توصیه‌های سیاستی برای رشد اشتغال

در پنل «بازار کار، اشتغال و بیکاری» یک سخنرانی و پنج مقاله مطرح شد. سخنرانی توسط دکتر طائی معاون اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود که دیدگاه‌های این وزارتخانه در خصوص شرایط بازار کار کشور را مطرح کرد. در میان مقالات، یکی از آنها به رابطه بین اشتغال و رشد اقتصادی می‌پرداخت و این موضوع را تبیین می‌کرد که هرچه رشد اقتصادی بیشتر باشد، نرخ اشتغال نیز بالاتر می‌رود، اما در میان بخش‌های مختلف اقتصاد باید تاکید را روی گروه‌های «کار»‌بر قرار داد، نه گروه‌های سرمایه‌بر؛ مقاله دیگر به تحلیل تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی می‌پرداخت؛ موضوع مقاله سوم تحولات جمعیت شاغل در دو فصل اول سال 92 بود؛ مقاله بعد در خصوص بررسی منطقه‌ای نرخ‌های مشارکت اقتصادی و بیکاری بود و تفاوت‌های استانی این موضوع را ارزیابی کرده بود؛ و مقاله آخر نیز اثر بیکاری سرپرست خانوار روی مصرف خانوار را مورد بررسی قرار می‌داد.

در بخش پرسش و پاسخ، بحث‌هایی بر سر تغییرات جمعیت شاغل در نیمه نخست سال 92 درگرفت. ارزیابی سخنران اصلی این بود که رشد اشتغال در آن دوره به دلیل امیدواری‌ای بوده است که در میان مردم ایجاد شده و باعث شده افرادی که قصد خروج از بازار کار داشته‌اند، تصمیم خود را به تعویق بیندازند. اما پس از اینکه اتفاق خاصی را در شرایط اقتصادی مشاهده نکرده‌اند، از بازار خارج شده‌اند.

جمع‌بندی این پنل در چند بخش با استفاده از مقالات ارائه‌شده و تجربیات قبلی صورت گرفت و راهکارهای ایجاد اشتغال نیز مطرح شد. همچنین با توجه به ارتباط رشد اقتصادی و اشتغال؛ راهکارهای بهبود فضای کسب‌وکار، ثبات سیاستگذاری، کاهش تصدی‌گری دولت و گسترش بخش خصوصی مورد اشاره قرار گرفت. مساله برون‌گرایی اقتصاد و تعامل فعال با اقتصاد جهانی و نیز سیاست‌های اقتصاد کلان همچون انضباط مالی دولت، ثبات سیاست‌های پولی تداوم کنترل تورم از دیگر بحث‌های مورد تاکید بود.

در بخشی از جمع‌بندی، موضوعات درون بازار کار از جمله اصلاح قوانین و مقررات کار مورد توجه قرار گرفت. ضمن اینکه در کنار اصلاح قانون کار، باید به توسعه نظام تامین اجتماعی توجه داشته باشیم که اگر با این اصلاحات، گروه‌هایی از کارگران بیکار شدند، تحت پوشش بیمه‌های بیکاری و نظام تامین اجتماعی قرار بگیرند. بحث دیگر، ارتباط بین اشتغال و گسترش بی‌رویه تحصیلات دانشگاهی بود که در کوتاه‌مدت به عنوان یک مسکن عمل می‌کند، اما در نهایت تنها زمان ورود به بازار کار را به تعویق می‌اندازد.

موضوع دیگر این بود که در شرایط کنونی که کشور با خیل عظیمی از واردشوندگان به بازار کار مواجه است، باید تمرکز خود را روی بخش‌هایی از اقتصاد قرار دهیم که اشتغال‌زایی بالاتری دارند: بخش‌هایی همچون خدمات اجتماعی، خدمات مالی، خدمات ورزشی، توریسم، ترانزیت و همچنین صنایع تبدیلی کشاورزی. نکته مهم در این زمینه، تمرکز روی بخش‌های صادراتی (به جز بخش نفت و گاز و پتروشیمی) است که بخش‌هایی بسیار «کار»‌بر هستند و می‌توانند به رشد اشتغال کمک کنند.

بحث دیگری که در خصوص اشتغال‌زایی در استان‌ها مطرح شد، اهمیت گسترش صنایع کوچک در استان‌های دارای نرخ بیکاری بالا بود. چراکه این استان‌ها معمولاً دور از مرکز هستند و منابع مالی چندانی ندارند و نیروی انسانی‌شان هم چندان متخصص نیست. بنابر‌این بهترین سیاست در این‌گونه مناطق، توسعه صنایع کوچک است. همچنین در استان‌های مرزی کشور می‌توان تجارت مرزی را گسترش داد تا به رفع بیکاری، افزایش رفاه و درآمد، و جلوگیری از بزهکاری‌هایی چون قاچاق کمک کند. کاهش مشارکت کودکان در بازار کار از طریق گسترش پوشش نظام آموزشی، کاهش مشارکت سالمندان در این بازار از طریق گسترش نظام تامین اجتماعی، فراهم کردن زمینه‌های مشارکت زنان در بازار کار، به ویژه از طریق اصلاح نگرش‌های اجتماعی-‌فرهنگی در محیط‌های کسب و کار و همچنین تقویت و ساماندهی نظام اطلاعات نیروی کار از طریق مراکز خدمات مشاوره با هدف آسان کردن جست‌وجوی شغلی میان کارجویان و کارفرمایان از دیگر مباحث مطرح‌شده در جمع‌بندی پنل «بازار کار، اشتغال و بیکاری» بود.