سوخت یارانه سوخت

«تک‌نرخی» یا «یکسان‌سازی»؛ اینها عباراتی هستند که در چند وقت اخیر بیشتر برای اعمال در بازار ارز مطرح می‌شد و شاید کمتر کسی فکر می‌کرد ناگهان دولت به این نتیجه برسد که این سیاست را در سوخت اجرا کند. حتی دوم اردیبهشت‌ماه سال گذشته، هنگامی که قرار بود بیژن نامدار‌زنگنه، وزیر نفت گزارشی از عملکرد تولید نفت را به اعضای کمیسیون برنامه و بودجه ارائه بدهد، صراحتاً گفته بود:«قطعاً بنزین تک‌نرخی نمی‌شود.» اما در نیمه اول خردادماه امسال این اتفاق افتاد و بنزین تک‌نرخی و لیتری هزار تومان شد.

همزمان با این تک‌نرخی شدن، افزایش قیمت سوخت هم اتفاق افتاد که البته در این مورد هم به نظر می‌رسد دولت چنین نمی‌خواست. ۱۹ آذرماه سال گذشته محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت در حاشیه جلسه هیات دولت، درباره امکان افزایش قیمت نفت، بنزین و گازوئیل در بودجه سال 13۹۴ گفته بود: «۴۸ هزار میلیارد تومان طبق سال قبل برای بودجه نفت، بنزین و گازوئیل در نظر گرفته شده است و دولت تصمیمی برای افزایش قیمت ندارد.» پس از آن هم تا اسفندماه سال گذشته به نظر می‌رسید دولت چنین برنامه‌ای نداشت. چرا که عباس کاظمی، معاون وزیر نفت در ماه پایانی سال گذشته گفته بود: «شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران تاکنون هیچ‌گونه سناریو و گزینه‌ای برای تغییر قیمت بنزین به دولت ارائه نکرده است.» با این حال در فصل نخست امسال حامل‌های سوخت گران شد. اما چرا دولت چنین کرد؟

آن‌طور که سخنگوی دولت گفته است، دولت برای ادامه هدفمندی یارانه‌ها در حالی 32 هزار میلیارد تومان منابع در اختیار دارد که باید بیش از 48 هزار میلیارد تومان در بخش‌های تعیین‌شده هزینه کند. در این شرایط به نظر می‌رسد در کنار صرفه‌جویی سه هزار میلیارد‌تومانی که دولت با حذف شش میلیون نفر از فهرست یارانه‌بگیران در برنامه دارد، سه هزار میلیارد تومان دیگر از طریق یکسان‌سازی نرخ سوخت به دست خواهد آورد.

با این حال نوبخت عنوان کرده این سه هزار میلیارد تومان درآمد بنزینی دولت پاسخگوی کسری‌های دولت نیست و از سوی دیگر تا پایان امسال نرخ بنزین باید به 90 درصد نرخ فوب خلیج‌فارس برسد. از این دو سخن می‌توان برداشت کرد که اگر قرار بود بنزین به نرخی برسد که همه 16 هزار میلیارد تومان کسری دولت در هدفمندی یارانه‌ها جبران شود باید نرخ آن به جای هزار تومان به 5300 تومان می‌رسید و اگر هم قرار بود به 90 درصد نرخ فوب خلیج‌فارس برسد باز هم قیمت گران‌تر از هزار تومان فعلی می‌شد.

با این حال سخنگوی دولت تصریح کرده نظر شخص رئیس‌جمهور بر همه دیدگاه‌ها چربیده و او نگذاشته که حتی قیمت بنزین را به 1500 یا حتی 1200 تومان برسانند. اما چرا روحانی اجازه نداده بنزین گران‌تر شود؟ آیا او نگران افزایش تورم بوده است؟ و آیا از این رفتار او می‌توان برداشت کرد که گرانی بنزین تاثیر قابل‌توجهی بر نرخ تورم می‌گذارد؟ یا اینکه می‌توان به سخنان و برآورد کارشناسانی مانند جواد صالحی‌اصفهانی اتکا کرد که با این گرانی بنزین تورم نهایتاً یک درصد افزایش می‌یابد؟ این پیش‌بینی به سخنان اخیر نوبخت هم نزدیک است که وی گفته بود: بنزین هزارتومانی تورم یکی دو درصد بیشتر ندارد. اما آیا در واقعیت هم اقتصاد تنها به این میزان از تصمیم اخیر دولت متاثر می‌شود؟ شاید برای پاسخ به این سوال‌ها در کنار اظهار نظر کارشناسان باید منتظر گذر زمان بود تا درواقعیت دید که برای شاخص تورم و دیگر بخش‌های اقتصادی کشور متاثر از یکسان‌سازی نرخ بنزین چه اتفاق‌هایی رخ می‌دهد.