تا به امروز محسوس نبوده است و می‌توان با اطمینان گفت، دولت آقای روحانی میراث بوروکراتیک خود را تا‌کنون دست‌نخورده به دوش کشیده است و با این میراث رشد پایدار، خواب و خیال است.